Dưa hành ngày Tết: Lợi ích và tác hại đối với sức khỏe dưới góc nhìn khoa học

Lợi ích sức khỏe

Hành củ (tên khoa học là Allium cepa) là một loại thực phẩm và dược liệu tự nhiên giàu nước, protein, vitamin B1, B2, C, saponin, cùng các hợp chất phenolic và flavonoid. Những thành phần này có khả năng chống viêm, giảm cholesterol, chống ung thư và chống oxy hóa. Các nghiên cứu cho thấy dịch chiết từ hành củ có hoạt tính kháng khuẩn, ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn Gram âm, Gram dương và vi nấm gây bệnh.

Giàu Vitamin và Khoáng chất: Dưa hành là món ăn giàu các vitamin và khoáng chất thiết yếu. Hành, nguyên liệu chính để làm dưa, chứa nhiều vitamin C, vitamin A và các vitamin nhóm B, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ sức khỏe trong suốt mùa lạnh. Vitamin C trong hành không chỉ hỗ trợ quá trình hấp thụ sắt mà còn giúp cơ thể chống lại các bệnh lý cảm cúm, đặc biệt là trong dịp Tết, khi thời tiết thay đổi đột ngột.

Ngoài ra, hành còn chứa nhiều khoáng chất như kali, canxi và sắt. Kali giúp điều hòa huyết áp và duy trì sự hoạt động bình thường của tim mạch, trong khi canxi hỗ trợ sự phát triển và duy trì xương chắc khỏe. Các khoáng chất này sẽ vẫn được giữ lại trong dưa hành sau quá trình lên men, mang lại giá trị dinh dưỡng cho cơ thể.

Hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện sức khỏe đường ruột: Dưa hành là món ăn lên men tự nhiên, quá trình lên men này giúp tạo ra các vi khuẩn có lợi (probiotics) cho hệ tiêu hóa. Những vi khuẩn có lợi này giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, cải thiện khả năng tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Các probiotic trong dưa hành còn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tiêu hóa như táo bón, khó tiêu, đầy hơi, đồng thời hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm loét dạ dày.

TS. Hoàng Thị Thanh Hoa - Giảng viên Bộ môn Vi sinh - Ký sinh trùng Lâm sàng, Trường Đại học Y Hà Nội, cho biết: "Việc tiêu thụ thực phẩm lên men như dưa hành là một cách tuyệt vời để bổ sung vi khuẩn có lợi cho đường ruột, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch."

Tăng cường hệ miễn dịch: Dưa hành chứa các hợp chất sulfur tự nhiên, đặc biệt là allicin, một chất có tính kháng khuẩn và chống viêm mạnh mẽ. Allicin có tác dụng kích thích hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Hơn nữa, hành còn có khả năng kháng virus và làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng trong mùa xuân.

Theo nghiên cứu khoa học, việc tiêu thụ hành và các thực phẩm lên men thường xuyên có thể giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, hạn chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại trong cơ thể, từ đó ngăn ngừa các bệnh lý cảm cúm, ho, viêm họng.

Hỗ trợ giảm cân: Dưa hành là món ăn có lượng calo thấp nhưng lại chứa nhiều chất xơ, giúp tạo cảm giác no lâu và giảm thèm ăn. Hơn nữa, với đặc tính lên men, dưa hành còn hỗ trợ cải thiện quá trình trao đổi chất, giúp đốt cháy mỡ thừa trong cơ thể. Đặc biệt trong dịp Tết, khi nhu cầu ăn uống tăng cao, dưa hành có thể giúp cân bằng bữa ăn và hạn chế việc ăn quá nhiều thực phẩm giàu calo.

Tác hại tiềm ẩn khi sử dụng dưa hành không đúng cách

Tăng huyết áp: Mặc dù dưa hành có nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng nếu không tiêu thụ đúng cách, đặc biệt là việc sử dụng dưa hành chứa quá nhiều muối, có thể gây hại cho cơ thể. Dưa hành thường được ngâm với lượng muối lớn để tạo độ giòn và bảo quản lâu dài. Tuy nhiên, muối là yếu tố làm tăng huyết áp, và đối với những người mắc bệnh cao huyết áp, việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm tình trạng bệnh thêm nghiêm trọng.

TS. Hoàng Thị Thanh Hoa nhấn mạnh: "Với những người có tiền sử mắc bệnh huyết áp cao hoặc các bệnh lý tim mạch, việc tiêu thụ dưa hành có thể gây giữ nước trong cơ thể, dẫn đến việc tăng huyết áp và gia tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch."

Gây kích ứng dạ dày: Dưa hành có vị chua và độ mặn cao, điều này có thể gây kích ứng dạ dày đối với những người có vấn đề về dạ dày, đặc biệt là những người mắc viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản. Các acid hữu cơ trong dưa hành có thể làm gia tăng tình trạng đau bụng, ợ chua hoặc khó tiêu. Do đó, những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm cần lưu ý khi tiêu thụ món ăn này.

Nguy cơ mất cân bằng điện giải: Một tác hại phổ biến của việc tiêu thụ dưa hành chứa nhiều muối là tình trạng mất cân bằng điện giải. Muối trong dưa hành có thể gây tích trữ nước trong cơ thể, làm ảnh hưởng đến sự hoạt động của các cơ quan như thận, tim và hệ thần kinh. Tình trạng này có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe nếu không được điều chỉnh kịp thời.

Nguy cơ các bệnh lý tim mạch: Dưa hành nếu được tiêu thụ quá mức, đặc biệt là với lượng muối cao, có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, bao gồm xơ vữa động mạch và đột quỵ. Việc ăn dưa hành quá nhiều trong một thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng tăng cân tạm thời do trữ nước, từ đó gia tăng các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch.

Khuyến nghị sử dụng an toàn

Để đảm bảo rằng việc sử dụng dưa hành không gây hại cho sức khỏe, bạn nên lưu ý những điều sau:

Lượng tiêu thụ hợp lý: Theo khuyến cáo của WHO, người trưởng thành khỏe mạnh không nên tiêu thụ quá 5g muối/ngày, tương đương khoảng 50–100g dưa hành. Người có bệnh nền (tăng huyết áp, bệnh thận, dạ dày) nên giới hạn dưới 50g/ngày, và trẻ em cần hạn chế ăn dưa hành do hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Đảm bảo vệ sinh và bảo quản đúng cách: Sử dụng nguyên liệu sạch, chế biến và lên men ở nhiệt độ phù hợp, bảo quản nơi thoáng mát để ngăn ngừa vi khuẩn có hại phát triển.

Dưa hành là một món ăn truyền thống mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe khi được sử dụng đúng cách. Ngoài việc giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, món ăn này còn hỗ trợ loại bỏ độc tố trong cơ thể và kích thích vị giác trong các bữa ăn ngày Tết nhiều đạm và dầu mỡ. Tuy nhiên, cần sử dụng dưa hành với liều lượng hợp lý, đặc biệt đối với những người có vấn đề bệnh lý nền.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi TS. Hoàng Thị Thanh Hoa, Giảng viên Bộ môn Vi sinh - Ký sinh trùng Lâm sàng, Khoa Kỹ thuật Y học, Trường Đại học Y Hà Nội.