Phố Hiến - Dòng chảy di sản giữa lòng đồng bằng Bắc Bộ
Vào thế kỷ XVI - XVII, Phố Hiến từng là một trung tâm thương mại sầm uất, vươn lên ngang hàng với kinh thành Thăng Long, được ca ngợi với câu nói “Thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến”. Nơi đây là giao điểm của hơn 10 quốc gia trên thế giới như Anh, Pháp, Nhật Bản, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Trung Hoa… với hình ảnh nhộn nhịp của những phiên chợ buôn bán trên bến dưới thuyền. Đặc biệt, sự giao thoa mạnh mẽ giữa các nền văn hóa Đông - Tây đã tạo nên một vùng đất đậm đà bản sắc, giàu truyền thống và giá trị lịch sử. Dù qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, Phố Hiến không còn là thương cảng huy hoàng như xưa, nhưng dấu ấn của một thời kỳ phồn thịnh vẫn sống mãi trong những di tích lịch sử - văn hóa, cũng như trong những tập quán, nếp sống của người dân nơi đây.
Ngày nay, Quần thể di tích Phố Hiến, thuộc thành phố Hưng Yên, vẫn lưu giữ hơn 100 di tích quý giá, bao gồm 16 di tích được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt, cùng hàng nghìn cổ vật vô giá. Điều đặc biệt là các di tích này không chỉ tập trung tại một khu vực mà phân bổ rộng khắp các phường, xã, tạo nên một quần thể di tích văn hóa phong phú, với kiến trúc độc đáo, ghi dấu sự phát triển rực rỡ của một "Tiểu Tràng An" ngày nào. Đây là kho tàng di sản văn hóa vô giá của cả dân tộc và nhân loại. Phố Hiến nổi bật với sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc thuần Việt và những ảnh hưởng tinh tế của kiến trúc Trung Hoa, phương Tây, tạo nên một sự giao thoa văn hóa đặc biệt. Không chỉ dừng lại ở kiến trúc, Phố Hiến còn là vùng đất đậm đà bản sắc tâm linh, nơi mỗi làng, xã, thôn đều thờ phụng những vị thần, thánh, những bậc hiền nhân, người đã hy sinh vì đất nước, bảo vệ triều đình.
Sự đậm đặc các di tích gắn với tín ngưỡng và văn hóa tâm linh đã làm nên một bản sắc văn hóa riêng biệt cho thành phố Hưng Yên. Đây là nơi hội tụ của hơn 30 lễ hội dân gian, mỗi lễ hội là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Mỗi công trình tôn giáo, tín ngưỡng cổ kính ẩn chứa những câu chuyện kỳ bí và triết lý sâu sắc, tạo nên không gian văn hóa đặc sắc, đa dạng và vô cùng phong phú. Chính những giá trị đó đã làm nên điểm nhấn cho Lễ hội Văn hóa Dân gian Phố Hiến năm nay, một sự kiện đầy ắp những truyền thống sống động, góp phần tôn vinh vẻ đẹp và hồn cốt của đất và người Phố Hiến.
Lễ hội Văn hóa dân gian Phố Hiến không chỉ là dịp tôn vinh giá trị truyền thống mà còn là nhịp cầu nối liền quá khứ với hiện tại, khơi dậy niềm tự hào và tình yêu quê hương trong lòng mỗi thế hệ. Qua đó, đã khẳng định được sức sống bền bỉ của Hưng Yên – một vùng đất mang đậm dấu ấn lịch sử, biểu tượng của ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, không ngừng đổi mới, phát triển để hòa mình vào dòng chảy hiện đại. Chính từ nền tảng ấy, Hưng Yên ngày nay đang dần trở thành trung tâm di sản văn hóa đặc sắc, một điểm đến an toàn, thân thiện và đầy hấp dẫn của vùng đồng bằng sông Hồng cũng như cả nước.
“Phố Hiến – Tam sông giao hoà – Tinh hoa toả sắc”
Trong không khí vui tươi, phấn khởi của mùa lễ hội đầu xuân, lãnh đạo và nhân dân thành phố Hưng Yên lại háo hức chuẩn bị cho Lễ hội Văn hóa Dân gian Phố Hiến, nhằm bảo tồn, tôn vinh và phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của Khu di tích Quốc gia đặc biệt Phố Hiến, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch.
Lễ hội Văn hóa Dân gian Phố Hiến lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2007 tại thị xã Hưng Yên (nay là thành phố Hưng Yên), và từ đó đã trở thành sự kiện định kỳ vào tháng 3 âm lịch hàng năm, là điểm nhấn không thể thiếu trong các hoạt động văn hóa, lễ hội của thành phố cũng như của cả tỉnh Hưng Yên. Lễ hội năm 2025 diễn ra từ ngày 17 đến 19 tháng 2 (tức ngày 20 đến 22 tháng Giêng năm Ất Tỵ), với hàng loạt hoạt động đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc tại khu di tích Quốc gia đặc biệt Phố Hiến.
Lễ hội năm nay với những hoạt động văn hóa - nghệ thuật phong phú, vừa mang tính giáo dục cao vừa thúc đẩy quảng bá du lịch địa phương, hứa hẹn sẽ là một điểm đến hấp dẫn cho du khách.
Qua đó, Lễ hội cũng góp phần tái hiện những trang sử vẻ vang trong cuộc đấu tranh của nhân dân Phố Hiến - Hưng Yên và của cả dân tộc Việt Nam trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Đây chính là món quà ý nghĩa mà thành phố Hưng Yên dành tặng du khách gần xa trong những ngày trải nghiệm tại đây, đồng thời là cầu nối văn hóa, lan tỏa những giá trị lịch sử và tinh thần yêu quê hương, đất nước.
Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Phố Hiến – Tam sông giao hoà – Tinh hoa toả sắc” quy tụ hơn 200 ca sỹ, diễn viên chuyên nghiệp, trong đó có các nghệ nhân dân gian, các nghệ sĩ ca múa nhạc có tên tuổi tại Việt Nam tham gia biểu diễn. Đây cũng là điểm nhấn trong Lễ khai hội năm nay. Chương trình có thời lượng 75 phút, chia làm 2 phần, phần 1: Phố Hiến – Nơi đắp bồi văn hiến, tái hiện không gian giao thương Phố Hiến xưa, từ đó đã tạo nên những nét văn hóa phong phú, giàu bản sắc; phần 2: Hưng Yên – Bay lên cùng truyền thống.
Với sự đầu tư công phu về hệ thống âm thanh, kĩ xảo công nghệ ánh sáng, công nghệ trình diễn, hiệu ứng hiện đại cùng nội dung đặc sắc, chương trình nghệ thuật đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách trong và ngoài tỉnh. Chương trình đã tái hiện lại không gian di sản thông qua nghệ thuật hóa và biểu diễn ca múa nhạc đan xen các hình thức biểu diễn như Chèo, Chầu Văn, Diễn xướng dân gian, Xiếc, Ca Múa Nhạc đương đại đã làm nổi bật những giá trị văn hóa, lịch sử, con người Hưng Yên nói chung, Phố Hiến nói riêng qua dòng chảy lịch sử. Với 12 tiết mục ca, múa, nhạc đặc sắc, trong đó có nhiều các khúc viết về mảnh đất và con người Hưng Yên, như: Nhớ về đất mẹ Hưng Yên, Kinh kỳ phố Hiến xưa nay, Tình ca Tiên Dung, Lời ru Phố Hiến, Bên dòng sông Cái, Về Hưng Yên đi em…chương trình nghệ thuật như một bức tranh tổng thể thể hiện sâu sắc mạch kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của mảnh đất Phố Hiến xưa, thành phố Hưng Yên ngày nay. Chương trình gửi gắm thông điệp chính trị và văn hóa lịch sử thông qua những thủ pháp nghệ thuật có tính hấp dẫn, giải trí đầy thẩm mỹ, dễ xem và dễ hiểu cho mọi đối tượng. Đồng thời qua đó góp phần quảng bá điểm đến hấp dẫn cho khách du lịch trong và ngoài nước.
Lễ hội Văn hóa dân gian Phố Hiến được gắn với các di tích và phục dựng lại các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng cổ, những trò chơi dân gian truyền thống góp phần tái hiện về một vùng đất Phố Hiến sầm uất, thương cảng nổi tiếng một thời đã đi vào lịch sử với câu ca "Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến". Tại Lễ hội Văn hóa dân gian Phố Hiến, các tinh hoa văn hóa của các lễ hội tại các di tích được chắt lọc, hội tụ, thể hiện đầy đủ sự tinh túy, đặc sắc của văn hóa đất và người Phố Hiến.
Lễ rước nước từ sông Hồng về đền Trần, đền Mẫu, đền Mây mở màn cho chuỗi hoạt động của Lễ hội Văn hoá dân gian Phố Hiến năm 2025
Lễ rước kiệu truyền thống.
Đoàn rước kéo dài khoảng 1km đi qua các tuyến đường Bãi Sậy, Phạm Ngũ Lão, Điện Biên, Nguyễn Thiện Thuật, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương tham dự.
Ngoài phần lễ long trọng, trong lễ hội còn có rất nhiều hoạt động ý nghĩa như triển lãm tranh, triển lãm đặc sản vùng miền, hát quan họ, múa rối nước và các trò chơi dân gian… và một số hoạt động khác nhằm thu hút du khách trong và ngoài tỉnh.
Những di tích lịch sử cùng với các giá trị độc đáo cũng chính là điểm nhấn cho Lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến năm nay. Khi đến tham dự lễ hội, quý du khách không thể không tới thăm quan các địa điểm di tích nổi tiếng, in đậm dấu ấn thời gian của Thành phố Hưng Yên như: Văn miếu Xích Đằng, Đền Mẫu, Chùa Chuông…
Lễ hội năm nay được tổ chức đã để lại những trải nghiệm vô cùng thú vị hấp dẫn và những ấn tượng khó quên đối với mỗi du khách khi về với Phố Hiến. Đây không chỉ là dịp để ôn lại truyền thống mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại để lớp lớp thế hệ thêm yêu thêm tự hào về quê hương Hưng Yên. Chứng kiến một Phổ Hiến của thời hiện đại vừa giữ gìn những di sản quý giá vừa không ngừng phát triển để hội nhập cùng dòng chảy thời gian bằng niềm tự hào, bằng lòng biết ơn sâu sắc tới quá khứ và bằng khát vọng vươn lên. Phố Hiến vẫn mãi là một địa điểm văn hóa đặc sắc, một biểu tượng của sự giao hòa tinh hoa giữa quá khứ và tương lai.
Trần Lưu