Giữ nghề như giữ hồn quê
Nghề đan đát ở Phú Hiệp không chỉ đơn thuần là sinh kế mà còn là một phần của hồn cốt làng quê.Trò chuyện với chúng tôi,bà Ngô Thị Thu Hà (64 tuổi) ở xóm Phú Hậu, thôn Phú Hiệp,xã Cát Tài chia sẻ: Gia đình tôi có ba đời làm nghề,tôi làm để giữ lấy nghề truyền thống của ông bà để lại,của quê hương không bị mai một. Nghề này không cần vốn lớn, nguyên liệu lại sẵn có, bà con có thể tranh thủ lúc nông nhàn, từ trẻ con đến người già đều có thể làm được.
Làng nghề đan đát Phú Hiệp vào “bản đồ” văn hóa Bình Định
Từ những vật dụng thiết yếu trong đời sống như thúng, nong, nia đến các sản phẩm tinh xảo phục vụ lễ hội như cơi trầu, xiểng đám cưới, lồng sen… tất cả đều mang đậm dấu ấn bàn tay người thợ Phú Hiệp.
Với tổng số 390 hộ dân, có đến 187 hộ trong thôn tham gia nghề đan đát, tương đương gần một nửa dân số. Tổng số lao động làm nghề lên đến 291 người, trong đó có 142 lao động chuyên và 149 lao động thời vụ, tạo thu nhập bình quân 1,2 triệu đồng/người/tháng – một con số tuy không lớn nhưng đều đặn, bền vững và mang tính cộng đồng cao.
Theo bà Hà, nguyên liệu chính của nghề là tre – thứ vật liệu quen thuộc với người nông dân. Tre được mua tại chỗ hoặc từ các vùng lân cận như Mỹ Chánh, Mỹ Cát (huyện Phù Mỹ), sau đó chẻ nan, phơi khô, ngâm muối rồi mới bắt tay vào đan. “Nghề truyền từ đời này sang đời khác, cha truyền con nối. Giữ nghề cũng là giữ văn hóa truyền thống của quê mình”, bà Hà cho biết.
Các sản phẩm đan đát Phú Hiệp không chỉ mang tính ứng dụng cao trong sản xuất và sinh hoạt hằng ngày mà còn được sử dụng làm đạo cụ cho các lễ hội văn hóa dân gian như múa hát, múa mặt nạ, lễ đình làng...
Được công nhận làng nghề truyền thống
Ngày 11/1/2024, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 135 công nhận Phú Hiệp là làng nghề truyền thống theo quy định tại Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ. Đây là bước khẳng định vai trò và giá trị của làng nghề trong sự nghiệp bảo tồn và phát triển văn hóa – kinh tế nông thôn.
Ông Trần Công Thành – Phó Chủ tịch UBND xã Cát Tài cho biết: Các sản phẩm ở Phú Hiệp mang đặc trưng riêng, không lẫn với nơi khác. Mỗi loại đều có hình dáng, công đoạn sản xuất khác nhau, phù hợp với mục đích sử dụng và nhu cầu sinh hoạt của người dân.
Sản phẩm đan đát của làng nghề truyền thống Phú Hiệp làm ra không chỉ phục vụ trong tỉnh, sản phẩm làng nghề Phú Hiệp còn được tiêu thụ rộng rãi ở các tỉnh Tây Nguyên như:Gia Lai, Đắk Lắk, Kon Tum và cả miền Đông, Tây Nam bộ. Nhiều hộ còn tận dụng tay nghề để đan ghế nhựa công nghiệp, kiếm thêm thu nhập khoảng 100.000 đồng/ngày vào thời gian nông nhàn.
Hướng đến bảo tồn và phát triển
Ông Nguyễn Công Định – Trưởng thôn Phú Hiệp chia sẻ: “Chúng tôi đã xây dựng Nhà trưng bày sản phẩm để giới thiệu những mặt hàng đặc trưng, truyền thống. Đây vừa là nơi quảng bá với khách du lịch, vừa giúp bà con tự hào và giữ gìn bản sắc văn hóa của địa phương”.
Ông Nguyễn Bá Quang – Chủ tịch UBND xã Cát Tài cho biết thêm: Chúng tôi định hướng phát triển nghề đan đát theo hướng bền vững, tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đồng thời khuyến khích các hộ kết nối với doanh nghiệp để mở rộng thị trường, tăng thu nhập.
Giữa nhịp sống hiện đại, làng nghề đan đát Phú Hiệp vẫn bền bỉ tồn tại như một phần ký ức văn hóa sống động của vùng đất Bình Định. Những đôi bàn tay tảo tần không chỉ đan tre, đan mây mà còn đan cả tình yêu, niềm tự hào và khát vọng giữ gìn nét đẹp quê hương cho thế hệ mai sau.
Văn Minh