Cây chè ưa điều kiện ẩm ướt, râm mát và ưa ánh sáng tán xạ, giới hạn nhiệt độ thích hợp trong khoảng 15-28°C. Vùng núi cao sương mù nhiều, ẩm ướt, nhiệt độ thấp, biên độ nhiệt ngày đêm lớn là điều kiện thuận lợi để sản xuất chè.
Chọn giống
Dựa vào điều kiện đất trồng của mỗi địa phương mà chọn giống chè phù hợp, có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt, chống chịu sâu bệnh tốt, thích ứng mạnh với vùng đất đó. Là những giống có chất lượng cao, phù hợp với yêu cầu công nghệ chế biến hiện tại (chè đen, chè xanh, chè Ô long...) của thị trường. Sử dụng biện pháp giâm cành chè trong túi bầu đất để nhân vô tính giống chè đó. Đặc biệt, áp dụng theo quy trình trồng chè tiên tiến, thâm canh cao, hướng tới xu hướng giảm sử dụng phân hoá học và thuốc BVTV, thay vào đó tăng cường sử dụng phân hữu cơ.
Mật độ
Người trồng chè cần tuân thủ mật độ theo nguyên tắc: trồng dày với giống tán nhỏ và đất có độ dốc lớn; trồng thưa hoặc vừa phải với giống tán lớn và đất dốc nhỏ. Bên cạnh đó, có thể trồng dày với canh tác thủ công, còn dùng máy móc thì phải chọn mật độ phù hợp với tính năng của máy; bà con nên đầu tư cao về nguồn phân bón, có tưới nước trồng mật độ vừa phải; còn chu kỳ kinh doanh theo hướng nhanh thu hồi vốn thì bà con nông dân nên trồng theo mật độ dày.
- Trồng chè cành: trên rạch chè đã bón phân lót và lấp đất ta bổ hố rộng 20cm, sâu 20-25cm, khoảng cách giữa các hố dày hay thưa tuỳ yêu cầu; bóc túi PE, giữ nguyên bầu đất, đặt bầu chè quay theo hướng thuận lợi, lấp đất lèn chặt xung quanh, rồi lấp một lớp đất tơi xốp kín lên mặt bầu 1cm, sau trồng tủ cỏ rác theo rạch chè rộng 40cm và tưới cho chè; thời vụ trồng từ tháng 8-10.
- Trồng chè hạt: ngâm hạt trong nước 12 tiếng trước khi gieo; có thể gieo ngay hoặc ủ trong cát cho nứt rồi đem gieo; những rạch chè sâu 10cm được bón lót và lấp đất: gieo 4-6 hạt/hốc, lấp đất sâu 3-4cm; sau đó tỉa những cây xấu, còn 2-3 cây/cụm, tủ cỏ rác để giữ ẩm; thời vụ trồng hạt tốt nhất từ 15-10 đến 15-2.
Kỹ thuật trồng
Cây chè không yêu cầu nghiêm ngặt về đất, tuy nhiên trên loại đất nhiều mùn vẫn thích hợp cho cây chè nhất, vì loại đất này khá tơi xốp có tầng canh tác dày trên 60cm, bình quân không quá 25° độ dốc, có mạch nước ngầm ở dưới mặt đất 100cm. Cho nên, bà con cần biết cách chọn đất trồng sao cho cây chè đó có thể thích ứng được. Cây chè ưa đất có phản ứng chua (pH 5,0 – 5,5) để thuận tiện cho quá trình hấp thu tốt nhất dinh dưỡng khoáng của cây.
Bón phân đúng cách
Theo nghiên cứu, yếu tố quan trọng bậc nhất trong thâm canh để phát huy ưu điểm nâng cao năng suất và giá trị của giống chè là sử dụng phân bón. Để tăng năng suất cây trồng, phân bón chiếm 50%, giống 30%, kỹ thuật canh tác 20%. Để cho chè đạt tiêu chuẩn chè sạch VietGAP, bón phân vô cơ cho chè kết hợp cả 3 yếu tố N, P, K là rất cần thiết, song tỷ lệ và liều lượng bón hợp lý phụ thuộc rất lớn vào từng giống chè, đất đai và điều kiện tự nhiên của từng vùng.
Lựa chọn phân bón phù hợp với khí hậu, đất đai và đặc tính của cây, đồng thời phải bón đủ số lượng vì chè có năng suất cao 1ha 1 năm thu 2-3 tấn búp chè khô. Với lượng sinh khối lớn như vậy, cây chè cần lượng dinh dưỡng rất lớn. Việc bón phân cân đối, đúng tỷ lệ và liều lượng theo hướng chè sạch VietGAP làm cho năng suất chè tăng 14-20%, với hệ số lãi là 2,8-3,9 lần. Bón phân đúng còn làm tăng hàm lượng tanin thêm 2,0-6,5%, chất hoà tan tăng 1,5-3,5% và hương vị chè được cải thiện.
Các chuyên gia cho rằng, để nâng cao, ổn định năng suất, chất lượng, cải thiện giá bán và thu nhập trong nghề trồng chè, chúng ta có thể sử dụng bộ sản phẩm “dinh dưỡng chuyên dùng cho cây chè”. Sản phẩm này giúp cải tạo pH và độ phì đất bằng “Chất điều hòa pH đất”, cải thiện hàm lượng mùn cho đất bằng “dinh dưỡng hữu cơ khoáng Vinagreen”, cung cấp dinh dưỡng cho cây bằng sản phẩm “Lân PA - Bón nền; dinh dưỡng chuyên dùng cây chè - Bón thúc”. Đảm bảo cung cấp cân đối và đầy đủ các chất dinh dưỡng theo nhu cầu phát triển của cây.
Phòng trừ cỏ dại
Để hạn chế cỏ dại chen vào cây chè nên tủ gốc chè bằng cỏ, rác, cây phân xanh, sau mỗi trận mưa to chúng ta nên xới phá váng. Từ tháng 1-2 và vụ thu tháng 8-9 bắt đầu làm cỏ vụ xuân, toàn bộ diện tích nên xới sạch một lần/vụ;và xới gốc 2-3 lần/năm.
Được biết, bên cạnh những sâu bệnh hại chủ yếu trên chè, còn xuất hiện loài bọ hung hại rễ chè rất nguy hiểm, vì vậy chúng ta cần đặc biệt chú ý tới loại côn trùng này.
Mối nguy hại từ Bọ hung hại rễ chè, thời kỳ sâu non sống dưới đất ăn rễ chè, tuổi lớn ăn cả phần thân gỗ của rễ và thân ngầm dưới đất. Chúng ta sẽ rất khó phát hiện được ở thời kỳ đầu chúng gây hại, chỉ đến khi cây chè đã biến màu, hoặc chết thì mới phát hiện được, dù vậy nhưng tới lúc đó có phòng trừ thì cũng đã muộn.
Phòng trừ sâu bệnh
Theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Chè, bọ hung hại rễ chè khá đa dạng, trong đó loài sâu trưởng thành có màu cà phê và loài màu đen nhẵn bóng là 2 loài chủ yếu. Khi sâu non sống dưới đất, càng lớn càng chui sâu xuống đất, có hai lần lột xác, thời kỳ sâu non phá hại nặng nhất chính là lần lột xác thứ 2 sâu non chui lên gần mặt đất. Khi sâu non bắt đầu hóa nhộng chúng lại ngoi lên gần mặt đất.
Hàng năm, thời kỳ sâu non chui sâu nhất tới 30-35 cm là vào mùa đông từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau. Sau đó đến mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 9 sâu chui lên gần mặt đất hại rễ chè. Theo chiều sâu của đất thì từ 0-10 cm, mật độ sâu non là 58,3%, từ 11-20 cm là 41,7%. Theo chiều ngang thì gần gốc có mật độ cao hơn xa gốc chè. Đặc điểm của loài sâu non này có màu trắng, có màu nâu vàng và bóng ở phần đầu, thường xuyên cong hình chữ "C" khi nằm im. Vào tháng 4 bọ hung trưởng thành vũ hóa, cứ vào ban đêm sau những cơn mưa đầu mùa chúng sẽ bay ra, và lại chui xuống đất khi trời gần sáng.
Hàng năm, vào tháng 4,5 sâu trưởng thành bay ra sau cơn mưa, vào ban đêm, giao phối, đẻ trứng ở trong đất sâu 1-2 cm, trứng đẻ từng quả hoặc từng nhóm quả, màu trắng sau 2-3 tuần thì nở sâu non. Sâu non có kích thước khoảng 1-2,5 cm.
Viện Nghiên cứu chè sau khi phát hiện bọ hung hại rễ chè đã tiến hành phòng trừ tổng hợp như sau:
- Toàn bộ diện tích mà bọ hung phá hại sẽ tiến hành làm cỏ, xới sâu và lật đất để bắt sâu non và giết;
- Sau đó tiến hành xử lý thuốc Vibasu 10H 40 kg/ha, Diaphos 10H 50 kg/ha và Furadan 3G 50 kg/ha;
- Không được độn mùn cưa, cỏ khô, bã mía vào phân bón hữu cơ cho chè;
- Bẫy đèn bắt bọ hung trưởng thành vào hàng năm sau những cơn mưa đầu mùa.
D.Vũ