Giữa sắc xanh bạt ngàn của vùng cao Tây Bắc, Mường Khương một huyện biên giới của tỉnh Lào Cai đang chứng kiến một mùa bội thu chưa từng có với cây chè búp tươi. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, sản lượng chè toàn huyện đạt hơn 25.700 tấn, tăng gần 43% so với cùng kỳ năm ngoái và đạt hơn một nửa kế hoạch năm. Không chỉ đơn thuần là con số tăng trưởng, thành quả này còn mở ra một chương mới cho ngành chè địa phương nơi cây chè đang dần chuyển mình theo hướng hữu cơ, bền vững và hiệu quả cao hơn.
Nông dân Mường Khương thu hái chè.
Mùa chè thắng lợi, tín hiệu từ thiên nhiên và nỗ lực của người dân
Từ lâu, chè đã trở thành cây trồng chủ lực tại Mường Khương nơi có độ cao trung bình trên 1.000m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm và thổ nhưỡng đặc biệt thích hợp cho cây chè phát triển. Năm 2025, điều kiện thời tiết thuận lợi cùng sự trưởng thành của các diện tích chè trồng mới từ các năm trước đã giúp sản lượng chè búp tươi tăng mạnh. Với mức giá trung bình 6.000 đồng/kg, người dân toàn huyện đã thu về trên 154 tỷ đồng một con số minh chứng rõ nét cho giá trị kinh tế mà cây chè mang lại.
Điều đặc biệt là diện tích chè của huyện hiện đã lên tới 5.840 ha, chiếm phần lớn diện tích trồng chè toàn tỉnh Lào Cai. Trong đó, diện tích chè kinh doanh đạt 3.650 ha, chè kiến thiết cơ bản là 1.796 ha và chè trồng mới trong năm 2024 là 394 ha. Những con số này không chỉ cho thấy vai trò đầu tàu của Mường Khương trong ngành chè Lào Cai, mà còn phản ánh xu hướng mở rộng liên tục của cây trồng chiến lược này.
Từ đầu năm đến nay, nông dân Mường Khương thu hơn 25,7 nghìn tấn chè búp tươi.
Hướng đi hữu cơ – Từ “chất lượng” đến “niềm tin”
Tăng sản lượng là điều đáng mừng, nhưng nâng cao chất lượng và tạo giá trị bền vững mới là mục tiêu dài hạn của ngành nông nghiệp địa phương. Nhận thức rõ điều đó, huyện Mường Khương đang triển khai mạnh mẽ mô hình sản xuất chè hữu cơ. Cụ thể, Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện đã phối hợp với Hợp tác xã Chè Mường Khương tổ chức sản xuất hơn 100 ha chè đạt tiêu chuẩn hữu cơ.
Chè hữu cơ không chỉ là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và chất lượng sản phẩm. Quá trình sản xuất chè hữu cơ đòi hỏi việc kiểm soát nghiêm ngặt từ khâu chăm sóc, không sử dụng phân bón hóa học hay thuốc bảo vệ thực vật tổng hợp, đồng thời chú trọng đến tính cân bằng sinh thái của vùng canh tác. Việc áp dụng quy trình này giúp tăng giá trị sản phẩm, mở ra cơ hội xuất khẩu và nâng tầm thương hiệu chè Mường Khương trên thị trường quốc tế.
Trong thời gian tới, chính quyền huyện đặt mục tiêu tiếp tục nhân rộng diện tích chè hữu cơ, không chỉ tập trung vào sản lượng mà còn cải thiện chất lượng, tạo ra một chuỗi giá trị từ nông trại đến thị trường tiêu dùng.
Tổ chức lại sản xuất – Mô hình liên kết là chìa khóa
Một trong những điểm đáng chú ý trong chiến lược phát triển cây chè tại Mường Khương là nỗ lực tổ chức lại khâu sản xuất và tiêu thụ theo hướng liên kết bền vững. Không còn là những hộ trồng chè đơn lẻ, người dân đang được khuyến khích tham gia vào các tổ hợp tác, hợp tác xã, tạo thành mạng lưới sản xuất có tổ chức, dễ tiếp cận các nguồn lực như vốn vay, kỹ thuật, đầu ra sản phẩm.
Tại các xã vùng cao như Tung Chung Phố, Tả Ngài Chồ, Dìn Chin nơi vẫn còn dư địa lớn cho phát triển chè huyện đang thúc đẩy việc mở rộng diện tích trồng, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn bà con chăm sóc chè theo tiêu chuẩn an toàn sinh học. Đây là bước đi căn bản giúp Mường Khương không chỉ mở rộng quy mô mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp trong toàn chuỗi sản xuất.
Khi cây chè trở thành động lực phát triển vùng cao
Không thể phủ nhận, cây chè đã và đang trở thành một trong những động lực phát triển kinh tế chủ lực của Mường Khương. Từ những nương chè xanh trải dài theo sườn núi, nguồn sinh kế ổn định đang được kiến tạo cho hàng nghìn hộ dân. Chè không chỉ là cây thoát nghèo, mà còn là “cây làm giàu” khi giá trị kinh tế tăng đều qua từng năm.
Hơn thế nữa, việc đẩy mạnh sản xuất hữu cơ, tổ chức lại sản xuất theo mô hình liên kết và định hướng thị trường đang giúp người dân Mường Khương từng bước làm chủ cuộc chơi, không chỉ trông chờ vào mùa màng thuận lợi, mà còn vững bước trước biến động thị trường.
Với hơn 25.700 tấn chè búp tươi thu hoạch chỉ trong nửa đầu năm, cùng định hướng rõ ràng trong chuyển đổi sang chè hữu cơ, Mường Khương đang thể hiện vị thế xứng đáng là “thủ phủ chè” của tỉnh Lào Cai. Nếu được đầu tư đúng mức, từ hạ tầng chế biến đến xúc tiến thương mại, rất có thể trong vài năm tới, chè Mường Khương sẽ không chỉ là sản phẩm địa phương, mà là thương hiệu mạnh trên bản đồ chè Việt Nam nơi mỗi búp chè không chỉ xanh, mà còn sạch, chất và bền vững.