Sụt giảm 50%
Đã từ lâu cây chè được tỉnh Lâm Đồng xác định là cây xoá đói, giảm nghèo và làm giầu của nông dân đồng thời là một trong những cây công nghiệp chủ lực, có lợi thế trong nền kinh tế thị trường. Hiện nay, tổng diện tích chè trên địa bàn toàn tỉnh có 25.929 ha, giảm hơn 1.000 ha so với năm trước. Trong đó diện tích chè đang cho kinh doanh 23.791 ha, hàng năm cung cấp cho thị trường trong và ngoài nước đạt 183.571 tấn. Tính ra cây chè tỉnh Lâm Đồng đã chiếm tỷ lệ 25% về diện tích và 27% về sản lượng chè của cả nước. Chè Lâm Đồng đã thành danh từ rất lâu với những thương hiệu nổi tiếng như: Tâm Châu, Lễ Ký, Quốc Thái…
Trong số các danh trà, Lâm Đồng cũng đã góp những sản phẩm có giá trị cao, được nhiều người sành điệu về trà chấp nhận như: Trà Ô Long, trà xanh, trà đen
Tuy nhiên, hiện nay Lâm Đồng có khoảng 12.300 ha chè, sản lượng đạt khoảng 150 ngàn tấn, sụt giảm 50% về cả năng suất và sản lượng so với năm 2016, do chè búp tươi mất giá và cây chè chịu sự cạnh tranh của các cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn. Từ đầu năm đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, sản lượng xuất khẩu chè của Lâm Đồng đã giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy có thể thấy rằng ngành chè đang đối mặt với nhiều khó khăn thách thức về cả trước mắt lẫn lâu dài, khiến người trồng chè không mặn mà với loại cây trồng này và chuyển sang canh tác một số cây trồng khác như rau, củ, cây ăn trái…
Gia đình bà Lê Thị Dung (ở xã Lộc Nga) lấy chè làm cây chủ lực để lập nghiệp tại Bảo Lộc và gắn bó với nó gần nửa thế kỷ. Nhưng đến nay, chè trên vườn nhà bà chỉ còn rải rác đôi cây để phục vụ nhu cầu gia đình. Phần lớn diện tích trồng chè đã chuyển sang trồng cây ăn trái.
Đó cũng là thực trạng của nhiều nông hộ tại các vùng chè Lâm Đồng. Riêng đối với gia đình ông Lê Văn Hoạt thì trên 6 sào đất, ông trồng sầu riêng cho thu nhập khoảng 500 triệu đồng/năm nhưng nếu trồng chè, nguồn thu chỉ đạt hơn 70 triệu đồng. Ông Hoạt nói: “Trồng chè chi phí thì cao, giá bán lại thấp nên chúng tôi phải chuyển đổi thôi”.
Cây chè đã gắn với mảnh đất và con người B’lao, Bảo Lộc cũng như địa danh Cầu Đất, Đà Lạt từ bao đời nay với những thương hiệu nổi tiếng. Tuy nhiên, báo cáo của ngành chức năng Lâm Đồng cho thấy cây chè phải đối mặt với tình trạng giá cả bấp bênh, sâu bệnh hại, chi phí công lao động cao và chịu sự cạnh tranh với những loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn.
Nhiều doanh nghiệp chế biến chè đã khó về nguyên liệu, lại khó về đầu ra. Vì vậy, so với năm 2016, hiện nay, đến 30% doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chè ở Lâm Đồng ngừng hoạt động.
Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này ngừng hoạt động hoặc chuyển đi nơi khác đều rất ngại nói lên thực trạng của mình. Và nông dân cũng không còn mặn mà với cây trồng thế mạnh này của địa phương. Ông Lê Viết Thống - Phó Chủ tịch Hội Nông dân TP. Bảo Lộc (Lâm Đồng) - đề xuất: “Chúng tôi mong muốn có một giải pháp về giống và đầu ra để giữ ổn định diện tích chè, đồng thời người trồng chè có thu nhập. Nếu không, thương hiệu chè Blao sẽ bị mai một”.
Chú trọng chất lượng hơn số lượng
Trên cả nước, rất ít địa phương có điều kiện canh tác chè, đặc biệt là chè Olong (trà Ô Long) chất lượng cao như Lâm Đồng. Trong lúc đa số người sản xuất chè Việt Nam đều khó khăn, những doanh nghiệp sản xuất chè Olong vẫn có chỗ đứng trên thị trường với giá bán từ 300.000 đồng đến hơn 1 triệu đồng/1kg.
Ông Thái Tường Dân - Giám đốc Công ty Chè cà phê Trung Tín, TP. Bảo Lộc - cho biết: “Chè Olong với những giá trị dinh dưỡng nên người tiêu dùng ưa chuộng, thị trường trong nước ngày càng được mở rộng. Tuy nhiên, để có được thị trường xuất khẩu, cần nhiều chiến lược tiếp cận”.
Trước thực trạng trên, ngành chức năng Lâm Đồng đã triển khai xúc tiến các doanh nghiệp, mở rộng liên kết, từng bước hình thành vùng nguyên liệu nhằm ổn định về số lượng. Đặc biệt tập trung sản xuất chè chất lượng cao, được cấp giấy chứng nhận. Khuyến khích các doanh nghiệp chè đổi mới, áp dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật phù hợp. Từng bước cơ giới hóa để tạo các sản phẩm về chè phong phú đa dạng.
Ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lâm Đồng - cho hay: “Ngành Nông nghiệp đã lường trước khó khăn ngành chè và có phương án cụ thể, trong đó chú trọng nâng cao chất lượng và xúc tiến tìm đầu ra. Chè luôn được xác định là cây trồng thế mạnh của Lâm Đồng, là loại nông sản nổi tiếng góp phần khẳng định thương hiệu nông sản địa phương.
Trước những biến động của thị trường và sự cạnh tranh của các loại cây trồng có giá trị kinh tế khác, cây chè đang chịu một sức ép không nhỏ.”
Hoài An