Khám phá vị chè đâm độc đáo của xứ Nghệ

Xứ Nghệ không chỉ nổi tiếng với những bãi biển trải dài, những cánh đồng lúa xanh mướt mà còn ẩn chứa những nét văn hóa ẩm thực độc đáo, mang đậm hồn quê. Trong số đó, không thể không nhắc đến chè đâm, một thức uống dân dã, mộc mạc nhưng lại mang đến hương vị khó quên và những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe.

Hành trình khám phá vị chè đâm sẽ đưa chúng ta đến với huyện miền núi Quỳ Hợp, nơi khởi nguồn của thức uống đặc biệt này. "Chè tắm" - cái tên gọi thân thương mà người Thái dành cho chè đâm, gợi lên hình ảnh những lá chè tươi non được "tắm" mình trong làn nước mát lạnh, tinh khiết của núi rừng. 

Chè đâm không chỉ đơn thuần là một thức uống giải khát, mà còn gắn liền với lịch sử và văn hóa của người Thái ở Quỳ Hợp. Tương truyền rằng, trong những ngày tháng du mục trên những sườn đồi, sống gần gũi với thiên nhiên, người Thái đã khám phá ra cách kết hợp những lá chè xanh với nước suối mát lành để tạo nên thức uống giải nhiệt, tăng cường sức khỏe.

Ban đầu, họ dùng vỏ cây và lá rừng giã nhuyễn để đun nước uống. Sau này, khi cây chè được đưa vào trồng trọt, người Thái đã sáng tạo ra cách chế biến chè đâm độc đáo. Họ tỉ mỉ lựa chọn những lá chè tươi non, kết hợp với cành chè để tạo nên độ dẻo dai, rồi cho vào cối giã nhuyễn. Nước cốt chè sau khi lọc kỹ sẽ được pha với nước sôi để nguội, tạo nên thứ nước uống thanh mát, đậm đà hương vị núi rừng. 

Khám phá vị chè đâm độc đáo của xứ Nghệ  - Ảnh 1

Để có được một bát chè đâm ngon đúng điệu, người làm chè phải tuân thủ những quy tắc nghiêm ngặt từ khâu chọn nguyên liệu đến chế biến. Chè phải là loại chè cổ thụ, giống bản địa, được trồng ở những vùng đất thoáng đãng, không sử dụng phân bón hóa học hay thuốc bảo vệ thực vật. Những cây chè trên 30 năm tuổi, sinh trưởng trong điều kiện tự nhiên sẽ cho ra những lá chè thơm ngon, giàu dưỡng chất.

Lá chè sau khi hái phải được chế biến ngay trong ngày để giữ được độ tươi ngon. Người ta sẽ lựa chọn những lá chè bánh tẻ, không quá non cũng không quá già, rửa sạch rồi cho vào cối giã nhuyễn. Cối giã chè thường được làm bằng gỗ hoặc tre già, chày giã phải chắc chắn để có thể giã chè thật nhuyễn.

Khám phá vị chè đâm độc đáo của xứ Nghệ  - Ảnh 2

Trong quá trình giã, người ta sẽ cho thêm nước mưa hoặc nước suối đun sôi để nguội vào cối. Nước mưa hay nước suối sẽ giúp chè giữ được màu xanh ngọc bích đẹp mắt và hương vị thơm ngon tự nhiên. Bí quyết này đã được người dân Quỳ Hợp truyền tai nhau qua nhiều thế hệ.

Giã chè là một công đoạn đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm. Người giã chè phải điều chỉnh lực tay sao cho vừa đủ để lá chè được giã nhuyễn mà không bị nát. Âm thanh giã chè vang lên đều đều, hòa quyện với tiếng chim hót, tiếng suối chảy róc rách tạo nên một bản nhạc du dương, thanh bình của núi rừng.

Sau khi giã xong, nước chè sẽ được lọc qua nhiều lớp vải để loại bỏ bã, chỉ giữ lại phần nước cốt sánh mịn. Nước chè đâm đạt chuẩn sẽ có màu xanh ngọc bích trong veo, hương thơm dịu nhẹ, vị chát thanh khi đầu lưỡi, sau đó là vị ngọt hậu đọng lại nơi cuống họng. 

Uống chè đâm không chỉ đơn thuần là để giải khát, mà còn là một nét văn hóa đặc trưng của người dân xứ Nghệ. Người ta thường uống chè đâm vào những buổi chiều tà, khi cái nắng oi ả đã dịu bớt, ngồi bên hiên nhà, ngắm nhìn cảnh vật yên bình và trò chuyện cùng gia đình, bạn bè.

Chè đâm thường được uống kèm với kẹo cu đơ, một loại kẹo đặc sản của xứ Nghệ. Vị ngọt bùi của kẹo cu đơ hòa quyện với vị chát thanh của chè đâm tạo nên một sự kết hợp hoàn hảo, làm say lòng biết bao du khách.

Ngày nay, chè đâm đã trở thành một thức uống phổ biến không chỉ ở Quỳ Hợp mà còn lan rộng ra khắp các tỉnh thành trong cả nước. Nhiều người con xứ Nghệ xa quê hương vẫn luôn nhớ về hương vị chè đâm thân thuộc, coi đó là một phần ký ức tuổi thơ không thể nào quên. 

Khám phá vị chè đâm độc đáo của xứ Nghệ  - Ảnh 3

Không chỉ thơm ngon, chè đâm còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo kinh nghiệm dân gian, chè đâm có tác dụng giải nhiệt, mát gan, hỗ trợ tiêu hóa, giảm căng thẳng mệt mỏi. Các nghiên cứu khoa học cũng đã chứng minh rằng, trong lá chè xanh có chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa lão hóa, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Uống chè đâm thường xuyên còn có thể giúp ngăn ngừa sâu răng, giảm nhiệt miệng, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp. Đặc biệt, đối với những người thường xuyên phải làm việc căng thẳng, mệt mỏi, uống chè đâm sẽ giúp tinh thần sảng khoái, tăng cường năng lượng làm việc. 

Chè đâm không chỉ là một thức uống giải khát, mà còn là một nét văn hóa đặc sắc, gắn liền với đời sống tinh thần của người dân xứ Nghệ. Hương vị chè đâm đậm đà, khó quên như chính con người nơi đây, chất phác, mộc mạc nhưng giàu tình cảm.

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, khi mà những thức uống công nghiệp đang dần chiếm lĩnh thị trường, thì chè đâm vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng người dân xứ Nghệ. Mỗi chén chè đâm không chỉ là thức uống giải khát mà còn là sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại, là niềm tự hào về truyền thống văn hóa của quê hương.

Bảo An