Đây không chỉ là một sự công nhận về mặt pháp lý đối với nguồn gốc xuất xứ và chất lượng đặc thù của sản phẩm, mà còn là một "tấm vé thông hành" quý giá, mở ra những cơ hội mới để chè Lai Châu có thể vươn xa hơn nữa, chinh phục thị trường trong nước và quốc tế.
Sự công nhận của Cục Sở hữu Trí tuệ – Nền tảng pháp lý khẳng định thương hiệu chè Lai Châu
Ngày 19 tháng 8 năm 2025, Cục Sở hữu Trí tuệ đã chính thức ban hành Quyết định số 559/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý mang số hiệu 00146 cho sản phẩm chè có nguồn gốc từ tỉnh Lai Châu. Theo quyết định này, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lai Châu sẽ là tổ chức chịu trách nhiệm quản lý chỉ dẫn địa lý quan trọng này. Chỉ dẫn địa lý "Lai Châu" được bảo hộ cho ba dòng sản phẩm chè thành phẩm chính, bao gồm Chè xanh, chè Ô long và một loại trà đặc biệt mang tên chè Đông phương mỹ nhân.
Việc được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý là một quá trình đòi hỏi sự nghiên cứu và chứng minh một cách khoa học về mối liên hệ đặc biệt giữa chất lượng của sản phẩm với các điều kiện tự nhiên và kỹ năng sản xuất của con người tại khu vực địa lý đó. Do đó, sự công nhận này không chỉ mang lại niềm tự hào cho người dân và các doanh nghiệp sản xuất chè tại Lai Châu, mà còn là một sự đảm bảo về chất lượng, một lời cam kết uy tín đối với người tiêu dùng.
Ba "báu vật" của vùng chè Lai Châu: Khám phá những đặc tính và hương vị độc đáo
Chỉ dẫn địa lý "Lai Châu" được bảo hộ cho ba dòng sản phẩm chè, mỗi dòng đều có những đặc tính riêng biệt, được làm từ những giống chè và quy trình chế biến khác nhau.
Thứ nhất là Chè xanh Lai Châu, một sản phẩm chè thành phẩm được chế biến từ nguyên liệu là những búp chè non theo tiêu chuẩn "một tôm hai lá" của giống chè Shan cổ thụ, được trồng tại khu vực địa lý được bảo hộ của tỉnh Lai Châu. Chè xanh Lai Châu nổi bật với mùi thơm tự nhiên, thanh khiết, vị chát dịu nhẹ không gắt, và đặc biệt là một hậu vị ngọt ngào, sâu lắng còn vương vấn mãi sau khi thưởng thức. Một chỉ tiêu chất lượng quan trọng được xác định là hàm lượng axit glutamic trong chè phải đạt từ 5,34 g/100g trở lên.
Thứ hai là Chè Ô long Lai Châu, một dòng chè thành phẩm được chế biến từ nguyên liệu là những búp chè non theo tiêu chuẩn "một tôm hai lá" của giống chè Kim Tuyên, một giống chè chuyên dùng để sản xuất trà Ô long, cũng được trồng tại khu vực địa lý "Lai Châu". Chè Ô long Lai Châu có một mùi thơm đặc trưng, được mô tả là giống như mùi thơm của hoa dành dành mạnh mẽ, quyến rũ, cùng với một vị trà thanh mát và ngọt nhẹ. Hàm lượng axit glutamic trong chè Ô long Lai Châu được xác định là phải đạt từ 4,24 g/100g trở lên.
Thứ ba, và cũng là một dòng sản phẩm vô cùng đặc biệt, là Chè Đông phương mỹ nhân Lai Châu. Đây là một loại chè thành phẩm được chế biến từ một nguyên liệu rất độc đáo: đó là những búp chè "một tôm hai lá non" có vết cắn của loài rầy xanh, khiến cho búp chè đã ngả sang màu vàng. Nguyên liệu này cũng được thu hái từ giống chè Kim Tuyên được trồng tại khu vực địa lý "Lai Châu". Chính sự tương tác đặc biệt với loài rầy xanh này đã tạo nên cho chè Đông phương mỹ nhân một hương vị không thể nào quên, với mùi thơm đặc trưng được ví như mùi của mía nướng và mật ong mạnh mẽ, cùng với một vị trà êm dịu và gần như không có vị chát. Hàm lượng axit glutamic trong loại chè quý này được xác định là phải đạt từ 5,61 g/100g trở lên.
Những yếu tố tạo nên sự khác biệt: Khi điều kiện tự nhiên và kỹ thuật sản xuất cùng nhau hội tụ
Những tính chất và chất lượng đặc thù của các dòng chè Lai Châu không phải là ngẫu nhiên mà có. Chúng là kết quả của sự cộng hưởng hài hòa giữa các điều kiện tự nhiên đặc biệt của vùng đất này và những kỹ thuật sản xuất độc đáo của con người.
Khu vực trồng giống chè Shan cổ thụ, bao gồm các địa phương như thành phố Lai Châu, các huyện Tam Đường, Sìn Hồ, Phong Thổ, Than Uyên và Tân Uyên của tỉnh Lai Châu, có một điều kiện tự nhiên vô cùng lý tưởng. Các nương chè được trồng ở độ cao từ 1.200 đến 2.500 mét so với mực nước biển, với biên độ nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm trung bình hàng tháng là 9,74 độ C, cùng với một lượng mưa trung bình năm là 2.118 mm. Chính biên độ nhiệt ngày đêm cao này đã kích thích cây chè tổng hợp được nhiều các axit amin hơn, trong đó có axit glutamic, tạo nên vị ngọt hậu sâu lắng cho chè. Cùng với đó, lượng mưa lớn và nằm trong ngưỡng thích hợp đã làm cho các búp chè Shan cổ thụ tại đây luôn xanh tốt và non hơn, do đó cũng giàu các axit amin hơn.
Tương tự, khu vực trồng giống chè Kim Tuyên, dù ở một độ cao thấp hơn một chút, từ 900 đến 1.300 mét so với mực nước biển, cũng sở hữu những điều kiện tự nhiên ưu đãi, với biên độ nhiệt ngày đêm trung bình tháng là 8,26 độ C và lượng mưa trung bình năm lên đến 2.484 mm. Biên độ nhiệt ngày đêm cao tại vùng này cũng giúp cho búp chè Kim Tuyên tích lũy được nhiều axit amin tổng số hơn. Lượng mưa dồi dào cũng rất thích hợp cho sự phát triển của các giống chè chuyên dùng để sản xuất Ô long nói chung và giống Kim Tuyên nói riêng, giúp duy trì hàm lượng nước cần thiết trong lá và cải thiện cấu trúc của các tế bào.
Ngoài những yếu tố về tự nhiên, các kỹ thuật sản xuất độc đáo trong việc lựa chọn các tiêu chuẩn chè nguyên liệu để có thể chế biến ra các dòng sản-phẩm như chè xanh, chè Ô long và đặc biệt là chè Đông phương mỹ nhân cũng là những yếu tố quan trọng, góp phần tạo nên những tính chất và chất lượng đặc thù của các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý "Lai Châu".
Việc chè Lai Châu chính thức được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý là một sự kiện có ý nghĩa vô cùng to lớn. Nó không chỉ là một sự công nhận về mặt pháp lý mà còn là một công cụ mạnh mẽ để có thể quảng bá và phát triển thương hiệu. Với "tấm vé thông hành" này, chè Lai Châu giờ đây có một nền tảng vững chắc hơn để có thể tự tin vươn ra các thị trường lớn, khẳng định được chất lượng và nguồn gốc xuất xứ của mình trước người tiêu dùng. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm, cải thiện đời sống cho người nông dân trồng chè tại địa phương, mà còn góp phần làm phong phú thêm bản đồ các sản phẩm nông sản chất lượng cao của Việt Nam. Đây là một minh chứng rõ ràng cho những nỗ lực không ngừng của tỉnh Lai Châu trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sản của địa phương, đồng thời cũng là một niềm tự hào chung của cả ngành chè Việt Nam trên hành trình hội nhập và phát triển.
Bảo An