Tuyên giáo và Dân vận là hai trụ cột đặc biệt trong hệ thống chính trị, với chức năng tuyên truyền, giáo dục, định hướng tư tưởng và tạo sự đồng thuận xã hội. Việc hợp nhất hai ban không chỉ là sự thay đổi về tổ chức, mà còn là sự hòa quyện, cộng hưởng sức mạnh để thực hiện nhiệm vụ then chốt: giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin nhân dân, lan tỏa khát vọng phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Tên gọi, chức năng nhiệm vụ có điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp với bộ máy, tổ chức mới; là đổi mới tư duy của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy tổ chức Đảng, hệ thống chính trị để công tác tuyên giáo và dân vận hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng hơn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong kỷ nguyên mới của dân tộc.
Hoạt động tuyên giáo và dân vận mang tính đặc thù, chuyên ngành - tuyên truyền, giáo dục, định hướng nhận thức chính trị, tư tưởng và thống nhất hành động trong xã hội bằng việc tuyên truyền, phổ biến, học tập triển khai các nghị quyết, chỉ thị của Đảng. Phương pháp công tác là đề cao vận động, thuyết phục, bồi đắp niềm tin, xây dựng lý tưởng trong nhân dân, cộng đồng, xã hội. Ngành tuyên giáo và dân vận là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và người dân thông qua lực lượng cán bộ, đảng viên. Sự kết hợp giữa công tác tuyên giáo và dân vận thuận lợi bởi sự tương đồng về nhiệm vụ chính trị của các ban tham mưu của Đảng.
Những tháng còn lại của năm 2025, công việc các ban đảng rất bộn bề sau khi vận hành bộ máy mới của chính quyền 2 cấp. Công tác được đặt lên trước hết là dõi theo, đôn đốc việc triển khai tốt 6 nhiệm vụ trọng tâm được nêu tại Hội nghị lần thứ 12, BCH Trung ương Đảng khóa XIII. Trong đó, các nhiệm vụ 1, 2, 4 và 6 gắn rất chặt với chức năng nhiệm vụ của Ban Tuyên giáo và Dân vận. Theo đó, phải đầu tư trí tuệ tổ chức đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong giai đoạn diễn ra các đợt sinh hoạt chính trị rộng khắp từ địa phương đến trung ương trước những hoạt động chống phá ngày một tinh vi, xảo quyệt của lực lượng thù địch, chống đối. Sự phát triển nhanh chóng, vượt bậc của công nghệ thông tin, nhất là mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo ngày một thỏa mãn nhu cầu thông tin cho người dân. Thông tin có nội dung xấu độc, thông tin giả, xuyên tạc, sai sự thật xuất hiện với tần xuất rất cao. Truyền thông, thông tin trên các nền tảng mạng xã hội đang cạnh tranh khốc liệt, đôi khi còn lấn át thông tin chính thống, cùng với cách truyền tin cũ như rỉ tai, truyền miệng, thì nay phổ biến là phương thức mới, đưa ý kiến, nhận xét, bình luận, phản biện trên trang cá nhân, facebook, zalo, tiktok...
Hệ thống tuyên giáo và dân vận trải rộng từ trung ương đến tỉnh, thành, xã phường. Lực lượng trong ngành hùng hậu, đan xen nhiều độ tuổi, thế hệ. Cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp trung ương hầu hết đã trải qua thực tiễn hai cuộc kháng chiến của dân tộc với những kinh nghiệm máu xương; lớp cán bộ kế cận, sinh ra trong thời bình, được đào tạo cơ bản, trang bị tư duy lý luận và thực tiễn phù hợp hoàn cảnh mới - nền kinh tế thị trường có định hướng, hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện. Tư tưởng - văn hóa luôn được coi là vũ khí của Ngành; phương tiện chuyển tải đường lối, chủ trương chính sách, nghị quyết của Đảng là báo chí - xuất bản, truyền thông; kết hợp giữa phương thức hiện đại, công nghệ, số hóa, truyền thông số... như triển khai tuyên truyền, học tập nghị quyết, giao ban báo chí - xuất bản bằng hình thức trực tuyến với phương thức truyền thống ở tuyến cơ sở - tuyên truyền miệng, tiếp xúc trực tiếp để vận động tuyên truyền, giải thích cho người dân. Tình hình thế giới vận động và thay đổi khó lường, tác động mạnh mẽ đến tình hình đất nước, đòi hỏi cán bộ, nhân viên của Ngành luôn trong tâm thế chủ động, nâng cao năng lực dự báo tình hình, tham mưu trúng, đúng, khắc phục những “khoảng trống thông tin”, “khoảng trống nhận thức” bằng cung cấp thông tin, giải thích dưới nhiều hình thức cho xã hội, nhằm hóa giải sớm những băn khoăn, thắc mắc, hoài nghi của người dân về các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm mà xã hội quan tâm. Không để phát sinh kẽ hở, tạo cớ cho các thế lực thù địch chống phá Đảng, Nhà nước, chia rẽ, gây mất lòng tin của người dân với đảng, chính quyền.
Cả nước đang tích cực triển khai thực hiện vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Số lượng tỉnh thành rút gọn, nhưng khối lượng công việc của tuyên giáo và dân vận lại tăng thêm, địa bàn rộng mở, trong khi nhân lực của ngành giảm đi. Đây là thách thức không nhỏ để cán bộ, nhân viên của ngành hoàn thành nhiệm vụ chính trị của mình. Song, trong cái khó ló thuận lợi, ấy là mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lại tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ, nhân viên của ngành gần dân, sát dân, sát thực tế, nắm sâu, toàn diện tình hình. Nhờ đó, chất lượng, hiệu quả tham mưu để xử lý tình hình thực tiễn sẽ khoa học, thuyết phục hơn.
Công tác tuyên giáo và dân vận trong giai đoạn đất nước bước vào kỷ nguyên mới phải góp phần làm cho mọi người dân Việt Nam, hơn bao giờ hết thấu triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị lần thứ XII, BCH Trung ương khóa XIII: “Chúng ta đang đứng trước vận hội mới nhưng cũng đầy thử thách. Tình hình thế giới, khu vực tiếp tục biến động phức tạp, đan xen cơ hội và thách thức. Đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải giữ vững niềm tin; khát vọng phát triển, quyết tâm tiếp tục đổi mới toàn diện để xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, phát triển hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc”.