Trong bức tranh toàn cảnh về phát triển nông nghiệp bền vững của Hà Giang, cây chè được xem là một "mũi nhọn", một cây trồng chủ lực mang tính chiến lược. Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh về phát triển kinh tế nông nghiệp đã và đang được hiện thực hóa bằng những hành động cụ thể, những mô hình sản xuất tiên tiến, hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị cây chè, cải thiện đời sống người dân và bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo.
Không giống như những vùng chè công nghiệp bạt ngàn, chè Hà Giang mang trong mình một vẻ đẹp riêng biệt, một câu chuyện riêng biệt. Đó là câu chuyện về những cây chè Shan tuyết cổ thụ, có tuổi đời hàng trăm năm, sừng sững trên những triền núi cao, quanh năm mây phủ. Những cây chè này không chỉ là nguồn sống của người dân bản địa, mà còn là một phần di sản văn hóa, gắn liền với lịch sử và phong tục tập quán của các dân tộc thiểu số nơi đây.
Trong số các vùng chè nổi tiếng của Hà Giang, Hoàng Su Phì nổi lên như một điểm sáng, một điển hình thành công trong việc xây dựng thương hiệu chè dựa trên giá trị bản địa. Nằm ở phía tây của tỉnh, Hoàng Su Phì được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu mát mẻ quanh năm, thổ nhưỡng đặc biệt phù hợp với cây chè Shan tuyết. Và ở nơi đó, Hợp tác xã (HTX) chế biến chè Phìn Hồ, với sản phẩm chủ lực là chè Shan tuyết Fìn Hò, đã viết nên một câu chuyện đầy cảm hứng về sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa bảo tồn và phát triển.
Thôn Phìn Hồ, xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, là nơi cư trú của đồng bào Dao đỏ, và cũng là nơi tọa lạc của những rừng chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Những cây chè này không phải do con người trồng, mà mọc tự nhiên trên những triền núi cao, quanh năm được bao phủ bởi sương mù và mây trắng.
Điều đặc biệt ở Phìn Hồ là người dân nơi đây đã sớm nhận thức được giá trị của những cây chè cổ thụ. Họ không chạy theo số lượng, không sử dụng hóa chất để tăng năng suất, mà tôn trọng tự nhiên, khai thác một cách bền vững. Quy tắc "không hóa chất" đã được đưa vào hương ước của làng, trở thành một cam kết chung của cộng đồng.
Chính nhờ sự tôn trọng tự nhiên này, hàng trăm héc-ta chè của HTX Phìn Hồ đã đạt tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu – một chứng nhận khắt khe và uy tín trên thị trường quốc tế. Đây là một minh chứng rõ ràng cho thấy, sản xuất nông nghiệp bền vững, tôn trọng môi trường không chỉ là một xu hướng, mà còn là một con đường để nâng cao giá trị sản phẩm, mở ra những cơ hội mới.
Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất ra những lá chè chất lượng cao, HTX Phìn Hồ còn chú trọng xây dựng thương hiệu chè Fìn Hò trở thành một thương hiệu quốc gia. Hai sản phẩm chủ lực của HTX là Trà xanh 100g và Hồng trà 100g đã hai lần được công nhận là sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) 5 sao – cấp cao nhất của chương trình này.
Việc đạt được chứng nhận OCOP 5 sao không chỉ là một niềm tự hào, mà còn là một sự khẳng định về chất lượng, uy tín và giá trị của chè Fìn Hò. Nó mở ra cánh cửa để sản phẩm tiếp cận với thị trường rộng lớn hơn, không chỉ trong nước mà còn trên thế giới.
Điều gì làm nên sự khác biệt của chè Fìn Hò? Đó chính là bản sắc địa phương. Từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, được chăm sóc bằng phương pháp truyền thống của người Dao đỏ, đến quy trình chế biến tỉ mỉ, giữ trọn vẹn hương vị tự nhiên của lá chè, tất cả đều mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng đất Phìn Hồ.
Bản sắc địa phương không chỉ thể hiện ở quy trình sản xuất, mà còn ở câu chuyện đằng sau mỗi sản phẩm. Đó là câu chuyện về những người nông dân cần mẫn, gắn bó với cây chè từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là câu chuyện về sự tôn trọng thiên nhiên, về khát vọng vươn lên, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
Mô hình sản xuất chè của HTX Phìn Hồ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn tạo ra những tác động tích cực đến xã hội và môi trường.
Về kinh tế, HTX đã tạo ra công ăn việc làm cho hàng trăm lao động địa phương, giúp nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người dân. Những đơn hàng xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới không chỉ mang về nguồn ngoại tệ, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh chè Việt Nam ra thị trường quốc tế.
Về xã hội, mô hình HTX đã góp phần củng cố tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau trong cộng đồng. Người dân cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật sản xuất, cùng nhau xây dựng thương hiệu và bảo vệ môi trường.
Về môi trường, việc không sử dụng hóa chất, phân bón hóa học đã giúp bảo vệ nguồn đất, nguồn nước, duy trì hệ sinh thái tự nhiên của vùng chè. Những cây chè cổ thụ được bảo tồn, trở thành một phần của di sản thiên nhiên quý giá.
Câu chuyện về chè Shan tuyết Fìn Hò của HTX Phìn Hồ chỉ là một ví dụ điển hình cho tiềm năng phát triển của ngành chè Hà Giang nói chung và Hoàng Su Phì nói riêng. Với sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, sự nỗ lực của người dân và doanh nghiệp, cùng với những lợi thế về điều kiện tự nhiên và bản sắc văn hóa, chè Hà Giang hoàn toàn có thể vươn lên trở thành một thương hiệu mạnh trên thị trường quốc tế.
Bảo An