Khai mở tiềm năng từ bản sắc và thiên nhiên
Nằm nơi rìa tây thành phố Đà Nẵng, Trà Tập là xã miền núi còn nhiều khó khăn, nhưng lại được thiên nhiên ưu đãi với hệ sinh thái phong phú và bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Ca Dong, Xơ Đăng. Giữa những dãy núi trùng điệp và dòng suối mát lành, hình ảnh mái nhà sàn ẩn trong mây, làn khói bếp chiều bảng lảng, tiếng cồng chiêng ngân vang giữa đại ngàn đã trở thành biểu tượng của một bản làng nơi thiên nhiên, văn hóa và con người hòa quyện làm một.
Những năm gần đây, Trà Tập đã xác định du lịch cộng đồng là hướng đi chiến lược trong phát triển kinh tế địa phương. Chính quyền xã chủ động rà soát tiềm năng, phối hợp với các tổ chức, chuyên gia quy hoạch để hình thành mô hình du lịch cộng đồng dựa trên bản sắc và tài nguyên sẵn có.
Tại làng Tăk Pổ, nơi được ví như “nóc nhà của Trà Tập”, du khách tìm đến không chỉ để săn mây, ngắm núi, mà còn để chạm vào không gian văn hóa Ca Dong nguyên bản, nơi mỗi điệu múa, mỗi nhịp chiêng, mỗi tấm vải thổ cẩm đều kể một câu chuyện về con người và vùng đất này. Từ Tăk Pổ, các tuyến du lịch được mở rộng kết nối thôn Nóc Ông, vùng lõi rừng phòng hộ, tạo thành vành đai du lịch sinh thái – văn hóa – trải nghiệm đặc sắc.
Theo Báo cáo 9 tháng đầu năm 2025 của Đảng ủy xã Trà Tập, địa phương đã hoàn thành 9/19 tiêu chí nông thôn mới, trong đó nổi bật là các tiêu chí văn hóa, môi trường và thu nhập. Hiện nay, hơn 30 hộ dân tham gia mô hình kinh tế gắn với du lịch cộng đồng, nhiều hộ mạnh dạn cải tạo nhà ở làm homestay, trồng cây bản địa, nuôi ong, chế biến cà phê, dệt thổ cẩm phục vụ du khách.
Mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa đặc trưng của vùng cao, mà còn là một mảnh ghép văn hóa giúp du khách hiểu hơn, yêu hơn mảnh đất Trà Tập hiền hòa, giàu bản sắc và đang từng ngày chuyển mình trên hành trình phát triển xanh, bền vững.
Tác giả trong một buổi sớm săn mây ở Tăk Pổ (xã Trà Tập) giữa làn sương mỏng và tiếng chim gọi ngày mới.
Phát triển hạ tầng gắn với sinh kế cộng đồng
Với đặc thù là xã miền núi, Trà Tập vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức về địa hình, khí hậu và giao thông. Song thay vì nóng vội, chính quyền địa phương chọn hướng đi vững chắc, từng bước một, chú trọng vào quy hoạch đồng bộ và gắn kết giữa hạ tầng – môi trường – sinh kế người dân.
Theo Phó Bí thư Đảng ủy xã Phạm Thị Hạnh, trong 9 tháng đầu năm 2025, xã đã huy động hơn 3,5 tỷ đồng từ các nguồn lực khác nhau để nâng cấp tuyến đường vào khu dân cư Tăk Pổ – Nóc Ông, sửa chữa 5 cầu dân sinh, xây dựng 2 công trình cấp nước sạch và 3 hạng mục vệ sinh môi trường tại trung tâm xã.
Đặc biệt, 100% tuyến đường chính đã được lắp đặt biển chỉ dẫn và hệ thống chiếu sáng bằng năng lượng mặt trời, góp phần cải thiện diện mạo nông thôn miền núi, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và du khách.
Cùng với đầu tư hạ tầng, Trà Tập tiếp tục thúc đẩy chính sách khuyến khích người dân phát triển mô hình du lịch cộng đồng, gắn với homestay, chế biến nông sản và ẩm thực bản địa. Hiện nay, hơn 20 hộ dân tham gia mô hình “du lịch xanh gắn với sản phẩm OCOP”, bước đầu tạo việc làm ổn định cho lao động trẻ, phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số.
Nhiều hộ đã có thu nhập tăng thêm từ 30 – 50%, thông qua phục vụ khách du lịch, bán sản phẩm thủ công và đặc sản địa phương như cà phê, mật ong, thổ cẩm, rượu cần hay các món ăn truyền thống của người Ca Dong.
“Chúng tôi xác định, du lịch chỉ thực sự có ý nghĩa khi mang lại sinh kế cho người dân và giữ được bản sắc địa phương. Vì vậy, mọi hạng mục hạ tầng đều được tính toán để không phá vỡ cảnh quan, mà góp phần gìn giữ không gian bản làng,” – bà Phạm Thị Hạnh, Phó Bí thư Đảng ủy xã Trà Tập khẳng định.
Du lịch là thế mạnh đang được Đảng bộ, chính quyền và người dân xã Trà Tập chú trọng phát triển.
Lấy con người làm trung tâm, văn hóa làm nền tảng phát triển
Nếu hạ tầng là “xương sống” thì con người chính là “trái tim” của mô hình du lịch cộng đồng. Trà Tập nhận thức rõ rằng, mọi quy hoạch hay dự án sẽ trở nên vô nghĩa nếu thiếu sự tham gia của người dân. Bởi vậy, công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng và gìn giữ văn hóa bản địa được xem là yếu tố then chốt.
Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, xã đã tổ chức 5 lớp tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng và 3 lớp dạy nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, chế biến cà phê, nấu rượu cần, thu hút hơn 200 lượt người dân tham gia. Những lớp học ấy không chỉ truyền đạt kỹ năng, mà còn thắp lên tinh thần làm chủ, khát vọng đổi thay ngay trên quê hương mình.
Song song với đó, Trà Tập phục dựng và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống - từ lễ hội cồng chiêng, múa tung tung da dá, đến nghệ thuật ẩm thực, trò chơi dân gian. Mỗi lễ hội, mỗi khúc hát, mỗi tấm vải thổ cẩm đều trở thành “chất liệu sống” cho du lịch, mang đến cho du khách trải nghiệm chân thực về đời sống và tâm hồn của người Ca Dong, Xơ Đăng.
“Việc đưa văn hóa vào du lịch nhưng vẫn giữ nguyên tinh thần bản địa là cách để Trà Tập vừa phát triển kinh tế, vừa nuôi dưỡng hồn cốt vùng cao. Chúng tôi hướng tới việc hình thành các nhóm thanh niên nòng cốt, tổ hợp tác sản xuất – dịch vụ du lịch, nơi họ không chỉ làm du lịch, mà còn bảo vệ môi trường, hỗ trợ du khách, quảng bá hình ảnh địa phương,” – ông Lê Trung Thực, Chủ tịch UBND xã Trà Tập chia sẻ.
Nhờ cách làm kiên trì và có chiều sâu đó, đời sống văn hóa – xã hội ở Trà Tập đang đổi thay rõ nét. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 34,6%, an ninh – trật tự được giữ vững, công tác dân vận và xây dựng Đảng được củng cố. Đặc biệt, đoàn viên thanh niên ngày càng phát huy vai trò “cầu nối” giữa tri thức mới và bản sắc truyền thống, trở thành lực lượng tiên phong trong hành trình xây dựng Trà Tập, bản làng du lịch cộng đồng kiểu mẫu giữa đại ngàn Đà Nẵng.
Ngành điện lực nỗ lực cùng chính quyền xã Trà Tập đưa điện về các thôn, làng trên địa bàn xã.
Bền vững từ sự kết nối và tri thức
Trong định hướng lâu dài, Trà Tập đặt mục tiêu trở thành điểm du lịch cộng đồng kiểu mẫu của miền núi Đà Nẵng. Địa phương đang mở rộng hợp tác với các trường đại học, hội nghề nghiệp và doanh nghiệp du lịch trong và ngoài thành phố nhằm đào tạo nhân lực, xây dựng thương hiệu và xúc tiến quảng bá sản phẩm đặc trưng.
Điều đáng quý hơn cả chính là tinh thần chủ động và cầu thị của đội ngũ cán bộ cùng người dân nơi đây. Khi tri thức đô thị được kết nối với kinh nghiệm bản địa, một mô hình phát triển mới đang dần hình thành - nhỏ nhưng bền, gần gũi với tự nhiên và gắn liền sinh kế người dân. Đây cũng là hướng đi mà thành phố Đà Nẵng khuyến khích trong chiến lược phát triển kinh tế xanh, bền vững và bảo tồn văn hóa dân tộc.
Trà Tập hôm nay không còn là điểm đến xa xôi trên bản đồ du lịch Đà Nẵng. Giữa bản làng Ca Dong, Xơ Đăng, tiếng cồng chiêng và khói bếp chiều vẫn ngân vang như một lời khẳng định nhẹ nhàng mà sâu sắc: Phát triển bền vững bắt đầu từ chính những giá trị chân thật nhất - con người, văn hóa và quê hương.