Trong dòng chảy hàng trăm năm của văn hóa thưởng trà Việt Nam, chè Thái Nguyên đã khẳng định vị thế như một “đệ nhất danh trà”, không chỉ bởi vị chát dịu đầu lưỡi, hậu ngọt quyến luyến nơi cổ họng mà còn bởi bề dày truyền thống của vùng đất được thiên nhiên ưu đãi. Thế nhưng, cũng chính vì danh tiếng ấy mà chè Thái Nguyên đang trở thành miếng mồi béo bở cho những kẻ gian thương trong thời đại số hóa, nơi một cú click chuột có thể quyết định niềm tin hoặc đánh mất nó.
Nhiều chủ cơ sở bán chè ở Thái Nguyên đã lên tiếng cảnh báo để người tiêu dùng không mắc bẫy các đối tượng lừa đảo, bán sản phẩm chè không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Khi thương hiệu bị lạm dụng: Danh tiếng trở thành “lá chắn” cho kẻ lừa
Thái Nguyên là thủ phủ chè của Việt Nam, nổi bật với những vùng chè nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng, Trại Cài… Trong đó, Tân Cương từ lâu được xem là "cái nôi" của nghệ thuật làm trà, với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng lý tưởng: đất đồi tơi xốp, khí hậu mát mẻ, nhiều sương mù nhẹ vào sáng sớm tất cả góp phần tạo nên hương vị đặc trưng không thể trộn lẫn của chè nơi đây.
Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ số, khi việc mua sắm online bùng nổ, niềm tin của người tiêu dùng đang bị lung lay bởi chính sự tiện lợi mà họ tin tưởng. Không ít người đã mua phải chè kém chất lượng, giả danh Thái Nguyên, dẫn tới những trải nghiệm tiêu cực và tổn thất tài chính. Những kẻ lừa đảo có thể dễ dàng tạo ra bao bì với tên “Trà Tân Cương”, “Chè La Bằng”, in tem QR truy xuất nguồn gốc, chèn hình ảnh hợp tác xã, thậm chí cả logo chỉ dẫn địa lý tất cả đều là sản phẩm… của vài thao tác photoshop.
Những chiếc bẫy “ngọt ngào” từ mạng xã hội đến thương mại điện tử
Không chỉ xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử phổ biến như Shopee, Lazada, Tiktok Shop, các sản phẩm chè giả mạo còn tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội, qua các fanpage, group cộng đồng với tên gọi hấp dẫn như “Cháu Vương - Trà Ngon Thái Nguyên”, “Trà Sạch - Em Thắm Vương”, “Trà quê em”, “Khánh Trung Trà 1”… Những cái tên ngọt ngào gợi cảm giác thân thuộc, gần gũi lại chính là chiếc bẫy tinh vi giăng sẵn cho người tiêu dùng nhẹ dạ.
Chiêu trò quen thuộc là đăng ảnh những gói chè móc câu, chè tôm nõn được chụp đẹp mắt kèm mô tả "trà đặc sản vùng Tân Cương giá ưu đãi chỉ 150.000đ/kg, miễn phí vận chuyển". Người mua, bị hấp dẫn bởi giá rẻ và những lời cam kết “cam kết hoàn tiền 100% nếu không hài lòng”, đã vội vàng rút ví mà không hề kiểm chứng.
Ông Lê Hữu (85 tuổi, Long An) đau đớn kể lại trải nghiệm: “Niềm vui tuổi già chỉ có ấm trà mỗi sáng, mà họ nỡ lừa đảo. Tôi mua 1kg chè tôm nõn giá 500 nghìn đồng từ trang 'Em Vương', nhưng nhận lại là chè bồm, lẫn tạp chất, nước đen sì và hôi…”.
Đánh cắp hình ảnh, giả mạo địa chỉ – Sự manh động ngày càng tăng
Không dừng lại ở việc giả danh thương hiệu, các đối tượng lừa đảo còn đánh cắp hình ảnh, video của các hợp tác xã và cơ sở sản xuất uy tín rồi lập trang giả để bán hàng. HTX An Hải Trà (xã Quyết Thắng, TP. Thái Nguyên) bị làm giả thành “Long Hải Trà”; HTX “Trà quê em” bị nhân bản thành hàng chục trang như “Trà quê em 6”, “Trà quê em 13”...
Thậm chí, chúng còn giả mạo cả người mua, giả mạo địa chỉ người gửi để trộn chè rởm vào các đơn hàng gửi tới khách quen của các cơ sở sản xuất uy tín. Chị Hoàng Yến ở xã Minh Lập (Đồng Hỷ) bức xúc: “Họ ăn cắp thông tin khách hàng của tôi rồi gửi hàng rởm cho khách, nhưng ghi địa chỉ người gửi là của tôi. Tôi bị khách gọi điện trách móc mà không hiểu chuyện gì đang xảy ra”.
Cái giá phải trả: Người tiêu dùng mất niềm tin, người làm trà mất kế sinh nhai
Với sản lượng chè búp tươi năm 2024 đạt hơn 272.800 tấn, Thái Nguyên đang không ngừng nỗ lực đưa sản phẩm chè lên bản đồ số. Mục tiêu đến cuối tháng 6/2025 là 100% doanh nghiệp, hộ kinh doanh có mặt trên các sàn TMĐT, và đến tháng 11/2025 phải thiết lập gian hàng cấp tỉnh hoạt động hiệu quả.
Thực tế cho thấy, nhiều hộ, cơ sở sản xuất chân chính đã hưởng lợi lớn từ thương mại điện tử, tăng doanh số và mở rộng thị trường. Nhưng đi kèm đó là hệ lụy nghiêm trọng: người tiêu dùng mất lòng tin khi mua phải chè giả, còn các cơ sở chân chính bị đánh đồng, bị tổn hại thương hiệu, thậm chí mất cả khách quen. Nhiều người tiêu dùng từ chỗ yêu chè Thái Nguyên, giờ quay lưng vì “một lần bị lừa”.
Giải pháp nào để bảo vệ người tiêu dùng và gìn giữ thương hiệu?
1. Siết chặt quản lý thương hiệu và truy xuất nguồn gốc: Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi giả mạo thương hiệu, lừa đảo TMĐT. Song song đó, cần triển khai rộng rãi hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng blockchain hoặc công nghệ chống làm giả tiên tiến hơn, vượt trội hơn QR code thông thường.
2. Tăng cường truyền thông và nhận diện thật - giả: Cần đẩy mạnh tuyên truyền kiến thức phân biệt chè Thái Nguyên thật – giả cho người tiêu dùng thông qua các kênh chính thống: báo chí, truyền hình, website tỉnh, fanpage chính thức của các HTX uy tín. Những bài học từ người bị hại nên được lan tỏa như cảnh báo thiết thực.
3. Xây dựng hệ sinh thái thương mại số minh bạch: Chỉ cấp phép và xác thực cho các gian hàng chính hãng, hợp tác xã uy tín được bán trên các sàn TMĐT dưới tên “chè Thái Nguyên”. Người tiêu dùng cũng cần được khuyến nghị mua từ nguồn đã được xác minh, tránh ham rẻ, mua qua đường link quảng cáo trôi nổi.
4. Người tiêu dùng cần là “lá chắn” đầu tiên: Cuối cùng, người tiêu dùng cần tỉnh táo, không nên bị dẫn dắt bởi những lời quảng cáo hấp dẫn. Hãy kiểm tra thông tin nhà cung cấp kỹ lưỡng, đặt nghi vấn với mức giá rẻ bất thường, đọc kỹ đánh giá, và chỉ mua tại các gian hàng đã xác thực nguồn gốc rõ ràng.
Chè Thái Nguyên không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà còn là kết tinh của văn hóa, khí hậu và sự cần mẫn của người dân vùng đất trung du. Việc để thương hiệu này bị hoen ố bởi những chiêu trò lừa đảo không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế, mà còn là sự tổn thương văn hóa. Trong thời đại số, nơi thông tin và giao dịch trở nên “vô hình” nhưng không hề “vô hại”, người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn bao giờ hết. Mỗi lượt chia sẻ cảnh báo, mỗi lượt mua hàng có trách nhiệm là một viên gạch góp phần xây lại niềm tin cho chè Thái Nguyên một biểu tượng xứng đáng được bảo vệ và phát triển đúng với giá trị thật của nó.