Giá sầu riêng tăng phi mã, thu hút nhà đầu tư
Tây Nguyên đang vào mùa thu hoạch sầu riêng, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp với những chiếc xe chở đầy "vàng xanh" trên khắp các nẻo đường. Dù giá sầu riêng có giảm nhẹ do mưa lớn và nguồn cung dồi dào, nhưng vẫn ở mức cao, đặc biệt là so với cùng kỳ năm ngoái. Sự sụt giảm nguồn cung từ Thái Lan đã giúp sầu riêng Việt Nam có lợi thế về giá, và dự kiến kim ngạch xuất khẩu năm 2024 có thể đạt 3 tỷ USD, thậm chí cao hơn trong tương lai.
Giá sầu riêng liên tục tăng cao, đặc biệt là sau khi được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Giá bán tại vườn có thể lên đến 75.000 - 80.000 đồng/kg, thậm chí cao hơn đối với các giống đặc biệt. Điều này đã tạo ra một cơn sốt đầu tư vào sầu riêng, khiến diện tích trồng loại cây này tăng nhanh chóng mặt.
Diện tích trồng sầu riêng tăng vọt, vượt xa quy hoạch
Theo số liệu của Cục Trồng trọt, diện tích sầu riêng cả nước đã tăng từ 32.000 ha vào năm 2015 lên đến 151.000 ha vào cuối năm 2023. Mức tăng trưởng này vượt xa so với quy hoạch và đặt ra nhiều thách thức về quản lý, kiểm soát chất lượng, và đặc biệt là đầu ra cho sản phẩm.
Sự phát triển nóng của sầu riêng đã tạo áp lực lớn lên các loại cây trồng khác, đặc biệt là hồ tiêu và cà phê. Nhiều nông dân đã chuyển đổi diện tích trồng hồ tiêu và cà phê sang sầu riêng để tận dụng lợi nhuận cao hơn. Điều này có thể dẫn đến sự mất cân đối trong cơ cấu cây trồng, gây rủi ro cho nền nông nghiệp.
Cơn sốt sầu riêng cũng gây ra những hệ lụy không nhỏ. Diện tích trồng sầu riêng đã tăng chóng mặt, đạt 151.000 ha vào cuối năm 2023, vượt xa con số dự kiến của các cơ quan chức năng. Tây Nguyên dẫn đầu về diện tích trồng, tiếp theo là Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Thậm chí, các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ cũng đã tham gia vào cuộc đua này.
Áp lực lên các loại cây trồng khác
Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và việc chưa được phép xuất khẩu sầu riêng đông lạnh khiến nhiều nhà vườn lo lắng về khả năng "hái quả ngọt" trong tương lai. Giá cà phê và hồ tiêu tăng cao đã phần nào giảm bớt áp lực lên các loại cây trồng khác, nhưng không thể phủ nhận sức hút mạnh mẽ từ sầu riêng.
Ngành hồ tiêu Việt Nam đang có lợi thế lớn khi là nhà cung cấp chính và có quyền quyết định giá trên thị trường thế giới. Dù giá hồ tiêu tăng cao, nông dân không mở rộng diện tích trồng do sự cạnh tranh từ sầu riêng và cà phê. Tuy nhiên, nhiều nông dân vẫn đầu tư chăm sóc vườn tiêu hiện có để duy trì năng suất và chất lượng.
Các chuyên gia cảnh báo về việc mở rộng diện tích trồng sầu riêng một cách thiếu kiểm soát. Việc trồng ở những vùng không phù hợp về điều kiện đất đai, khí hậu và nguồn nước sẽ dẫn đến giá thành sản xuất cao, khó cạnh tranh. Bên cạnh đó, sầu riêng là loại cây đòi hỏi kỹ thuật canh tác cao và vốn đầu tư lớn, trong khi giá cả thị trường luôn biến động.
Lời khuyên cho nhà đầu tư
Nhà nông cần thận trọng khi mở rộng diện tích trồng sầu riêng, chỉ nên trồng ở những vùng có điều kiện phù hợp và có đủ tiềm lực tài chính. Đồng thời, cần đa dạng hóa cây trồng để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo thu nhập ổn định.
Cơn sốt sầu riêng là một bài học về sự cần thiết của việc phát triển nông nghiệp một cách bền vững. Việc chạy theo lợi nhuận trước mắt mà bỏ qua những yếu tố về điều kiện sản xuất, thị trường và rủi ro có thể dẫn đến những hậu quả khó lường. Thay vào đó, cần có một chiến lược phát triển dài hạn, cân nhắc giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường để đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững cho ngành nông nghiệp.
Để ngành sầu riêng phát triển bền vững, cần có sự chung tay của cả nhà nước, doanh nghiệp và người nông dân. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về kỹ thuật, vốn và thị trường, đồng thời tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm. Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ chế biến và mở rộng thị trường xuất khẩu. Người nông dân cần nâng cao nhận thức về sản xuất bền vững, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và tuân thủ các quy định về chất lượng.
Cơn sốt sầu riêng mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Bằng cách nhìn nhận một cách toàn diện và có những giải pháp phù hợp, chúng ta có thể biến cơn sốt này thành động lực để phát triển ngành sầu riêng một cách bền vững, góp phần vào sự thịnh vượng của nền kinh tế đất nước.
Bảo An