Từ một loài cây mọc tự nhiên dưới những tán rừng già, chè hoa vàng đã trải qua một hành trình đầy ấn tượng để trở thành một sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, hứa hẹn mang lại một luồng sinh khí mới cho kinh tế nông thôn và đời sống của người dân địa phương.
"Vàng xanh" của núi rừng: Khám phá giá trị dược liệu quý giá và tiềm năng kinh tế của cây chè hoa vàng
Chè hoa vàng là một loại cây bản địa, thường mọc rải rác trong các khu rừng tự nhiên, tập trung chủ yếu ở các xã như Chợ Đồn, Yên Phong, Nghĩa Tá, và Bạch Thông. Khác với các loại chè búp xanh thông thường, bộ phận quý giá nhất của cây chè hoa vàng chính là những bông hoa có màu vàng rực rỡ, đẹp mắt. Không chỉ đơn thuần là một loại thức uống có hương vị độc đáo, chè hoa vàng từ lâu đã được y học cổ truyền và các nghiên cứu hiện đại ghi nhận là một dược liệu quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người.
Những bông hoa vàng này được cho là có tác dụng hỗ trợ quá trình thanh lọc cơ thể, giải độc gan, hỗ trợ giảm cân, chống lại quá trình lão hóa của tế bào và giúp cải thiện các vấn đề về da như trị mụn. Chính nhờ những công dụng đa dạng và quý giá này, chè hoa vàng đã được người dân địa phương trìu mến ví như "vàng xanh" của núi rừng, một nguồn tài nguyên thiên nhiên đầy tiềm năng.
Hành trình đầy ấn tượng từ một loài cây dại ven rừng đến một sản phẩm nông nghiệp có thương hiệu
Chỉ khoảng hơn một thập kỷ về trước, cây chè hoa vàng vẫn còn là một cái tên khá xa lạ với nhiều người. Nó chủ yếu chỉ được một số ít người dân bản địa tại các vùng núi biết đến và có thói quen hái về để đun nước uống hàng ngày, nhưng họ cũng chưa thực sự nhận thức được hết những giá trị dược liệu to lớn mà nó mang lại. Bước ngoặt cho hành trình của cây chè hoa vàng bắt đầu vào những năm gần đây, khi các thương lái từ nhiều nơi tìm đến và thu mua hoa chè với một mức giá rất cao. Chính yếu tố kinh tế này đã trở thành một cú hích, khiến người dân địa phương bắt đầu chú trọng hơn đến việc bảo vệ, chăm sóc và tìm cách nhân giống loại cây quý này.
Nắm bắt được cơ hội và tiềm năng to lớn đó, nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã tại địa phương đã mạnh dạn đầu tư một cách bài bản, với mục tiêu xây dựng chè hoa vàng trở thành một sản phẩm nông nghiệp có thương hiệu, có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Thông qua việc đầu tư vào quy trình chế biến, sấy khô, đóng gói và xây dựng câu chuyện sản phẩm, chè hoa vàng đã dần thoát khỏi hình ảnh của một loài cây dại để trở thành một sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 4 sao, một sự công nhận quan trọng về chất lượng và tiềm năng phát triển. Hiện tại, các sản phẩm được chế biến từ chè hoa vàng, đặc biệt là bông hoa sau khi đã được sấy khô, có thể có giá bán lên đến hàng triệu đồng cho mỗi kilôgam, mang lại một giá trị kinh tế rất cao và góp phần cải thiện đáng kể đời sống cho người dân.
Vai trò quan trọng của khoa học và công nghệ trong việc định hướng và phát triển bền vững
Để có thể phát triển cây chè hoa vàng một cách bền vững và trên quy mô lớn, việc chỉ dựa vào khai thác tự nhiên là không đủ. Nhận thức rõ điều này, trước khi được sáp nhập, tỉnh Bắc Kạn (cũ), nơi có nhiều vùng phân bố tự nhiên của loại cây này, đã xác định cây chè hoa vàng là một ngành hàng chủ lực, một trục sản phẩm dược liệu cấp quốc gia trong giai đoạn 2020-2025, với tầm nhìn phát triển đến năm 2035. Để có thể thực hiện được mục tiêu chiến lược này, một đề tài khoa học quan trọng mang tên "Nghiên cứu đặc điểm sinh học và kỹ thuật gây, trồng cây trà hoa vàng" đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt và triển khai.
Công trình nghiên cứu khoa học này đã mang lại những kết quả vô cùng thiết thực. Trước hết, nó đã giúp xác định được một cách chính xác thực trạng phân bố của cây chè hoa vàng trong tự nhiên, các phương thức khai thác và sử dụng của người dân địa phương. Quan trọng hơn cả, đề tài đã nghiên cứu và cung cấp được một số biện pháp kỹ thuật quan trọng trong việc nhân giống bằng phương pháp giâm hom, góp phần hoàn thiện một quy trình kỹ thuật nhân giống bài bản và hiệu quả. Thông qua những kết quả nghiên cứu này, người dân và các doanh nghiệp giờ đây có thể lựa chọn được những nguồn cây giống có chất lượng đảm bảo, đồng thời xây dựng được một quy trình chăm sóc đúng kỹ thuật, từ việc chuẩn bị đất, bón phân đến việc phòng trừ sâu bệnh. Đây chính là nền tảng khoa học vững chắc để có thể từng bước mở rộng quy mô của các vùng nguyên liệu chè hoa vàng, đảm bảo sự phát triển bền vững cho cả ngành, vừa đáp ứng được nhu cầu của thị trường, vừa bảo tồn được nguồn gen quý giá của loài cây này.
Có thể thấy, hành trình của cây chè hoa vàng là một ví dụ điển hình cho sự thành công của mô hình phát triển nông nghiệp dựa trên việc khai thác các sản vật bản địa, kết hợp hài hòa giữa tri thức dân gian, sự nhạy bén của doanh nghiệp và sự hỗ trợ của khoa học công nghệ. Từ một loài cây rừng ít được biết đến, chè hoa vàng giờ đây đã trở thành một sản phẩm OCOP chất lượng cao, một loại "vàng xanh" thực sự, mang lại niềm tự hào và giá trị kinh tế lớn cho người dân ở các huyện phía Bắc của tỉnh Thái Nguyên.
Với nền tảng vững chắc từ các đề tài nghiên cứu khoa học và sự đầu tư ngày càng bài bản của các doanh nghiệp, hợp tác xã, tương lai của cây chè hoa vàng được đánh giá là rất tươi sáng. Nó không chỉ hứa hẹn sẽ tiếp tục mang lại nguồn thu nhập ổn định và bền vững cho các hộ gia đình nông dân, góp phần vào sự phát triển của kinh tế nông thôn, mà còn có tiềm năng trở thành một sản phẩm dược liệu và đồ uống cao cấp, đại diện cho sự phong phú và độc đáo của tài nguyên thiên nhiên Việt Nam, chinh phục không chỉ thị trường trong nước mà còn cả thị trường quốc tế.
Bảo An