Hai chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững vốn đã triển khai thành công trên toàn quốc. Việc tích hợp hai chương trình này không chỉ tinh gọn bộ máy, mà còn là bước ngoặt chính sách, mở ra cơ hội định hình mô hình nông thôn hiện đại, lấy nông dân làm trung tâm.
Hơn 15 năm qua, các chương trình đã đạt nhiều thành tựu: tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, kết cấu hạ tầng cải thiện rõ rệt, diện mạo nông thôn thay đổi căn bản. Tuy nhiên, vẫn còn những “nút thắt” như nguy cơ tái nghèo, nguồn lực đầu tư dàn trải, tiến độ giải ngân chậm, và phong trào tại một số địa phương còn mang tính hình thức.
Trong bối cảnh đó, việc tích hợp hai chương trình thành một khung phát triển thống nhất thể hiện tầm nhìn chiến lược. Đây không đơn thuần là cộng gộp hành chính, mà là chuyển đổi tư duy từ giảm nghèo sang làm giàu bền vững, từ xây dựng hạ tầng sang nâng cao chất lượng sống. Chương trình “hai trong một” hướng tới giảm nghèo là mục tiêu cốt lõi, xây dựng nông thôn mới là khung phát triển bao trùm, đồng thời lấy công nghệ, tăng trưởng xanh, hạnh phúc và an sinh xã hội làm chỉ số đo lường.
Đáng chú ý, Bộ tiêu chí quốc gia mới được đề xuất linh hoạt, phù hợp với điều kiện từng địa bàn, thay vì áp dụng một khuôn mẫu chung. Mô hình “xã nông thôn mới hiện đại” sẽ được thí điểm, với hạ tầng thông minh, cảnh quan sinh thái và dịch vụ công chất lượng cao.
Hình ảnh cánh đồng xanh mát ở xã Xuân Mai - Hà Nội
Để chính sách “hai trong một” đi vào thực tiễn, cần đổi mới quản trị và nâng cao hiệu quả thực thi. Mô hình quản trị hai cấp (tỉnh - xã) với nguyên tắc “6 rõ” (rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ kết quả) phải được thực thi đồng bộ. Đồng thời, chính sách cần phát huy vai trò chủ thể của người dân, khuyến khích cộng đồng tham gia từ khâu lựa chọn mô hình, giám sát đến thụ hưởng thành quả, thúc đẩy liên kết doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân trong chuỗi giá trị nông nghiệp.
Xây dựng nông thôn hiện đại không chỉ dừng ở hạ tầng vật chất mà còn gắn với chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn và thương mại điện tử. Các mô hình thí điểm như “thôn thông minh”, “làng hạnh phúc” cần được nhân rộng, góp phần nâng cao giá trị nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Phân cấp, phân quyền cũng phải rõ ràng: trung ương ban hành khung, địa phương chủ động lựa chọn giải pháp cụ thể, đi kèm cơ chế khen thưởng, chế tài minh bạch. Vốn đầu tư được phân bổ hợp lý, ưu tiên vùng khó khăn, đồng thời huy động hiệu quả nguồn lực xã hội hóa. Mỗi đồng vốn phải quản lý chặt chẽ, đi đúng đối tượng, tránh dàn trải và thất thoát. Công tác truyền thông, đặc biệt qua kênh số, đóng vai trò quan trọng để tạo sự đồng thuận xã hội.
Việc tích hợp hai Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026–2035 là quyết sách đột phá, mở ra hướng đi mới cho nông thôn Việt Nam: hiện đại, số hóa, xanh và bao trùm, với người nông dân ở vị trí trung tâm. Chính sách chỉ trở thành hiện thực khi có đổi mới tư duy quản trị, quyết tâm hành động từ trung ương đến cơ sở, sự đồng hành của doanh nghiệp và sự tham gia chủ động của người dân. Khi đó, mỗi làng quê sẽ thực sự trở thành nơi “đáng sống”, mỗi người nông dân trở thành “chủ thể sáng tạo và hạnh phúc” – con đường hướng tới mục tiêu lớn: xây dựng nông thôn hiện đại, nông dân giàu có.