Đoàn 100 con Lạc cháu Hồng rước cờ hội trong đoàn dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng.
Ngày hội non sông, ngày hội toàn dân
Từ xa xưa, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã có vị thế đặc biệt trong tâm thức của người Việt. Tín ngưỡng thờ cúng các vua Hùng - những người có công dựng nước được các thế hệ người Việt duy trì và được các triều đại quân chủ chăm lo, hương khói.
Ngọc phả Hùng Vương (1470) đã chép: “Từ đời nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến triều đại ta bây giờ là Hậu Lê (1418 - 1527) vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa (nay là làng cổ Tích), ở đây nhân dân toàn quốc đều đến lễ bái để tưởng nhớ công lao của các đấng Thánh Tổ xưa”.
Thời nhà Nguyễn tiếp tục tôn vinh các Vua Hùng với chủ trương quốc thống, giao các địa phương kê khai thần tích; rước linh vị Đền Hùng vào thờ tại miếu Lịch đại đế vương ở Kinh thành Huế.
Đồng thời, triều đình cấp tiền tu sửa, tôn tạo các đền: Đền Thượng, đền Trung, đền Hạ, đền Giếng... Các vua nhà Nguyễn theo lệ cứ 5 năm (vào các năm tròn, năm chẵn) nhà nước đứng ra tổ chức Lễ Giỗ Tổ (Quốc lễ) tại Đền Hùng, còn các năm lẻ do địa phương tổ chức.
Đến năm Khải Định thứ 2 (1917) ngày Giỗ Tổ Hùng Vương - mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm mới được chính thức hóa bằng luật pháp. Và từ đó đến nay, ngày Giỗ Tổ mồng 10 tháng 3 đã trở thành ngày Giỗ Tổ của cả nước và đi vào thơ ca dân gian.
Câu ca dao đậm đà tình nghĩa đi vào tâm khảm thiêng liêng của mỗi người Việt Nam, một hình thức truyền khẩu cho truyền thống thờ cúng để mỗi người dân đất Việt từ bao đời nay coi ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là sự tưởng nhớ, là sự trở về với cội nguồn của dân tộc.
Rước kiệu về Đền Hùng.
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Đảng, Nhà nước ta rất quan tâm tới Đền Hùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều đã về thăm viếng tại đây.
Kế tục truyền thống cao đẹp, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”' của ông cha, ngay sau Cách mạng tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh của Chủ tịch nước số 22/SL ngày 18 tháng 02 năm 1946 cho “Những viên chức công nhật tòng sự tại các công sở có quyền được hưởng lương” trong 1 ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương năm Bính Tuất (1946) - năm đầu tiên của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cụ Huỳnh Thúc Kháng - Quyền Chủ tịch nước đã dâng một tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và một thanh gươm quý nhằm báo cáo với Tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
Ngày nay, Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức trang nghiêm, trọng thể theo truyền thống văn hóa dân tộc. Phần lễ có nghi thức dâng hương hoa của: các đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ, các tỉnh thành được tổ chức trang nghiêm, thành kính. Phần hội tổ chức nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú xung quanh chân núi: Các trò diễn dân gian (đánh trống đồng, cồng chiêng, đâm đuống, thi gói, nấu bánh chưng, giã bánh giầy, kéo lửa thổi cơm thi...), các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp của các tỉnh, thành, các đội văn nghệ quần chúng trình diễn, các hoạt động thi đấu thể thao được tổ chức quy củ, mang đậm chất văn hóa cội nguồn.
Người dân ở địa phương có di tích (đình, đền, miếu...) thờ Hùng Vương và các nhân vật lịch sử liên quan thời kỳ Hùng Vương tự nguyện tổ chức hoạt động tế lễ, rước kiệu về Đền Hùng, chuẩn bị các lễ vật từ đặc sản của địa phương để dâng cúng các Vua Hùng, tham gia các hoạt động văn hóa dân gian.
Du khách trảy hội về Đền Hùng.
Giỗ Tổ Hùng Vương ngày càng có ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng. Từ trung tâm thờ tự các Vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh đến các di tích thờ Hùng Vương, danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương.
Trong nước và cả nước ngoài đều đồng loạt tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương vào ngày lễ mồng 3 âm lịch trang nghiêm, thành kính, có ý nghĩa giáo dục sâu sắc ý thức dân tộc, tình yêu quê hương, đất nước. Lễ hội Đền Hùng trong Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã đạt đến đỉnh cao của sự thăng hoa để trở thành ngày hội non sông, ngày hội của toàn dân.
Đền Hùng được coi Trung tâm tín ngưỡng thờ cúng các Vua Hùng và việc tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng là biểu tượng của nguồn cội, là hiện thân của những người đã khai sáng ra đất nước và dân tộc ta, là đạo lý truyền thống của dân tộc.
Hướng về nguồn cội
Từ bao đời nay, người Việt Nam vẫn sống trong ý niệm mình là con cháu của các Vua Hùng. Truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu Cơ không chỉ là câu chuyện cổ tích, mà là sợi dây gắn kết hàng triệu trái tim trong một niềm tin thiêng liêng về nguồn cội. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, vì thế, không phải là một nghi lễ, mà là cuộc hội ngộ văn hóa dân tộc, là điểm hẹn tinh thần của mọi người Việt, dù ở trong nước hay nước ngoài.
Giỗ Tổ càng trở nên có ý nghĩa hơn trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên phát triển mới - khát vọng trở thành quốc gia hùng cường. Trong những biến chuyển đó, người dân cần một điểm tựa văn hóa, cần một biểu tượng chung để giữ lại cảm giác thuộc về và Giỗ Tổ Hùng Vương chính là điểm hội tụ như thế.
Ông Nguyễn Đắc Thuỷ - Giám đốc Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ.
Ông Nguyễn Đắc Thuỷ - Giám đốc Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ, cho biết, ngày nay, trên cả nước và trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có nhiều đền thờ các Vua Hùng và các nhân vật thời kỳ Hùng Vương. Nhưng Đền Hùng (Phú Thọ) luôn được coi là nơi duy nhất đầu tiên thờ phụng Vua Hùng của cả nước trong một quá trình lịch sử lâu dài. Đây là điểm thiêng liêng trong tâm thức và tâm linh của người Việt Nam từ bao đời nay, điểm đến qua nhiều thế kỷ hành hương và thăm viếng mang tính tâm linh nguồn cội.
Hiện nay, trên cả nước có gần 1.500 đền thờ Vua Hùng, riêng tỉnh Phú Thọ - Trung tâm thực hành tín ngưỡng có hàng trăm di tích. Không gian Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là các làng xã thuộc các huyện: Cẩm Khê, Lâm Thao, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Phù Ninh, Tam Nông, Thanh Ba, Thanh Sơn, Tân Sơn, Thanh Thủy, Yên Lập, thị xã Phú Thọ và thành phố Việt Trì. Các di tích tại Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng bao gồm: Đền Hạ, tương truyền nơi Tổ Mẫu Âu Cơ sinh một bọc trăm trứng, sau nở thành 100 người con trai; chùa Thiên Quang thiền tự; đền Trung (Hùng Vương Tổ miếu), tương truyền nơi Vua Hùng cùng các Lạc hầu, Lạc tướng bàn việc nước.
Khu Di tích lịch sử Đền Hùng.
Đền Thượng (Kính Thiên Lĩnh điện) tương truyền nơi các Vua Hùng tiến hành nghi lễ tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp thờ trời đất, thờ thần lúa, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân khang vật thịnh; lăng Hùng Vương, tương truyền là mộ Vua Hùng thứ 6; cột đá thề, tương truyền do Thục Phán dựng lên khi được Vua Hùng thứ 18 nhường ngôi để thề nguyện gìn giữ cơ nghiệp nhà Hùng, bảo vệ non sông đất nước.
Đền Giếng (Ngọc tỉnh) thờ công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa con gái Vua Hùng thứ 18; đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ được xây dựng năm 2005; đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân xây dựng năm 2009. Ngã năm đền Giếng cỏ dựng bức phù điêu Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với Đại đoàn quân Tiên Phong.
Ngày nay, Đảng và Nhà nước quan tâm đặc biệt đến Đền Hùng bằng nhiều chính sách, đầu tư xây dựng... tạo cho Khu Di tích lịch sử Đền Hùng cảnh quan thiên nhiên thoáng rộng, hùng tráng, tôn nghiêm và linh thiêng xứng tầm là nơi thờ cúng Quốc Tổ của dân tộc Việt Nam.
Hàng vạn người con của mọi miền Tổ quốc cũng như kiều bào ta ở nước ngoài về Giỗ Tổ.
Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Ất Tỵ - 2025 sẽ được diễn ra gồm hai phần. Phần Lễ trang nghiêm, trọng thể, thành kính, mang tính cộng đồng, đảm bảo an toàn, văn minh, tiết kiệm. Các hoạt động phần Hội gắn kết chặt chẽ với các sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tạo thành chuỗi hoạt động Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ; thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo vùng đất Tổ, tạo sức hấp dẫn, tính cạnh tranh thu hút khách du lịch, quảng bá rộng rãi tiềm năng, thế mạnh tài nguyên du lịch văn hóa Phú Thọ. Huy động cao nhất các nguồn lực xã hội hóa; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thân thiện với người dân, du khách. Theo đó, tăng cường các hoạt động tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa, tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch gắn với phát triển du lịch, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm, khám phá của Nhân dân và du khách, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
PHI LONG