Nhiều người yêu trà đã ưu ái đặt cho trà Shan Tuyết một biệt danh đầy ý nghĩa: trà "5 cực". Biệt danh này không phải là một sự cường điệu, mà là sự đúc kết tinh tế, gói trọn năm đặc tính vượt trội đã làm nên giá trị độc đáo và phẩm chất hảo hạng của loại "vàng xanh" từ những vùng núi cao Việt Nam.
"Cực sạch": Sự tinh khiết được chắt lọc từ khí trời trong lành và những mạch ngầm của núi cao
Giá trị đầu tiên và cũng là nền tảng tạo nên sự khác biệt của trà Shan Tuyết chính là sự tinh khiết tuyệt đối của môi trường sinh trưởng. Những cây chè Shan Tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi thường mọc ở những vùng núi cao có độ cao trên 1.300 mét, nơi không khí quanh năm trong lành, mát mẻ và gần như không bị ảnh hưởng bởi khói bụi hay ô nhiễm công nghiệp. Trong một hệ sinh thái nguyên sơ như vậy, cây chè hoàn toàn sinh trưởng một cách tự nhiên, không cần đến sự can thiệp của các phương pháp canh tác hiện đại.
Chúng vươn mình, hút trọn những dưỡng chất tinh túy từ lòng đất và được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng nước mưa trong lành cùng những dòng nước từ các mạch ngầm mát lạnh. Chính môi trường sống "cực sạch" này đã tạo nên những búp chè có phẩm chất an toàn tuyệt đối, không chứa dư lượng hóa chất độc hại, mang trong mình trọn vẹn hương vị nguyên bản và tinh khiết của núi rừng.
"Cực khổ": Giá trị được kết tinh từ mồ hôi và sự nhẫn nại của những người nông dân hái chè
Phẩm chất hảo hạng của trà Shan Tuyết không chỉ đến từ sự ưu ái của thiên nhiên, mà còn được tạo nên từ quá trình trồng và thu hái vô cùng công phu, vất vả. Việc canh tác và thu hái chè ở những vùng núi cao có địa hình hiểm trở, dốc đứng đòi hỏi người nông dân phải có một sức khỏe dẻo dai và một sự kiên trì đáng nể. Nhưng sự "cực khổ" không chỉ nằm ở việc di chuyển.
Để có thể thu hái được những búp chè có chất lượng tốt nhất, người dân phải tuân thủ những quy tắc vô cùng khắt khe về mặt thời gian. Họ chỉ có thể thu hái chè vào những buổi sáng sớm tinh mơ, khi những giọt sương đêm vẫn còn đọng trên lá và ánh nắng mặt trời vẫn chưa lên cao. Đây là thời điểm mà những búp chè non đang ở trạng thái tươi tắn nhất, ngậm đủ nước và chứa đựng hàm lượng các hợp chất hương thơm cao nhất. Khi mặt trời lên cao, nhiệt độ tăng lên sẽ làm cho một phần các hương thơm tinh tế này bị bay hơi, làm giảm đi chất lượng của trà. Chính sự lao động vất vả, sự hy sinh và sự nhẫn nại của những người hái chè đã góp phần tạo nên giá trị không thể đong đếm được cho mỗi búp trà Shan Tuyết.
"Cực hiếm": Sự quý giá đến từ một sản lượng có hạn và một mùa vụ thu hái vô cùng khắt khe
Một yếu tố khác làm nên giá trị đặc biệt của trà Shan Tuyết chính là sự khan hiếm của nó. Do điều kiện sinh trưởng đặc thù và quy trình thu hái công phu, sản lượng của trà Shan Tuyết thường rất ít so với các loại trà thông thường. Hơn nữa, một năm, người ta chỉ có thể thu hoạch được hai vụ trà chính là vụ Xuân và vụ Thu. Mỗi vụ thu hoạch cũng chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian rất ngắn, khoảng 20 ngày. Chính sự giới hạn nghiêm ngặt về mặt thời gian này đã khiến cho sản lượng trà Shan Tuyết chất lượng cao mỗi năm là vô cùng có hạn. Sự "cực hiếm" này không chỉ làm tăng giá trị kinh tế mà còn biến mỗi ấm trà Shan Tuyết trở thành một trải nghiệm quý giá, một món quà mà không phải lúc nào người ta cũng có thể dễ dàng tìm thấy.
"Cực ngon": Tinh hoa của đất trời và con người được hội tụ trọn vẹn trong từng chén trà
Sự kết hợp của ba yếu tố "cực sạch", "cực khổ" và "cực hiếm" kể trên đã cùng nhau tạo nên một phẩm chất cuối cùng, đó là vị ngon hảo hạng. Một chén trà Shan Tuyết được xem là "cực ngon" bởi vì nó đáp ứng được đầy đủ các tiêu chí khắt khe về mặt dinh dưỡng và cảm quan. Nhờ vào môi trường sinh trưởng trong lành và quá trình thu hái đúng thời điểm, những búp trà Shan Tuyết chứa đựng một hàm lượng rất cao các loại khoáng chất vi lượng, các vitamin và đặc biệt là các hợp chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe. Khi thưởng thức, người uống có thể cảm nhận được một hương vị vô cùng tinh tế, phức hợp, với vị chát dịu nhẹ ban đầu, sau đó là một hậu vị ngọt ngào, sâu lắng còn vương vấn mãi nơi cổ họng. Đó chính là hương vị nguyên bản, tinh khiết của núi rừng, một hương vị mà không một loại trà công nghiệp nào có thể có được.
"Cực đắt": Một mức giá hoàn toàn tương xứng với những giá trị độc đáo và khác biệt
Với tất cả những phẩm chất vượt trội kể trên, không có gì ngạc nhiên khi trà Shan Tuyết có một mức giá rất cao trên thị trường, hay còn gọi là "cực đắt". Ngay cả dòng phổ thông nhất của trà Shan Tuyết cũng đã có giá trị cao hơn gấp 10 lần so với các loại trà Thái Nguyên thông thường. Mức giá này không phải là một sự thổi phồng, mà nó phản ánh một cách hoàn toàn xứng đáng những giá trị thực sự mà sản phẩm này mang lại. Đó là cái giá cho sự tinh khiết của một môi trường không bị ô nhiễm, cho sự lao động vất vả và đầy tâm huyết của người nông dân, cho sự khan hiếm của một sản vật tự nhiên và cho một chất lượng hương vị hảo hạng không thể tìm thấy ở đâu khác.
Năm chữ "cực" – cực sạch, cực khổ, cực hiếm, cực ngon và cực đắt – không chỉ đơn thuần là những tính từ mô tả, mà chúng chính là năm yếu tố đã cùng nhau hun đúc nên giá trị và danh tiếng của trà Shan Tuyết cổ thụ. Việc hiểu rõ về những giá trị này sẽ giúp chúng ta có một sự trân trọng sâu sắc hơn mỗi khi có dịp thưởng thức một ấm trà Shan Tuyết. Đó không chỉ là việc uống một loại đồ uống đắt tiền, mà còn là việc chúng ta đang thưởng thức cả một câu chuyện, một di sản văn hóa, một sự kết tinh hoàn hảo giữa thiên nhiên hùng vĩ và tinh thần lao động cần mẫn của con người Việt Nam.
Bảo An