Trà, từ lâu, đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực và nghệ thuật thưởng thức của nhiều quốc gia, đặc biệt là ở châu Á. Trong từng ngụm trà, người thưởng trà không chỉ cảm nhận được vị đắng nhẹ trên đầu lưỡi mà còn khám phá dư vị ngọt ngào lan tỏa từ cuống họng. Sự kết hợp độc đáo này ẩn chứa bí mật khoa học và sự tinh tế của nghệ thuật thưởng trà.
Sự kết hợp giữa vị đắng và ngọt không chỉ đơn thuần là kết quả của quá trình biến đổi chất hóa học trong miệng, mà còn phụ thuộc vào sự tương phản giữa tiền vị và hậu vị. Ảnh minh họa
Polyphenol: Hoạt chất tạo nên vị đắng và ngọt hậu
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một trong những yếu tố quyết định hương vị của trà chính là polyphenol, hợp chất có nhiều trong lá trà. Khi thưởng thức, vị đắng chát ban đầu mà ta cảm nhận được là do polyphenol tạo ra, vì chúng có khả năng liên kết với protein trong khoang miệng, hình thành nên lớp màng không thấm nước. Lớp màng này gây co cơ nhẹ, tạo cảm giác se se và khó chịu. Tuy nhiên, sau khi lớp màng này tan biến, vị giác dần phục hồi, mang lại cảm giác ngọt ngào tại cuống họng, đây chính là hiện tượng “tiền đắng, hậu ngọt”.
Điều thú vị là, càng nhiều polyphenol, trà càng có vị đắng nhưng đồng thời cũng mang lại dư vị ngọt đậm đà hơn. Sự chuyển đổi này chính là điểm nhấn của quá trình thưởng trà, tạo nên sức hút đặc biệt đối với người sành trà.
Để thưởng trà một cách chuyên nghiệp, cần sử dụng đồng thời ba giác quan: thị giác, khứu giác và vị giác. Ảnh minh họa
Tương phản giữa tiền vị và hậu vị
Sự kết hợp giữa vị đắng và ngọt không chỉ đơn thuần là kết quả của quá trình biến đổi chất hóa học trong miệng, mà còn phụ thuộc vào sự tương phản giữa tiền vị và hậu vị. Khi ta cảm nhận càng nhiều vị đắng ban đầu, hậu vị ngọt ngào sẽ càng rõ nét và cuốn hút. Chính vì vậy, cảm giác đắng ngọt khi thưởng trà có tính tương đối, phụ thuộc vào khả năng cảm nhận vị giác của từng cá nhân.
Ngoài ra, những yếu tố bên ngoài như tâm trạng cũng ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm thưởng trà. Nếu tinh thần bạn thoải mái, trà sẽ có vị ngon và ngọt ngào hơn, bất chấp các yếu tố khách quan như lượng trà, nhiệt độ nước hay thời gian hãm không thay đổi.
Quy trình thưởng trà chuyên nghiệp
Theo những người yêu trà lâu năm chia sẻ, một người thưởng trà chuyên nghiệp luôn bắt đầu bằng việc chuẩn bị các dụng cụ cần thiết như: bộ ấm chén, lá trà, nước lọc và đặc biệt là tâm thế sẵn sàng khám phá hương vị. Với mỗi loại trà khác nhau, người thưởng trà phải cân nhắc về lượng trà, nhiệt độ nước và thời gian hãm để có thể khai thác tối đa hương vị.
Ví dụ, với trà xanh, người ta thường pha 2-3 gam trà trong 110 ml nước sôi khoảng 95 độ C trong vòng 2 phút. Đối với người thực hành thường xuyên, có thể thêm lượng trà và kéo dài thời gian hãm để tăng cường hương vị. Dù kết quả có ra sao, vị trà có thể quá đậm hoặc chưa đủ đậm đà, điều quan trọng là quá trình tự mình khám phá và điều chỉnh để tìm ra “trà vị” phù hợp nhất với bản thân.
Thưởng trà bằng cả giác quan
Chị Trần Thị Kim Hoa chủ một thương hiệu trà ở Thái Nguyên cho biết, để thưởng trà một cách chuyên nghiệp, cần sử dụng đồng thời ba giác quan: thị giác, khứu giác và vị giác. Mắt quan sát màu sắc nước trà, mũi ngửi thấy hương thơm tinh tế của trà, và miệng cảm nhận vị chát đắng ban đầu, cùng hậu vị ngọt ngào sâu lắng. Khi kết hợp ba giác quan này một cách hài hòa, người thưởng trà sẽ cảm nhận được toàn bộ tinh túy của trà.
Mỗi loại trà có sắc thái riêng về màu sắc, mùi thơm và vị giác. Ví dụ, trà xanh có màu nước xanh lục đậm, trong khi trà đen lại mang màu đỏ nâu rực rỡ. Mùi hương của từng loại trà cũng đặc trưng và không thể nhầm lẫn, chỉ cần rèn luyện cảm giác tinh tế, người thưởng trà có thể phân biệt rõ ràng các loại trà khác nhau.
Khám phá trà vị của riêng mình
Thưởng trà không phải là hành trình dễ dàng, nhưng khi đã thấu hiểu được bản chất của hương vị “tiền đắng, hậu ngọt”, người thưởng trà sẽ dần cảm nhận được sự tinh tế và độc đáo của từng loại trà. Bằng cách thực hành nếm trà, quan sát lá trà, nhận biết hương vị và cảm giác qua mỗi ngụm trà, bạn sẽ dần khám phá ra “trà vị” riêng của mình, một trải nghiệm cá nhân độc đáo, tinh tế và đầy thú vị.
Với những kiến thức khoa học và quy trình thực hành nếm trà được chia sẻ trong bài viết này, hy vọng rằng bạn sẽ tìm thấy niềm vui trong việc thưởng trà và mở ra cho mình một thế giới đầy màu sắc và hương vị, nơi vị đắng ban đầu chỉ là khởi đầu cho một trải nghiệm ngọt ngào sau đó.