Chè Shan Tuyết giúp người dân Tô Múa phát triển kinh tế bền vững

Tô Múa, một xã vùng cao nằm giữa lòng tỉnh Sơn La, từ lâu đã trở thành vùng đất gắn bó mật thiết với cây chè Shan Tuyết, một giống chè quý hiếm, có tuổi đời hàng trăm năm. Không chỉ là cây trồng truyền thống, chè Shan Tuyết đã và đang trở thành “cây chủ lực” giúp người dân Tô Múa phát triển kinh tế bền vững, từng bước thoát nghèo và vươn lên làm giàu.

Cây chè Shan Tuyết vốn được biết đến với khả năng sinh trưởng phù hợp trong điều kiện khí hậu mát mẻ, đất đai có độ pH thích hợp cùng độ cao lý tưởng trên 1.000 mét so với mực nước biển. Điều kiện tự nhiên ưu đãi này giúp chè phát triển mạnh, cho búp tươi quanh năm với hương vị đặc trưng thơm ngon. Theo lời chia sẻ của bà Lường Thị Hòa – Chủ tịch Hội Nông dân xã Tô Múa, cây chè đã gắn bó với người dân nơi đây từ hàng trăm năm trước, với những cây chè cổ thụ có tuổi đời hơn một thế kỷ hiện được công nhận là cây di sản của Việt Nam. Hiện nay, Tô Múa có khoảng 600 ha chè Shan Tuyết, với gần 1.000 hộ gia đình tham gia trồng trọt, sản xuất và kinh doanh chè.

Sự phát triển bền vững của cây chè Shan Tuyết tại Tô Múa không chỉ dựa vào điều kiện tự nhiên mà còn được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa người dân và doanh nghiệp. Gia đình anh Hà Văn Trọng ở bản Pàn Ngùa là một điển hình cho sự thành công này. Với diện tích 1 ha chè Shan Tuyết, anh Trọng đã liên kết với Công ty Cổ phần trà Hưng Phát để cung cấp chè tươi. Trong suốt 10 năm qua, gia đình anh thu hoạch 5-6 lứa chè mỗi năm, mang lại thu nhập khoảng 100 triệu đồng, một con số đáng kể đối với nông dân vùng cao. Đặc biệt, việc chăm sóc cây chè không quá vất vả như những cây trồng khác như ngô, lúa, tạo điều kiện để người dân có thêm thời gian làm những công việc khác, góp phần đa dạng hóa nguồn thu nhập.

Trước đây, người dân Tô Múa từng gặp nhiều khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm chè. Bà Phan Thị Khánh ở bản Yên Hưng nhớ lại: “Khi chưa có nhà máy chế biến và thu mua trực tiếp, mỗi lần thu hoạch chè chúng tôi thường bị thương lái ép giá, thậm chí nhiều lúc chè bị ế ẩm phải đổ bỏ.” Nhưng mọi thứ đã thay đổi khi Công ty trà Hưng Phát đầu tư xây dựng nhà máy ngay trên địa bàn. Nhà máy không chỉ giúp bao tiêu sản phẩm chè tươi ổn định mà còn đảm bảo giá thu mua cao hơn thị trường, từ 5.500 đến 6.000 đồng/kg. Nhờ vậy, sản lượng chè búp tươi của xã đạt trên 15.000 tấn/năm với năng suất trung bình từ 18-20 tấn/ha, nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống người dân.

Điểm mấu chốt trong việc phát triển kinh tế bền vững từ cây chè là sự áp dụng khoa học kỹ thuật và canh tác hiện đại. Chính quyền địa phương phối hợp với doanh nghiệp và các chuyên gia nông nghiệp tổ chức các lớp đào tạo kỹ thuật, chuyển giao quy trình chăm sóc, bón phân và làm cỏ theo tiêu chuẩn VietGAP, một bước tiến quan trọng để đảm bảo chè sạch, an toàn và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc vận động bà con thu hái chè thủ công nhằm giữ nguyên vẹn chất lượng búp tươi cũng là một trong những biện pháp được thực hiện nghiêm túc. Những nỗ lực này giúp năng suất chè bình quân đạt 9 tấn/ha/năm, sản lượng trên 3.700 tấn/năm, đồng thời tăng giá trị thương hiệu chè Shan Tuyết Tô Múa trên thị trường nội địa và quốc tế.

Ông Bùi Minh Thắng, Giám đốc Công ty Cổ phần trà Hưng Phát, cho biết để phát triển vùng nguyên liệu chè bền vững, cần sự thay đổi về nhận thức và tập tục canh tác của người dân, một quá trình không thể vội vàng mà cần có lộ trình lâu dài. Khi bà con hiểu rõ giá trị kinh tế từ việc sản xuất chè chất lượng cao và khả năng xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Trung Đông, sự đồng thuận và quyết tâm đầu tư công sức sẽ tăng lên. Ông cũng mong muốn Nhà nước có các chính sách hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật trong giai đoạn đầu chuyển đổi, giúp người dân và doanh nghiệp yên tâm xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, nâng cao chất lượng sản phẩm và gia tăng giá trị kinh tế.

Sự phát triển của cây chè Shan Tuyết cũng mở ra nhiều cơ hội việc làm và nâng cao đời sống cho bà con. Cây chè không chỉ giúp nhiều hộ thoát nghèo mà còn tạo dựng nền tảng cho sự phát triển kinh tế xã hội bền vững, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng cao. Việc xã Tô Múa xây dựng kế hoạch chuyển đổi sang sản xuất chè hữu cơ và các loại chè cao cấp như Hồng trà, Bạch trà từ cây chè cổ thụ là bước đi chiến lược để nâng tầm thương hiệu chè Shan Tuyết, mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng thu nhập cho người dân lên gấp ba lần so với sản xuất chè truyền thống.

Nhìn chung, chè Shan Tuyết không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp đơn thuần mà còn là biểu tượng của sự đổi thay, của sức sống bền bỉ và sự phát triển bền vững của cộng đồng người dân Tô Múa. Qua sự phối hợp giữa nông dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương, mô hình trồng và chế biến chè Shan Tuyết đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế, đồng thời góp phần xây dựng một nền kinh tế nông nghiệp xanh, sạch và hiệu quả.

Trong tương lai, việc tiếp tục ứng dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng liên kết chuỗi giá trị, đa dạng hóa sản phẩm chè, cùng với sự hỗ trợ chính sách phù hợp từ Nhà nước, sẽ là chìa khóa để vùng chè Shan Tuyết Tô Múa phát triển bền vững hơn nữa. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Sơn La mà còn là minh chứng sống động cho sức mạnh của cây chè trong việc nâng cao đời sống và phát triển kinh tế vùng núi, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, bền vững.