Từ lâu, Mường Khương đã được biết đến là “thủ phủ chè” của tỉnh Lào Cai. Với địa hình cao, khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng thích hợp, vùng đất này trở thành nơi hội tụ của những đồi chè xanh bạt ngàn, sản sinh ra những búp chè tươi mỡ màng, đậm hương vị núi rừng. Thế nhưng, để những búp chè ấy thực sự "nở hoa" trên thị trường trong nước và quốc tế, việc phát triển hạ tầng chế biến đóng vai trò then chốt. Trong bối cảnh ấy, việc Mường Khương thu hút thêm 3 dự án chế biến chè búp tươi đã mở ra bước ngoặt quan trọng, vừa đảm bảo đầu ra ổn định cho người trồng chè, vừa tạo đòn bẩy cho kinh tế nông nghiệp địa phương phát triển bền vững.
Mường Khương là địa phương có diện tích chè lớn nhất tỉnh Lào Cai.
Ba dự án mới, ba mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị chè
Nhận thức được tầm quan trọng của công đoạn chế biến trong chuỗi giá trị chè, huyện Mường Khương đã chủ động thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Ba dự án chế biến mới không chỉ có công suất lớn mà còn được đặt tại các vị trí trọng yếu, góp phần tối ưu hóa logistics và phát triển vùng nguyên liệu. Cụ thể, xã Bản Lầu tiếp nhận hai nhà máy: Nhà máy chế biến chè chất lượng cao do Công ty TNHH Prime Tea Manufacturing đầu tư và Nhà máy chè Á Châu do Công ty TNHH MTV Chè Á Châu làm chủ đầu tư mỗi nhà máy có công suất 50 tấn chè búp tươi/ngày - đêm. Ngoài ra, tại thị trấn Mường Khương, một nhà máy chế biến chè xuất khẩu cùng công suất cũng được xây dựng. Các doanh nghiệp tham gia đều có tiềm lực tài chính vững vàng và kinh nghiệm trong lĩnh vực chè, hứa hẹn nâng cao chất lượng chế biến, mở rộng thị trường tiêu thụ và gia tăng giá trị sản phẩm chè địa phương.
Nông dân Mường Khương thu hoạch chè.
Sự xuất hiện của các nhà máy này sẽ không chỉ giúp giảm áp lực tiêu thụ chè tươi trong thời kỳ cao điểm thu hoạch, mà còn tạo thêm việc làm, nâng cao giá trị chế biến sâu, thúc đẩy chuyển đổi số và nâng chuẩn chất lượng sản phẩm theo hướng xuất khẩu.
Giải bài toán “cung vượt cầu” nhờ đón đầu đầu tư
Theo ông Lê Thanh Hoa – Trưởng phòng NN&PTNT huyện Mường Khương, năm 2024, toàn huyện thu được khoảng 35.000 tấn chè búp tươi, trong đó hơn 95% được xuất khẩu tới nhiều thị trường khó tính như Trung Đông, châu Âu, Trung Quốc và Canada. Đây là con số rất đáng khích lệ, chứng minh chè Mường Khương không chỉ thơm ngon mà còn đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, quy chuẩn kỹ thuật quốc tế.
Tuy nhiên, dự báo đến năm 2030, sản lượng chè toàn huyện có thể đạt 60.000 đến70.000 tấn tức gần gấp đôi hiện tại. Trong khi đó, nếu không đầu tư mở rộng công suất chế biến từ bây giờ, thì nguy cơ "dư thừa nguyên liệu, thiếu đầu ra" là hoàn toàn có thể xảy ra. Ba nhà máy mới vì vậy không chỉ là giải pháp kịp thời, mà còn là bước đi mang tầm nhìn dài hạn, đảm bảo mối liên kết bền vững giữa người trồng, doanh nghiệp và thị trường.
Mô hình liên kết – Chìa khóa để chè Mường Khương vươn xa
Hiện tại, huyện Mường Khương có 7 doanh nghiệp, hợp tác xã đang liên kết với nông dân trong thu mua và chế biến chè. Mô hình “liên kết 4 nhà” (Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà doanh nghiệp – Nhà nông) dần phát huy hiệu quả rõ nét, giúp người dân yên tâm canh tác theo quy trình sạch, có hợp đồng tiêu thụ ổn định, giá cả minh bạch và được hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên.
Sự vào cuộc của các nhà máy chế biến mới sẽ tiếp tục gia tăng sức mạnh của mô hình này. Không chỉ có thêm điểm tiếp nhận nguyên liệu, người nông dân còn có cơ hội tiếp cận công nghệ chế biến hiện đại, đồng thời nâng cao hiểu biết về các tiêu chuẩn sản xuất toàn cầu như VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ… những yếu tố quan trọng giúp chè Mường Khương củng cố chỗ đứng trên thị trường quốc tế.
Kỳ vọng từ những đồi chè xanh
Mường Khương không chỉ là vùng chè có diện tích lớn nhất tỉnh Lào Cai, mà còn là nơi hội tụ nhiều tiềm năng để phát triển một ngành hàng có giá trị gia tăng cao. Với độ cao, khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, chè nơi đây hội tụ hương vị đặc biệt, đủ sức tạo nên một thương hiệu chè vùng cao nổi bật trên bản đồ chè Việt Nam.
Việc đầu tư đồng bộ từ vùng nguyên liệu đến chế biến, liên kết tiêu thụ, cùng định hướng mở rộng thị trường xuất khẩu sẽ là nền tảng để chè Mường Khương không chỉ “đủ sống” cho người nông dân, mà còn “sống khỏe” trong chuỗi giá trị toàn cầu. Ba nhà máy mới, trên thực tế, là lời khẳng định rõ ràng cho niềm tin vào tương lai của ngành chè Mường Khương một tương lai xanh, sạch, bền vững và hội nhập.