Sau nửa thế kỷ sống trong hòa bình, độc lập và tự do, mỗi người dân Việt Nam như được sống lại trong thời khắc lịch sử thiêng liêng – khi đoàn quân tiến vào giải phóng thành phố Sài Gòn, mang theo khát vọng thống nhất non sông. Càng lùi xa, lịch sử càng tỏa sáng chân lý: Không gì quý hơn độc lập, tự do. Ký ức hào hùng ấy vẫn nguyên vẹn trong trái tim mỗi người – ánh mắt rạng rỡ, nụ cười hân hoan và niềm hạnh phúc vỡ òa khi đất nước bước sang trang mới.
Trong ngày hội non sông ấy, luôn có một khoảng lặng – là lời tri ân thành kính đến những người đã hy sinh, cống hiến, dâng hiến cả tuổi xuân, máu xương cho nền hòa bình hôm nay. Đất nước đời đời ghi nhớ công ơn của các anh hùng, liệt sĩ, thương binh và gia đình có công. Trong cuộc kháng chiến giữ nước, hơn 1,6 triệu người đã ngã xuống hoặc mang thương tích. Anh hùng Lực lượng vũ trang Phạm Thị Ngọc Tươi từng nói thay hàng triệu con tim: “Xương ta gãy để nối liền Nam Bắc. Máu ta rơi để bộ đội trưởng thành.”
Trên mảnh đất Vị Xuyên (Hà Giang), hơn 1.800 phần mộ liệt sĩ được quy tập tại nghĩa trang, cùng hàng ngàn chiến sĩ đã yên nghỉ nơi biên cương mà vẫn còn hơn 2.000 hài cốt chưa được tìm thấy. Riêng Sư đoàn 356 có tới 600 cán bộ, chiến sĩ mãi mãi nằm lại. Mỗi năm, cả nước kính cẩn thắp nén hương tri ân – để tưởng nhớ những con người đã hóa thân vào đất, thành bất tử giữa lòng dân tộc.
Trong những ngày cuối tháng Bảy, không khí tri ân lan tỏa khắp nơi. Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương khẩn trương triển khai hỗ trợ nhà ở cho thân nhân liệt sĩ và người có công, hoàn thành trước ngày 27/7/2025; chỉnh trang các nghĩa trang liệt sĩ, đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ khách viếng thăm, tạo không gian xứng tầm với công lao của những người đi trước. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, khi đến thăm di tích lịch sử tại Thái Nguyên – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh công nhận Ngày Thương binh – Liệt sĩ, cũng đã gửi gắm thông điệp mạnh mẽ: Chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng hãy đồng hành chăm sóc thương binh, thân nhân liệt sĩ, không chỉ vào dịp lễ, mà bằng sự quan tâm thường xuyên và bền bỉ.
Chiến tranh đã lùi xa, nhưng ký ức chưa bao giờ phai nhạt. Dân tộc Việt Nam luôn bao dung, nhưng cũng không quên những mất mát không thể đo đếm. Cuốn hồi ký gần đây của con trai một cựu quan chức quốc phòng nước ngoài, với tiêu đề đầy trăn trở “Vì cha chúng tôi nói dối”, như một lời thức tỉnh cho cả thế giới về giá trị của hòa bình và sự thật.
Trong bối cảnh thế giới hiện nay vẫn còn nhiều biến động, xung đột và bất ổn, lời cảnh báo của ông Filippo Grandi – Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn – vang lên như một hồi chuông: “Chúng ta đang sống trong thời kỳ đầy biến động của quan hệ quốc tế, khi những hình thức xung đột hiện đại gây ra bao tang thương và nỗi thống khổ cho nhân loại.” Làm thế nào để khát vọng sống trong hòa bình, an lành trở thành hiện thực của mọi quốc gia, mọi dân tộc? Câu hỏi đó vẫn đang chờ lời giải từ sự hợp tác và nhân văn toàn cầu.
Ở Việt Nam, các hoạt động "đền ơn đáp nghĩa" đang được thực hiện sâu rộng và thiết thực. Từ tháng 7/2020 đến tháng 3/2025, toàn quân đã xây dựng gần 5.000 nhà tình nghĩa, dành trên 5.300 tỷ đồng thăm hỏi, tặng quà cho các đối tượng chính sách, phụng dưỡng 1.853 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, đóng góp gần 200.000 ngày công xây dựng các công trình tri ân, tặng hơn 600 sổ tiết kiệm, tạo việc làm cho hàng trăm con em gia đình có công.
Không chỉ bằng chính sách của Nhà nước, nhiều địa phương còn đẩy mạnh xã hội hóa công tác tri ân, để sự tri ân trở thành văn hóa – từ trái tim mỗi người. Chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, hỗ trợ công ăn việc làm, học hành cho thế hệ kế tiếp chính là hành động tiếp nối đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.
Giữa thời bình, nhiệm vụ giữ gìn độc lập, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ vẫn luôn đòi hỏi nỗ lực không ngừng nghỉ. Những người lính hôm nay, những người cựu binh năm xưa, những đoàn công tác lặng lẽ “đi tìm đồng đội” – tất cả đang viết tiếp câu chuyện hào hùng bằng lòng trung thành và nghĩa tình sắt son.
Nhiều người trẻ đã dùng tài năng, trái tim để phục dựng di ảnh liệt sĩ, mang về cho gia đình một nơi để thắp hương tưởng nhớ. Những hành động nhỏ, nhưng chan chứa nghĩa lớn.
“Em mong sao không có nước mắt rơi chia lìa.
Em mong sao trên trái đất hoa thơm nở bốn mùa.
Em mong sao mỗi con người, như em đây – là chim trắng hòa bình.”
(Lời bài hát của nhạc sĩ Trần Ngọc)
Giai điệu ngây thơ mà xúc động ấy vẫn còn vang vọng – như tiếng nói từ trái tim, thể hiện khát vọng muôn đời về một thế giới hòa bình, nơi con người được sống, yêu thương và sẻ chia trong tự do và nhân ái.