Trong hai ngày 25 và 26/10, mưa lớn kéo dài đã đẩy nhiều khu vực miền núi và ven biển Đà Nẵng vào tình thế nguy hiểm.
Miền núi Đà Nẵng: Núi trượt, đường chia cắt, dân chạy đua với lũ
Tại xã Trà Linh, mưa lớn kéo theo hàng loạt điểm sạt lở, ước tính khối lượng đất đá khoảng 5.000 m³. Chính quyền địa phương đã kịp thời sơ tán 49 hộ dân (206 người) đến nơi an toàn.
Tại Trà Leng, 51 hộ dân với 163 nhân khẩu cũng được di dời khỏi vùng có nguy cơ cao. Học sinh Trường THCS Trà Leng 1 được bố trí ở lại trường để tránh rủi ro khi di chuyển.
Tình hình đặc biệt nghiêm trọng tại xã Phước Chánh, nơi ghi nhận 22 điểm sạt lở lớn, khối lượng đất đá ước tính hơn 10.000 m³ vùi lấp nhiều đoạn đường, gây cô lập hoàn toàn một số khu dân cư. Các tuyến giao thông huyết mạch như ĐH và đường liên xã bị tê liệt.
Không chỉ vậy, xã Trà Đốc và Trà My cũng phải sơ tán tổng cộng hơn 200 hộ dân, tránh nguy cơ sạt lở và ngập sâu. Việc tiếp cận, cứu hộ hiện trường vẫn rất khó khăn do mưa lớn chưa dứt, đất đá tiếp tục trôi trượt.
Mưa lũ cuốn đất đá bị sạt lở trôi vào nhà dân.
Ven biển xói lở mạnh, đe dọa khu dân cư và hạ tầng
Khu vực ven biển Đà Nẵng, từ Hội An Tây đến Hội An Đông tiếp tục hứng chịu đợt xâm thực dữ dội. Tại phường Hội An Tây, sóng biển đã phá vỡ bờ dài hơn 3 km, ăn sâu 7-10 m, có nơi tới 25-30 m. Nhiều khu dân cư ven biển có nguy cơ bị sóng cuốn trôi nếu mưa bão kéo dài. UBND phường đã kiến nghị thành phố cho phép kè tạm và lên phương án di dời khoảng 30 hộ kinh doanh cùng 1 hộ dân trong vùng nguy hiểm.
Ở Hội An Đông, tình hình tương tự với chiều dài sạt lở khoảng 450 m, rộng 3-5 m. Những con đường ven biển, từng là tuyến du lịch trọng điểm, nay trở thành điểm nóng thiên tai.
Theo Sở Xây dựng Đà Nẵng, mưa lũ đã làm sụt lún cống và sạt taluy trên Quốc lộ 40B và tuyến ĐT.606, tổng khối lượng đất đá tràn xuống hàng trăm mét khối. Hàng trăm cán bộ, chiến sĩ, phương tiện cơ giới được huy động khẩn trương khắc phục, song tiến độ vẫn chậm do mưa lớn và địa hình hiểm trở.
Mưa chưa dứt, cảnh báo rủi ro gia tăng
Theo Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Trung Bộ, lượng mưa chỉ trong 6 giờ (từ 11h đến 17h ngày 26/10) tại Trà Dơn đạt 226,4 mm, Tam Trà 80,2 mm, Trà My 41 mm. Mô hình độ ẩm đất cho thấy nhiều khu vực đã bão hòa trên 95%, nghĩa là đất không còn khả năng thấm, tiềm ẩn nguy cơ lũ quét và sạt lở nối tiếp.
Từ nay đến 29/10, dự báo mưa còn tiếp diễn với tổng lượng 30-80 mm, có nơi vượt 120 mm, đặc biệt tại các xã phía Bắc. Các chuyên gia cảnh báo, hiện tượng sạt lở dây chuyền có thể xảy ra khi độ bão hòa đất vượt ngưỡng, trong khi rừng đầu nguồn chưa kịp hồi phục sau các đợt khai thác và mưa lũ trước đó.
Ngoài đất đá, nhiều tài sản xủa người dân cũng trôi theo dòng nước lũ.
Nhiều tuyến giao thông trọng yếu bị sụt lún, hư hỏng nghiêm trọng.
Để giảm áp lực hồ chứa, các thủy điện Sông Tranh 2, Đak Mi 4, Sông Bung 2, Sông Bung 4 và A Vương đã đồng loạt xả điều tiết nước. Lưu lượng xả có nơi tăng gấp hàng chục lần, tiềm ẩn nguy cơ dâng nước đột ngột tại hạ du nếu mưa tiếp tục kéo dài.
Chủ động quản trị, quản lý rủi ro thiên tai bền vững
Mưa lũ là hiện tượng tự nhiên nhưng thiệt hại lớn hay nhỏ phụ thuộc vào năng lực quản lý rủi ro. Những năm gần đây, Đà Nẵng đã xây dựng nhiều mô hình cảnh báo sớm, bản đồ phân vùng sạt lở, nhưng việc triển khai đồng bộ và cập nhật dữ liệu địa hình - mưa - đất đá vẫn còn hạn chế.
Bài học từ đợt mưa lũ này cho thấy công tác phòng ngừa cần được nâng lên tầm quản trị rủi ro tổng hợp, từ quy hoạch dân cư phải gắn với bản đồ địa chất - sạt lở; hệ thống cảnh báo sớm phải được tự động hóa và phủ đến từng thôn, làng; các hồ chứa thủy điện cần có quy trình vận hành liên hồ chặt chẽ hơn, đảm bảo hài hòa giữa an toàn công trình và sinh kế hạ du; đồng thời cần đẩy mạnh giáo dục cộng đồng về kỹ năng phòng tránh thiên tai, bởi trong nhiều tình huống, phản ứng kịp thời của người dân chính là “tuyến phòng thủ đầu tiên” cứu sinh mạng.
Đợt mưa lũ lần này là lời cảnh báo nghiêm khắc về tính dễ tổn thương của địa hình miền Trung, nơi giao thoa giữa núi và biển.
Trước yêu cầu đó, chính quyền các cấp tại Đà Nẵng đang nỗ lực hướng đến đô thị an toàn trước thiên tai; đặt mục tiêu trở thành thành phố sinh thái và đô thị an toàn trước biến đổi khí hậu. Nhưng để đạt được điều đó không thể chỉ dựa vào phản ứng trong từng đợt thiên tai mà cần chiến lược đầu tư dài hạn cho hệ thống hạ tầng chống chịu và quản lý rủi ro bền vững.
Đợt mưa lũ lần này là lời cảnh báo nghiêm khắc về tính dễ tổn thương của địa hình miền Trung, nơi giao thoa giữa núi và biển. Khi biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, chỉ có quản lý rủi ro dựa trên khoa học, dữ liệu và cộng đồng mới giúp địa phương chủ động thích ứng và bảo vệ được cuộc sống của người dân.