Tháng 7 năm 2025, vùng chè Tân Cương (Thái Nguyên) bước vào một giai đoạn mới khi ba xã Tân Cương, Thịnh Đức và Bình Sơn được sáp nhập thành một đơn vị hành chính lớn hơn. Việc sáp nhập này không chỉ giúp mở rộng diện tích và tăng dân số, mà còn tạo ra nhiều cơ hội để xây dựng lại hướng phát triển kinh tế phù hợp hơn. Trong đó, cây chè không chỉ giữ vai trò là sản phẩm nông nghiệp quan trọng, mà còn trở thành cầu nối để phát triển du lịch gắn với văn hóa trà một hướng đi đầy triển vọng.
Du lịch nông nghiệp kết hợp văn hóa trà tại vùng chè Tân Cương đang trở thành hướng đi chiến lược được nhiều hợp tác xã tích cực đầu tư và phát triển.
Từ vùng nguyên liệu đến không gian văn hóa
Với hơn 615 ha diện tích chè, 12 làng nghề truyền thống, 31 hợp tác xã sản xuất và 22 sản phẩm OCOP từ 3 đến 5 sao, Tân Cương sau sáp nhập đang sở hữu một nền tảng cực kỳ vững chắc cho phát triển kinh tế nông nghiệp. Đáng chú ý, khoảng 30ha chè ở đây đã được cấp mã số vùng trồng, yếu tố quan trọng để đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu và truy xuất nguồn gốc.
Tuy nhiên, giá trị của cây chè hôm nay không còn dừng lại ở sản phẩm hàng hóa. Theo bà Đào Thanh Hảo, Giám đốc Hợp tác xã chè Hảo Đạt, việc mở rộng quy mô địa giới hành chính đã giúp các hợp tác xã không chỉ tăng diện tích vùng nguyên liệu mà còn có điều kiện liên kết mạnh mẽ hơn với các vùng chè khác trong và ngoài tỉnh. Qua đó, hình thành nên các chuỗi giá trị sản xuất hiện đại, bền vững.
Điều đặc biệt ở Tân Cương là cây chè gắn liền với đời sống văn hóa, với những nghi lễ truyền thống, phong tục canh tác lâu đời, tinh thần tôn trọng thiên nhiên và nghề làm chè cha truyền con nối. Các làng nghề nơi đây không chỉ sản xuất chè mà còn lưu giữ hồn cốt văn hóa trà Thái Nguyên điều khiến mỗi tách trà trở thành một câu chuyện, mỗi chuyến đi trở thành một trải nghiệm.
Du lịch trải nghiệm: Hướng đi tất yếu
Chính từ sự gắn kết chặt chẽ giữa chè và văn hóa bản địa, một mô hình phát triển mới đang được địa phương định hình: du lịch nông nghiệp gắn với văn hóa trà. Thay vì chỉ tập trung vào sản xuất, nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương đã đầu tư xây dựng các không gian trải nghiệm nơi du khách có thể tự tay hái chè, sao chè, pha trà và thưởng thức giữa khung cảnh đồi chè xanh ngút ngàn. Đây không chỉ là hoạt động du lịch mà còn là hình thức giáo dục văn hóa, tăng thêm giá trị cảm xúc và gắn kết giữa người tiêu dùng với sản phẩm.
Theo bà Nguyễn Thị Thùy Linh, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã Tân Cương, mô hình này không chỉ giúp tăng giá trị gia tăng cho cây chè mà còn tạo thêm việc làm, thu nhập cho người dân địa phương. Đặc biệt, nó mở ra cánh cửa để quảng bá rộng rãi hơn văn hóa trà Thái Nguyên – một di sản phi vật thể đang từng bước được công nhận trên bình diện quốc gia.
Không ít hợp tác xã đã xây dựng thương hiệu riêng, tham gia các hội chợ quốc tế, kết nối với các sàn thương mại điện tử lớn. Việc kết hợp du lịch – văn hóa – nông nghiệp đã biến những sản phẩm chè vốn quen thuộc trở thành “đặc sản trải nghiệm”, tạo nên sự khác biệt rõ nét so với các vùng chè khác trong nước.
Hạ tầng và chính sách: Những “trà đạo” của phát triển bền vững
Tuy nhiên, để du lịch nông nghiệp gắn với văn hóa trà trở thành một động lực phát triển thực sự, rất cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và các cơ quan chức năng. Một mặt, cần quy hoạch lại vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ; mặt khác, đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng giao thông, trung tâm giới thiệu sản phẩm, khu trải nghiệm, đào tạo nghề du lịch nông thôn cho người dân.
Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ số, từ truy xuất nguồn gốc đến quản lý chuỗi giá trị chè cũng là hướng đi tất yếu nếu Tân Cương muốn cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Những nền tảng thương mại điện tử, hệ thống dữ liệu vùng trồng, chứng nhận chất lượng số hóa… là công cụ giúp chè Tân Cương không chỉ đứng vững trong nước mà còn đủ điều kiện tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Đặc biệt, việc tích hợp các yếu tố văn hóa vào phát triển sản phẩm du lịch cần được nâng tầm chiến lược. Không chỉ là tổ chức lễ hội, mà còn là việc “kể chuyện chè” một cách hấp dẫn, khoa học và có chiều sâu để du khách cảm nhận được giá trị tinh thần và bản sắc của vùng đất nơi đây.
Tân Cương – Từ đồi chè đến bản đồ du lịch
Sự sáp nhập địa giới không chỉ là thay đổi về hành chính, mà là cơ hội để Tân Cương tái định vị mình trên bản đồ kinh tế – văn hóa – du lịch của tỉnh Thái Nguyên và khu vực trung du miền núi phía Bắc. Với nền tảng sản xuất chè lâu đời, sự bền bỉ của các hợp tác xã, cùng định hướng đúng đắn của chính quyền, Tân Cương hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu phát triển nông nghiệp văn hóa, du lịch tại Việt Nam.
Không chỉ là “thủ phủ chè”, Tân Cương hôm nay đang vươn lên thành một không gian trải nghiệm văn hóa sống động, nơi mỗi tách trà không chỉ là thức uống, mà còn là kết tinh của đất đai, con người và truyền thống. Và trong hành trình ấy, du lịch nông nghiệp gắn với văn hóa trà chính là con đường mới xanh, bền vững và đầy triển vọng mà vùng đất chè Tân Cương đang nỗ lực mở lối.