Từ một tách trà bốc khói giữa buổi sáng mùa đông đến ly trà chiều trong ánh nắng nhạt của hoàng hôn, trà không chỉ là một thức uống mà là nghi lễ, văn hóa, và trong nhiều trường hợp, là biểu tượng bản sắc dân tộc. Năm 2025, số liệu thống kê mới nhất đã hé lộ ba quốc gia tiêu thụ trà nhiều nhất trên thế giới: Thổ Nhĩ Kỳ, Ireland và Vương quốc Anh. Nhưng điều khiến những cái tên này nổi bật không chỉ là số lượng trà được uống mỗi năm, mà còn là cách họ khiến trà trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống thường nhật.
Thật thú vị khi ba quốc gia uống nhiều trà nhất thế giới lại không nằm trong nhóm sản xuất trà hàng đầu, cho thấy trà là lựa chọn văn hóa hơn là yếu tố địa lý.
Thổ Nhĩ Kỳ: Trà là linh hồn của giao tiếp
Với mức tiêu thụ trung bình 3,16 kg trà mỗi người mỗi năm, tương đương khoảng 1.300 tách trà, Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang giữ vững ngôi vương trên bản đồ trà thế giới. Con số này không chỉ phản ánh mức độ yêu thích trà, mà còn cho thấy vị trí của trà trong hệ thống xã hội nơi mà mỗi cuộc gặp gỡ, mỗi cuộc trò chuyện, thậm chí là mỗi thương vụ đều bắt đầu bằng một ly “çay”.
Trà đen Thổ Nhĩ Kỳ gọi là “Cay” được pha theo cách truyền thống bằng bộ ấm đôi gọi là “çaydanlık”. Người ta nấu sôi nước trong ấm lớn rồi dùng nước này pha trà đậm trong ấm nhỏ phía trên. Kết quả là một loại trà đỏ sẫm, mạnh mẽ, có thể được pha loãng tùy khẩu vị. Và nó được phục vụ trong những chiếc ly nhỏ hình hoa tulip không chỉ để giữ nhiệt tốt mà còn để tôn vinh sắc đỏ đặc trưng của trà Thổ.
Trà Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ hiện diện trong các gia đình mà còn chiếm lĩnh không gian công cộng. Các "çay bahçesi" (vườn trà) và "çay ocağı" (quán trà nhỏ) đóng vai trò là những trung tâm sinh hoạt cộng đồng nơi kết nối người dân qua từng ngụm trà. Không ngạc nhiên khi UNESCO đã công nhận “Văn hóa Çay của Thổ Nhĩ Kỳ” là Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện của Nhân loại.
Ireland: Trà là di sản của sự gắn kết
Đứng thứ hai trong bảng xếp hạng với mức tiêu thụ bình quân đầu người 2,36 kg trà mỗi năm, Ireland là minh chứng cho việc trà có thể vừa là một phần trong đời sống thường nhật, vừa mang tính biểu tượng văn hóa sâu sắc.
Người Ireland uống trà từ sáng đến tối, với 4-6 tách mỗi ngày là chuyện thường. Không có buổi tụ họp nào từ những cuộc trò chuyện thân mật đến những dịp trọng đại như đám cưới hay lễ tang thiếu vắng sự hiện diện của tách trà. Hết trà trong nhà có thể được xem như một "tội lỗi" xã hội, phản ánh vai trò gắn bó của thức uống này trong đời sống cộng đồng.
Trà bữa sáng kiểu Ireland, với hương vị mạch nha đậm đà, là loại trà được ưa chuộng nhất. Các thương hiệu như Barry's, Lyons và Bewley’s không chỉ là sản phẩm chúng là niềm tự hào dân tộc. Ireland không chỉ tiêu thụ mà còn chủ động nhập khẩu và lựa chọn các nguồn trà từ Đông Phi, Sri Lanka nhằm phù hợp với khẩu vị đậm đà và văn hóa thưởng trà với sữa đặc trưng.
Không giống như trà chiều kiểu Anh trang trọng, phong cách uống trà Ireland gần gũi và mang tính cộng đồng cao. Từ “elevensies” lúc 11 giờ sáng đến “trà tối” sau bữa ăn, trà hiện diện như một nhịp sống đánh dấu thời gian, cảm xúc và những mối quan hệ giữa người với người.
Vương Quốc Anh: Nơi trà định hình cả một đế chế
Ở vị trí thứ ba, người Anh tiêu thụ trung bình 1,82 kg trà mỗi người mỗi năm. Tuy lượng tiêu thụ có giảm nhẹ so với những năm trước, nhưng không ai có thể phủ nhận rằng trà vẫn là một phần không thể thiếu trong bản sắc Anh.
Từ thế kỷ 17, khi trà lần đầu tiên được giới thiệu vào giới quý tộc, cho đến nay qua nhiều thế kỷ biến động chính trị và xã hội trà vẫn giữ nguyên vị thế. Từ những buổi trà chiều thanh lịch của hoàng gia đến những tách trà đậm bên khung cửa sổ mưa rơi của tầng lớp lao động, trà là “nghi thức quốc gia” không bao giờ lỗi thời.
Các loại trà được người Anh ưa chuộng bao gồm English Breakfast – mạnh mẽ và đậm đà, Earl Grey – tinh tế với hương cam bergamot, và Darjeeling – được mệnh danh là “sâm panh của thế giới trà”. Tuy nhiên, thứ quan trọng hơn là cách mà người Anh pha và thưởng thức trà. Những cuộc tranh luận bất tận về việc cho sữa vào trước hay sau, hay thời gian ngâm trà lý tưởng chính là bằng chứng cho thấy tầm quan trọng của trà trong đời sống thường nhật.
Thậm chí, thói quen nhúng bánh quy vào trà, một hành vi rất “Anh” đã tạo nên cả một ngành công nghiệp phụ, nơi bánh quy sô-cô-la thống trị bảng xếp hạng. Dù xã hội thay đổi, một tách trà vẫn là liều thuốc tinh thần quen thuộc trong mỗi gia đình Anh.
Trà là lối sống, không chỉ là thức uống
Dữ liệu thống kê là con số, nhưng ẩn sau những con số ấy là cả một thế giới văn hóa, tâm lý và xã hội. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, trà là chiếc cầu nối con người trong cộng đồng. Ở Ireland, trà là biểu tượng của sự gắn bó và hiếu khách. Và tại Vương quốc Anh, trà là lịch sử sống động của một quốc gia từng định hình thế giới.
Thú vị hơn, ba quốc gia có lượng tiêu thụ trà lớn nhất thế giới không phải là những nhà sản xuất trà hàng đầu. Thổ Nhĩ Kỳ nằm trong top 5 về sản xuất trà, nhưng Ireland và Anh thì không cho thấy mức độ nhập khẩu và toàn cầu hóa của ngành trà. Điều này phản ánh xu hướng tiêu dùng dựa trên giá trị văn hóa hơn là yếu tố địa lý.
Thị trường trà toàn cầu cũng đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Theo dự báo, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của ngành trà sẽ đạt 6,6% từ năm 2021 đến 2028. Trà đang trở lại mạnh mẽ, đặc biệt khi các yếu tố sức khỏe, lối sống lành mạnh và trải nghiệm văn hóa trở thành ưu tiên của người tiêu dùng hiện đại.
Những tách trà nhỏ bé đang kể những câu chuyện lớn về truyền thống, bản sắc, mối quan hệ xã hội và cả hành trình toàn cầu hóa. Khi thế giới trở nên số hóa và vội vã hơn bao giờ hết, ba quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ, Ireland và Anh vẫn nâng niu một nghi thức cũ, nhâm nhi trà để kết nối với nhau và với chính mình. Khám phá các quốc gia uống nhiều trà nhất năm 2025 không chỉ là xem ai uống nhiều hơn ai. Mà là nhìn vào cách họ sống thong thả, trân trọng và thấm đẫm ý nghĩa qua từng ngụm trà.