Mặc dù công thức pha trà này không hoàn toàn sai, nhưng đối với những người thực sự muốn khám phá và tận hưởng trọn vẹn những tầng hương vị tinh túy của lá trà, đặc biệt là với các loại trà cao cấp như trà Shan Tuyết, thì đây lại là một phương pháp chưa thực sự tối ưu. Thời gian ủ, hay còn gọi là thời gian hãm trà, có một tác động vô cùng lớn đến hương, vị và cả màu sắc của nước trà. Việc kiểm soát yếu tố này chính là một trong những bí quyết quan trọng nhất để có thể nâng tầm trải nghiệm thưởng trà của bạn.
"Ngâm" trà và "hãm" trà: Sự khác biệt tinh tế trong tư duy và triết lý pha chế
Trước hết, chúng ta cần phân biệt giữa hai khái niệm: "ngâm" trà và "hãm" trà. Thói quen đổ đầy nước sôi vào ấm và để trà trong đó một thời gian dài thực chất là hành động "ngâm" trà. Phương pháp này thường xuất phát từ sự tiện lợi, giúp người pha không cần phải thực hiện nhiều thao tác phức tạp. Tuy nhiên, việc để lá trà tiếp xúc với nước nóng trong một khoảng thời gian không được kiểm soát sẽ dẫn đến việc chiết xuất một cách ồ ạt và không chọn lọc tất cả các hợp chất có trong lá trà, bao gồm cả những hợp chất tạo ra vị đắng và chát gắt.
Ngược lại, "hãm" trà là một hành động có chủ đích và được kiểm soát chặt chẽ về mặt thời gian. Đây là một kỹ thuật đòi hỏi sự chú tâm, nơi người pha trà chủ động quyết định xem lá trà sẽ được tiếp xúc với nước nóng trong bao lâu ở mỗi lần pha, nhằm mục đích chiết xuất ra những hương vị mong muốn một cách cân bằng và hài hòa nhất. Đối với những loại trà quý và tinh tế như trà Shan Tuyết cổ thụ, việc áp dụng phương pháp "ngâm" trà có thể sẽ vô tình làm phá hủy đi những hương vị thanh tao, ngọt ngào vốn có của nó, để lại một ấm trà có vị đắng chát khó chịu.
Quá trình chiết xuất và vai trò quyết định của yếu tố thời gian
Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của thời gian hãm trà, chúng ta có thể hình dung quá trình chiết xuất các chất từ lá trà giống như một "bản giao hưởng" của hương vị. Mỗi nhóm hợp chất trong lá trà giống như một loại nhạc cụ khác nhau, và chúng cần được "cất lên" vào đúng thời điểm để có thể tạo ra một bản nhạc hài hòa.
Nếu chúng ta ngâm trà quá nhanh, tức là thời gian hãm trà quá ngắn, thì chỉ có những hợp chất dễ hòa tan nhất ở lớp ngoài cùng của lá trà được giải phóng. Kết quả là chúng ta sẽ có một ấm trà với hương vị nhạt nhẽo, thiếu chiều sâu và chưa thực sự trọn vẹn. Bản giao hưởng lúc này chỉ mới có những nốt nhạc dạo đầu, thiếu đi sự phong phú và cao trào.
Ngược lại, nếu chúng ta ngâm trà quá lâu, đây chính là sai lầm phổ biến nhất, sẽ dẫn đến một tình trạng gọi là "chiết xuất quá mức". Trong những giây đầu tiên của quá trình hãm trà, các hợp chất tạo hương thơm và các axit amin tạo ra vị ngọt, vị ngon (umami) sẽ được giải phóng trước tiên. Tuy nhiên, nếu chúng ta tiếp tục để lá trà ngâm trong nước nóng, các hợp chất polyphenol và tanin, vốn tạo ra vị đắng và vị chát, sẽ bắt đầu được chiết xuất ra với một nồng độ rất cao. Chính sự dư thừa của các hợp chất này sẽ lấn át đi tất cả những hương vị tinh tế khác, khiến cho ấm trà bị "cháy khét", có vị đắng gắt và khó uống. Bản giao hưởng lúc này đã bị phá hỏng bởi tiếng kèn đồng quá lớn, làm cho chúng ta không còn nghe được những giai điệu du dương của sáo và violin nữa.
Nghệ thuật của sự điều chỉnh: Tìm kiếm thời gian hãm trà lý tưởng cho từng loại trà
Vậy, đâu là thời gian hãm trà lý tưởng? Thông thường, đối với các loại trà xanh hay trà Shan Tuyết, một công thức khởi đầu được nhiều người áp dụng là bắt đầu hãm trà trong khoảng thời gian 30 giây cho tuần nước đầu tiên, và sau đó tăng dần thời gian hãm trà cho các tuần nước tiếp theo. Nguyên tắc này dựa trên việc lá trà sẽ nhả ra các chất một cách từ từ, và ở những lần pha sau, chúng ta cần nhiều thời gian hơn để có thể chiết xuất được hết những hương vị còn lại bên trong lá trà.
Việc áp dụng phương pháp hãm trà trong nhiều lần với thời gian ngắn không chỉ giúp chúng ta tránh được vị đắng chát do chiết xuất quá mức, mà còn cho phép chúng ta có thể thưởng thức được trọn vẹn "hành trình hương vị" của một ấm trà. Mỗi một lần hãm trà sẽ cho ra một hương vị khác nhau. Nước trà đầu tiên có thể mang hương thơm trong trẻo và vị ngọt thanh nhẹ. Những tuần nước tiếp theo, vị trà sẽ trở nên đậm đà hơn, phức hợp hơn. Và ở những tuần nước cuối cùng, hương vị sẽ dần trở nên dịu nhẹ, thanh thoát hơn trước khi kết thúc.
Thưởng trà là một trải nghiệm mang đậm tính cá nhân: Tùy chỉnh hương vị theo khẩu vị của riêng bạn
Điều quan trọng cần nhớ là, những con số về thời gian hãm trà chỉ là những gợi ý mang tính tham khảo. Việc thưởng trà là một trải nghiệm mang đậm tính cá nhân, và sẽ không có một công thức nào là hoàn hảo cho tất cả mọi người. Mỗi một thời gian ủ ngâm khác nhau sẽ cho ra một hương vị khác nhau, và sẽ có những hương vị phù hợp với khẩu vị của từng người. Một người pha trà có kinh nghiệm sẽ biết cách "chơi" với thời gian hãm trà để có thể tạo ra những ấm trà có hương vị đúng như ý muốn. Nếu hôm nay bạn muốn một ấm trà có vị đậm đà hơn để giúp tinh thần tỉnh táo, bạn có thể tăng thời gian hãm trà lên một chút. Ngược lại, nếu bạn muốn một ấm trà có hương thơm nhẹ nhàng, thanh thoát để thư giãn, bạn có thể rút ngắn thời gian hãm trà lại.
Việc kiểm soát thời gian hãm trà là một trong những kỹ năng cơ bản nhưng cũng là quan trọng nhất trong nghệ thuật pha trà. Việc từ bỏ thói quen "ngâm" trà trong nước quá lâu và chuyển sang phương pháp "hãm" trà có kiểm soát với nhiều lần pha ngắn sẽ giúp bạn mở ra một thế giới hương vị hoàn toàn mới, phong phú và tinh tế hơn rất nhiều. Nó không chỉ giúp bạn tránh được những vị đắng chát không mong muốn mà còn cho phép bạn có thể khám phá và thưởng thức được trọn vẹn hành trình hương vị mà mỗi loại trà mang lại. Bằng cách chú ý đến những chi tiết nhỏ này, bạn đang biến một thói quen hàng ngày trở thành một nghệ thuật, một nghi thức thưởng thức đúng điệu, giúp cho mỗi tách trà không chỉ là một thức uống, mà còn là một trải nghiệm đầy ý nghĩa và trọn vẹn.
Bảo An