Tại huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, cây chè từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống và kinh tế của người dân địa phương. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, diện tích chè đang dần thu hẹp do nhiều hộ dân chuyển sang trồng các loại cây khác như quế và sắn. Giữa bối cảnh đó, vẫn có những người nông dân kiên định giữ màu xanh nương chè, nỗ lực cải thiện năng suất, chất lượng sản phẩm để giữ vững nghề truyền thống.
Chè là cây trồng lâu năm mang lại hiệu quả kinh tế khá ổn định cho người dân.
Kiên định với cây chè – Giữ nghề, giữ sinh kế
Gia đình anh Triệu Xuân Ánh (xã Xuân Hòa) là một trong những hộ quyết tâm duy trì nương chè dù nhiều hộ khác đã chuyển sang trồng quế. Sau gần chục năm gắn bó với cây chè, anh Ánh nhận thấy dù không mang lại nguồn thu lớn ngay lập tức, nhưng chè là cây trồng ổn định, giúp nông dân có nguồn thu hàng ngày để trang trải cuộc sống. Hiện tại, anh Ánh đang kết hợp trồng cây mắc ca xen chè để tạo bóng mát và tận dụng tối đa diện tích đất nông nghiệp mà vẫn đảm bảo năng suất chè.
Thực tế cho thấy, từ năm 2018 trở về trước, cây chè là nguồn thu chính cho nhiều hộ gia đình ở Xuân Hòa. Nhưng những năm gần đây, diện tích chè tại xã đã giảm mạnh từ 330 ha xuống còn 106 ha do nhiều hộ dân phá bỏ chè để trồng quế. Điều này đặt ra thách thức lớn cho chính quyền địa phương trong việc duy trì và phát triển vùng nguyên liệu chè.
Những chính sách hỗ trợ phát triển vùng chè
Trước thực trạng diện tích chè ngày càng thu hẹp, chính quyền huyện Bảo Yên đã triển khai nhiều giải pháp để giữ vững nghề trồng chè. UBND xã Xuân Hòa đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân không chặt bỏ chè để chuyển sang trồng cây khác. Đồng thời, chính quyền huyện cũng yêu cầu người dân điều chỉnh mật độ trồng xen hợp lý, di dời các cây trồng che bóng quá dày ra khỏi nương chè để đảm bảo chè phát triển tốt nhất.
Theo số liệu thống kê, vào năm 2020, tổng diện tích chè của huyện Bảo Yên đạt 756 ha, với sản lượng thu hoạch 3.860 tấn. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, việc xuất khẩu chè gặp nhiều khó khăn, giá thu mua giảm, khiến nhiều hộ nông dân gặp khó khăn về kinh tế và buộc phải chuyển đổi cây trồng. Đến nay, diện tích chè toàn huyện chỉ còn 283,6 ha, giảm 472,4 ha so với năm 2020.
Dù vậy, chính quyền huyện Bảo Yên vẫn xác định chè là cây trồng chủ lực giúp người dân giảm nghèo bền vững. Theo định hướng phát triển đến năm 2025, huyện đặt mục tiêu nâng tổng diện tích chè lên hơn 800 ha, đồng thời tập trung cải tạo, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm chè. Huyện cũng đặt mục tiêu năng suất chè bình quân đạt 86,37 tạ/ha, góp phần tăng thu nhập cho người trồng chè.
Nâng cao giá trị sản phẩm chè – Hướng đi bền vững
Một trong những giải pháp quan trọng để giữ chân người nông dân với cây chè là nâng cao giá trị sản phẩm. Chính quyền huyện Bảo Yên đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật cho bà con, bao gồm việc cải tạo giống chè, ứng dụng kỹ thuật thâm canh hiện đại và phát triển các sản phẩm chè cao cấp như chè Ô long, hồng trà, bạch trà, matcha, trà túi lọc...
Bên cạnh đó, huyện cũng khuyến khích người dân áp dụng quy trình sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP, hướng đến phát triển chè hữu cơ, thân thiện với môi trường. Đồng thời, các doanh nghiệp chế biến chè cũng được khuyến khích đầu tư công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.
Ngoài ra, huyện Bảo Yên còn đẩy mạnh liên kết giữa người nông dân và doanh nghiệp để xây dựng vùng nguyên liệu ổn định và đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Việc ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp chế biến không chỉ giúp người trồng chè yên tâm sản xuất mà còn tạo điều kiện để chè Bảo Yên có thể vươn xa hơn trên thị trường trong và ngoài nước.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc giữ vững diện tích chè, nhưng kết thúc vụ sản xuất năm 2024, nông dân huyện Bảo Yên vẫn thu hoạch được 1.800 tấn chè búp tươi, với giá bán dao động từ 6.000 - 10.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu hơn 30 tỷ đồng. Đây là một tín hiệu tích cực, khẳng định tiềm năng và giá trị kinh tế của cây chè, đồng thời tạo động lực để người dân tiếp tục gắn bó với nghề.
Hướng tới tương lai bền vững
Trong thời gian tới, huyện Bảo Yên sẽ tiếp tục đẩy mạnh thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến chè, hướng đến đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường giá trị gia tăng để chè Bảo Yên có thể khẳng định thương hiệu trên thị trường. Việc kết hợp giữa giữ gìn diện tích chè, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ sẽ là hướng đi bền vững giúp người trồng chè có thể ổn định sinh kế và phát triển kinh tế lâu dài.
Với những giải pháp đồng bộ từ chính quyền địa phương, sự nỗ lực của người trồng chè, cùng với tiềm năng sẵn có của vùng đất Bảo Yên, cây chè vẫn sẽ tiếp tục xanh tươi trên những nương đồi, mang lại cuộc sống ổn định cho hàng nghìn hộ gia đình. Giữ vững nghề trồng chè không chỉ là giữ sinh kế mà còn là bảo tồn một nét văn hóa, một giá trị kinh tế bền vững cho tương lai.