Xã Đồng Phúc, tỉnh Thái Nguyên hiện sở hữu 340 ha chè Shan tuyết, trong đó có tới 316 ha đang cho thu hoạch – một con số rất đáng kể trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp của địa phương. Đặc biệt, đã có 10 ha được chứng nhận đạt chuẩn hữu cơ và 10 ha canh tác theo hướng VietGAP. Đây không chỉ là những con số khẳng định tiềm năng của vùng chè Shan tuyết, mà còn phản ánh rõ nỗ lực chuyển dịch từ phương thức sản xuất truyền thống sang hướng an toàn, bền vững. Sự thay đổi này là minh chứng cho quyết tâm của nông dân và chính quyền địa phương trong việc nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị sản phẩm, từng bước đưa chè Shan tuyết Đồng Phúc trở thành thương hiệu đặc sản vươn xa.
Xã Đồng Phúc hiện có 340 ha chè Shan tuyết, trong đó 316 ha đã bước vào giai đoạn thu hoạch.
Chè Shan tuyết nổi bật bởi khả năng thích nghi tốt với khí hậu vùng cao, chống chịu sâu bệnh, cho búp đều quanh năm. Lá chè to bản, phủ lớp lông tơ mịn như tuyết, tạo nên hương vị đậm đà, hậu ngọt đặc trưng mà khó loại chè nào sánh kịp. Đó chính là lợi thế cạnh tranh, giúp chè Shan tuyết Đồng Phúc khẳng định chỗ đứng trên thị trường.
Câu chuyện từ nương chè của người dân
Với hơn 20 năm gắn bó cùng cây chè Shan tuyết, chị Nông Thị Thăm (thôn Nà Bay) xem đây là “cần câu cơm” bền vững. Trên diện tích hơn 2 ha, gia đình chị kiên trì áp dụng đúng quy trình kỹ thuật: đốn tỉa, bón phân cân đối, làm cỏ thủ công để giữ đất tơi xốp. Nhờ vậy, những nương chè phát triển xanh tốt, cho búp chất lượng ổn định, năng suất cao.
Chị Thăm chia sẻ: “Chè Shan tuyết hợp khí hậu, ít sâu bệnh, lại có đầu ra ổn định nhờ hợp tác xã bao tiêu. Người dân chúng tôi yên tâm đầu tư, không lo cảnh ‘được mùa mất giá’ như trước đây”. Lời tâm sự ấy phản ánh rõ sự thay đổi trong tư duy sản xuất: từ manh mún, tự phát sang liên kết chuỗi, gắn với thị trường.
Vai trò của hợp tác xã trong nâng tầm giá trị
Trên địa bàn xã Đồng Phúc hiện có 4 hợp tác xã (HTX) chế biến và bao tiêu chè, giữ vai trò then chốt trong việc kết nối nông dân với thị trường. Một điển hình là HTX rượu men lá Bằng Phúc (thôn Nà Pài). Vốn nổi tiếng với sản phẩm rượu truyền thống, HTX đã mạnh dạn mở rộng sang lĩnh vực chế biến chè Shan tuyết, liên kết với 25 hộ dân, phát triển vùng nguyên liệu 6 ha.
Đáng chú ý, sản phẩm Trà Shan tuyết Tô Hoài của HTX đã được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2024. Thành tích này không chỉ là sự ghi nhận chất lượng, mà còn mở ra cơ hội để thương hiệu chè Đồng Phúc vươn xa hơn. Anh Tô Hữu Hoài, thành viên HTX, khẳng định: “Chúng tôi luôn chú trọng nâng cao chất lượng, cải tiến bao bì, quảng bá rộng rãi. Mong muốn lớn nhất là có thêm sự hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, máy móc để chế biến sâu, nâng cao giá trị chè Shan tuyết”.
Khoa học, chìa khóa cho phát triển bền vững
Xác định chè Shan tuyết là cây trồng chủ lực, xã Đồng Phúc đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên triển khai đề tài khoa học về bảo tồn nguồn gen chè Shan tuyết. Kết quả nghiên cứu cho thấy giống chè bản địa không chỉ có tiềm năng kinh tế mà còn mang giá trị sinh thái, góp phần giữ đất, giữ rừng, bảo vệ môi trường.
Khoa học kỹ thuật cũng đang dần len lỏi vào từng nương chè. Người dân được tập huấn quy trình hữu cơ, sử dụng phân bón vi sinh thay cho hóa chất, áp dụng kỹ thuật hái búp “một tôm hai lá” để giữ chất lượng. Sự kết hợp giữa tri thức bản địa và công nghệ hiện đại chính là con đường nâng cao giá trị chè Shan tuyết, đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của thị trường.
Hướng tới thương hiệu chè Shan tuyết Đồng Phúc
Ông Triệu Đức Thông, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Phúc, khẳng định: “Chúng tôi sẽ tiếp tục vận động bà con áp dụng kỹ thuật tiên tiến, khuyến khích liên kết sản xuất và chế biến sâu. Đồng thời, tận dụng các nguồn lực để xây dựng thương hiệu chè Shan tuyết Đồng Phúc, từng bước đưa sản phẩm vươn ra thị trường trong và ngoài nước”.
Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưu tiên sản phẩm an toàn, hữu cơ và mang giá trị văn hóa riêng, chè Shan tuyết Đồng Phúc hội tụ đầy đủ lợi thế. Không chỉ là thức uống, loại chè quý này còn được xem như biểu tượng bản sắc vùng cao, gắn liền với đời sống và sinh kế của hàng trăm hộ nông dân.
Chè Shan tuyết Đồng Phúc vì thế không chỉ đơn thuần là cây trồng nông nghiệp. Đây là “cây chủ lực” giúp người dân thoát nghèo, phát triển sinh kế bền vững; là đặc sản có tiềm năng xây dựng thương hiệu mạnh; đồng thời là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và khoa học. Với sự đồng hành của người dân, hợp tác xã và chính quyền, chè Shan tuyết Đồng Phúc hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng trong bản đồ đặc sản Việt Nam, góp phần nâng tầm kinh tế nông thôn trong thời kỳ hội nhập.