Tính từ đầu năm đến nay, miền Trung đã trải qua 12 cơn bão lũ, gây nhiều ngày khó khăn tại các tỉnh như Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Hà Tĩnh, Hội An… Mưa lớn kéo dài, tập trung ở nhiều khu vực cả miền núi lẫn thành phố, khiến một số địa bàn bị ngập úng nghiêm trọng. Mặc dù thông tin được liên tục cập nhật, vẫn có những hiện tượng lũ chồng lũ, như bão số 10 và 11 chỉ cách nhau vài ngày, khiến người dân và chính quyền phải ứng phó khẩn trương.
Điểm khác biệt nổi bật của các cơn bão năm nay là lượng mưa tăng đột biến, kéo dài nhiều giờ, nhiều ngày, vượt dự liệu của các cơ quan chuyên ngành. Nước trên các sông, hồ, đặc biệt các công trình thủy điện ở thượng nguồn, dâng nhanh, gây tràn đê, ảnh hưởng đến hồ đập và các khu vực hạ du, dẫn đến ngập lụt kéo dài tại vùng trũng thấp.
Những diễn biến này một lần nữa nhấn mạnh nhu cầu tăng cường quy hoạch, đầu tư hạ tầng bền vững, bảo vệ rừng và hệ thống thoát nước đô thị, kết hợp với phương châm “bốn tại chỗ” để giảm thiểu rủi ro, bảo vệ người dân và tài sản.
Ảnh minh họa
Những cơn mưa lớn và lũ chồng lũ thời gian qua cho thấy thiên tai ngày càng khó lường và khốc liệt. Công tác dự báo, cảnh báo thời tiết đã chủ động hơn, giúp giảm bất ngờ, bị động và tạo điều kiện cho các phương án ứng phó kịp thời. Tuy nhiên, thực tiễn vẫn ghi nhận những thiệt hại nặng, như Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng của triều cường, miền Trung với 18 người chết và mất tích, 90 xã phường bị ngập sâu, trong đó Huế chịu lũ lớn nhất trong 20 năm qua.
Những con số này nhắc nhở cần xây dựng chiến lược ứng phó dài hạn, bền vững, không chỉ dựa vào phương châm “bốn tại chỗ” mà phải kết hợp với quy hoạch hạ tầng đô thị, hệ thống tiêu thoát nước, bảo vệ rừng và đầu tư công trình phòng chống bão lũ chất lượng cao. Việc hoàn thiện bản đồ cảnh báo rủi ro thiên tai chi tiết cho từng địa phương là cấp thiết, đặc biệt ở các đô thị gần rừng núi và sông, kênh rạch.
Rừng đóng vai trò quan trọng trong phòng chống lũ, giữ đất và điều tiết nước. Trường hợp rừng Bạch Mã – rừng nguyên sinh tự nhiên gần Huế và Đà Nẵng đã giảm thiểu hậu quả của lượng mưa kỷ lục 1.739 mm trong một ngày, minh chứng giá trị sinh thái và tầm quan trọng của công tác bảo vệ rừng. Ngược lại, phá rừng tự nhiên, trồng rừng không bền vững và hoạt động xây dựng du lịch sinh thái thiếu kiểm soát đang gia tăng nguy cơ thiên tai, gây rủi ro cho đời sống của hàng triệu người.
Dự báo lượng mưa và tần suất bão bất thường ngày càng tăng do biến đổi khí hậu. Để đảm bảo an toàn cho người dân, cần kết hợp tư duy khoa học, giải pháp truyền thống và hiện đại, đồng thời đầu tư mạnh mẽ, kịp thời, hiệu quả cho công tác trồng, giữ và bảo vệ rừng – yếu tố sống còn trong phòng chống thiên tai và bảo vệ môi trường. Việc này không chỉ giảm thiểu thiệt hại về kinh tế mà còn là nền tảng để cộng đồng thích nghi an toàn với những diễn biến thời tiết ngày càng cực đoan.