Hiện tượng này khiến không ít người lo lắng, tự hỏi liệu đây có phải là dấu hiệu cho thấy trà đã bị hỏng, hay có chứa các chất độc hại hay không. Thực tế, câu trả lời lại đơn giản hơn rất nhiều và nó không nằm ở chất lượng của lá trà, mà lại nằm ở một yếu lố thường bị bỏ qua: chất lượng của loại nước được dùng để pha trà.
"Màng dầu" trên tách trà: Một hiện tượng hóa học tự nhiên, không phải là dấu hiệu của sự hư hỏng
Khi được hỏi về loại nước đã được sử dụng để pha trà trong trường hợp trên, câu trả lời là nước máy thông thường tại nhà. Đây chính là manh mối quan trọng nhất để có thể giải mã hiện tượng này. Lớp màng dầu xuất hiện trên bề mặt của nước trà thực chất không phải là dầu, và nó cũng không phải là dấu hiệu cho thấy trà đã bị hỏng hay biến chất. Thay vào đó, đây là kết quả của một phản ứng hóa học hoàn toàn tự nhiên xảy ra giữa các hợp chất có trong lá trà và các khoáng chất có trong nước pha trà. Vì vậy, bạn có thể hoàn toàn yên tâm rằng lớp màng này không gây hại cho sức khỏe, mặc dù nó có thể ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và trải nghiệm thưởng thức của bạn.
Vai trò quan trọng của "nước cứng" và các ion khoáng chất trong quá trình pha trà
Để có thể hiểu rõ hơn về cơ chế hình thành lớp màng này, chúng ta cần phải tìm hiểu về một khái niệm cơ bản trong hóa học nước, đó là "nước cứng" và "nước mềm". Hầu hết nước máy tại các thành phố lớn đều là loại nước cứng. "Nước cứng" là thuật ngữ dùng để chỉ loại nước có chứa nồng độ cao các ion khoáng chất hòa tan, chủ yếu là các ion canxi (Ca2+) và magiê (Mg2+). Mặc dù những khoáng chất này hoàn toàn an toàn cho việc uống và sinh hoạt hàng ngày, nhưng sự hiện diện của chúng với nồng độ cao lại có thể ảnh hưởng đáng kể đến các phản ứng hóa học, chẳng hạn như phản ứng xảy ra trong quá trình chúng ta pha một ấm trà. Ngược lại, "nước mềm" là loại nước có chứa rất ít hoặc không có các ion khoáng chất này, ví dụ như nước mưa, nước cất hoặc nước đã được qua các hệ thống lọc chuyên dụng.
Phản ứng hóa học tự nhiên giữa các hợp chất polyphenol trong trà và các khoáng chất có trong nước
Lá trà, đặc biệt là trà đen và trà xanh, chứa một hàm lượng rất lớn các hợp chất tự nhiên có tên gọi là polyphenol. Đây là một nhóm các hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ, đóng vai trò chính trong việc tạo nên màu sắc, hương vị chát đặc trưng và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe của trà. Khi chúng ta pha trà bằng nước nóng, các hợp chất polyphenol này sẽ được chiết xuất và hòa tan vào trong nước. Nếu loại nước được sử dụng để pha trà là nước cứng, các phân tử polyphenol này sẽ có cơ hội gặp gỡ và tương tác với các ion canxi và magiê có sẵn trong nước.
Quá trình này sẽ tạo ra một phản ứng hóa học, hình thành nên các hợp chất phức mới. Điểm mấu chốt ở đây là các hợp chất mới được tạo thành này là những hạt có kích thước rất nhỏ và đặc biệt là chúng không hòa tan được trong nước. Khi ấm trà được để yên trong một khoảng thời gian dài và nhiệt độ của nước trà giảm xuống, những hạt không hòa tan này sẽ dần dần kết tụ lại với nhau và nổi lên trên bề mặt, tạo thành một lớp màng mỏng mà chúng ta có thể quan sát được bằng mắt thường.
Tác động của lớp màng bí ẩn này đến trải nghiệm thưởng thức trà của bạn
Mặc dù lớp màng này về cơ bản là vô hại, nhưng sự hiện diện của nó có thể ảnh hưởng không nhỏ đến trải nghiệm thưởng trà của bạn trên cả hai phương diện là thẩm mỹ và vị giác. Về mặt thẩm mỹ, lớp màng này có thể làm cho nước trà trông có vẻ bị đục, kém trong trẻo và mất đi vẻ đẹp óng ả vốn có, đặc biệt là đối với các loại trà cao cấp. Về mặt vị giác, mặc dù bản thân lớp màng có thể không có vị rõ rệt, nhưng chính phản ứng hóa học tạo ra nó và sự hiện diện của nồng độ khoáng chất cao trong nước cứng cũng có thể làm thay đổi hương vị nguyên bản của trà. Nước cứng thường có xu hướng làm cho vị trà trở nên phẳng hơn, kém sâu sắc hơn và đôi khi làm tăng vị chát gắt của trà. Do đó, việc loại bỏ được lớp màng này cũng đồng nghĩa với việc bạn đang tiến gần hơn đến việc thưởng thức được hương vị nguyên bản và tinh túy nhất của lá trà.
Giải pháp tối ưu và đơn giản: Lựa chọn "nước mềm" để có được một ấm trà hoàn hảo
Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng giải pháp tốt nhất để có thể thưởng thức được trọn vẹn hương vị nguyên bản của trà và tránh được sự hình thành của lớp màng không mong muốn trên bề mặt nước chè sau khi để lâu chính là việc lựa chọn đúng loại nước để pha trà. Theo khuyến nghị của những người sành trà, tốt nhất là nên sử dụng nước mềm để pha trà. Trong điều kiện gia đình, việc sử dụng các loại nước tinh khiết, nước đã qua các hệ thống lọc RO hoặc các loại nước suối đóng chai có hàm lượng khoáng chất thấp sẽ mang lại hiệu quả pha trà tốt hơn rất nhiều. Khi sử dụng nước mềm, do nồng độ các ion canxi và magiê rất thấp, phản ứng hóa học với các hợp chất polyphenol trong trà sẽ không xảy ra hoặc xảy ra ở mức độ không đáng kể, từ đó giúp giữ cho nước trà luôn trong trẻo và giữ được trọn vẹn hương vị nguyên bản mà người làm trà mong muốn.
Như vậy, hiện tượng xuất hiện lớp màng trên bề mặt nước trà không phải là một điều gì đó quá bí ẩn hay đáng lo ngại. Nó chỉ đơn giản là một phản ứng hóa học tự nhiên, một lời nhắc nhở tinh tế về tầm quan trọng của chất lượng nước trong nghệ thuật pha trà. Điều này cho thấy, để có được một ấm trà hoàn hảo, việc lựa chọn những lá trà ngon là chưa đủ, mà việc lựa chọn đúng loại nước để pha cũng đóng một vai trò quan trọng không kém. Việc thấu hiểu những yếu tố tưởng chừng như nhỏ bé này sẽ giúp cho trải nghiệm thưởng trà của chúng ta trở nên sâu sắc, tinh tế và trọn vẹn hơn.
Bảo An