Mới đây, một công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu đã giúp chúng ta có một sự thấu hiểu sâu sắc hơn về cơ chế hoạt động của loại trà này, cho thấy việc điều trị bằng trà xanh không chỉ giúp giảm cân mà còn có khả năng cải thiện một cách đáng kể độ nhạy của glucose và tình trạng kháng insulin ở những con chuột bị béo phì.
Uống trà xanh như một liệu pháp bổ trợ hiệu quả trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh béo phì
Bà Rosemari Otton, người dẫn dắt công trình nghiên cứu từ Chương trình Sau đại học Liên ngành về Khoa học Sức khỏe tại Đại học Cruzeiro do Sul ở São Paulo, Brazil, là một nhà khoa học đã dành hơn 15 năm tâm huyết để nghiên cứu về trà xanh. Bà giải thích rằng, động lực ban đầu cho công trình nghiên cứu của bà xuất phát từ sự tò mò về sự thật khoa học đằng sau một niềm tin phổ biến trong dân gian rằng thức uống này có khả năng hỗ trợ cho việc giảm cân. Kết quả từ công trình nghiên cứu gần đây nhất của bà và các cộng sự đã được công bố trên tạp chí khoa học uy tín Cell Biochemistry & Function.
Để có thể nghiên cứu một cách chính xác về tác dụng của trà xanh đối với bệnh béo phì, nhóm nghiên cứu đã thiết kế một thí nghiệm công phu. Trước hết, họ đã cho những con chuột ăn một chế độ ăn có hàm lượng calo rất cao trong vòng bốn tuần. Chế độ ăn này bao gồm cả chất béo và một thứ mà các nhà khoa học gọi là "chế độ ăn tự chọn", nhằm mô phỏng một cách chân thực nhất chế độ ăn uống theo kiểu phương Tây. "Chúng tôi đã cho chúng ăn sô cô la, các loại bánh quy có nhân, sữa dulce de leche, sữa đặc... Nói một cách khác, đó là cùng những loại thực phẩm mà rất nhiều người trong chúng ta đang tiêu thụ hàng ngày," bà Otton cho biết.
Sau giai đoạn gây béo phì ban đầu này, các con vật tiếp tục được đưa vào một giai đoạn thử nghiệm với trà xanh kéo dài trong 12 tuần nữa. Trong suốt khoảng thời gian này, chúng vẫn tiếp tục được cho ăn theo chế độ ăn nhiều calo, nhưng một số con trong nhóm đã bắt đầu được bổ sung thêm chiết xuất trà xanh đã được chuẩn hóa, với liều lượng là 500 miligam trên mỗi kilôgam trọng lượng cơ thể. Lượng chiết xuất trà xanh này đã được đưa trực tiếp vào dạ dày của chúng thông qua một ống thông dạ dày. "Đây là một phương pháp giúp chúng tôi có thể đảm bảo rằng tất cả các con vật đều nhận được một liều lượng chính xác mà chúng tôi muốn nghiên cứu. Ví dụ, nếu chúng tôi chỉ cho chiết xuất trà xanh vào trong nước uống của chúng, chúng tôi sẽ không thể nào biết được mỗi con vật đã thực sự tiêu thụ bao nhiêu," nhà nghiên cứu cho biết. Đối với con người, liều lượng này được ước tính là tương đương với việc tiêu thụ khoảng 3 gram trà xanh mỗi ngày, hay khoảng ba tách trà.
Một phương pháp nghiên cứu "sạch" để làm sáng tỏ hơn nữa những tác dụng thực sự của trà xanh
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng, không phải tất cả các loại trà xanh trên thị trường đều có thể đáp ứng được các tiêu chuẩn về chất lượng cần thiết để mang lại hiệu quả. "Các loại trà túi lọc được pha sẵn không phải lúc nào cũng có thể đảm bảo được về số lượng hay chất lượng của các hợp chất có lợi. Một cách lý tưởng nhất là nên sử dụng các loại chiết xuất trà xanh đã được chuẩn hóa, chẳng hạn như những loại được bán tại các hiệu thuốc pha chế. Đây là cách để có thể sử dụng cây trà ở dạng cô đặc, đảm bảo sự hiện diện của các hợp chất flavonoid, một nhóm hợp chất có lợi cho sức khỏe được tìm thấy nhiều trong cây trà xanh," bà Otton chỉ ra.
Một điểm khác biệt quan trọng về mặt phương pháp trong công trình nghiên cứu này chính là việc kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ của môi trường. Các con vật thí nghiệm đã được nuôi trong một môi trường có nhiệt độ trung tính (khoảng 28 độ C) trong suốt quá trình thí nghiệm. Điều này rất quan trọng, bởi vì các cơ sở nuôi động vật thí nghiệm thông thường thường duy trì một mức nhiệt độ trung bình là 22 độ C, một mức nhiệt độ tương đương với tình trạng bị cảm lạnh mãn tính ở loài chuột. "Việc ở trong một môi trường có nhiệt độ quá lạnh sẽ kích hoạt các cơ chế điều hòa bù trừ trong cơ thể của động vật, khiến cho chúng phải tiêu hao nhiều năng lượng hơn để có thể giữ ấm cho cơ thể. Điều này có thể che khuất đi những tác động thực sự của bất kỳ một chất nào mà chúng ta đang nghiên cứu," nhà nghiên cứu giải thích. "Nếu các con vật ở trong một môi trường lạnh hơn, tác dụng của trà xanh có thể sẽ được tăng cường một cách giả tạo nhờ vào sự kích hoạt của việc tiêu hao năng lượng do lạnh. Nhưng bằng cách duy trì một môi trường có tính trung hòa về nhiệt, chúng tôi đã có thể quan sát được tác dụng của trà xanh một cách 'sạch sẽ' nhất, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây nhiễu từ môi trường," bà giải thích thêm. Một công trình nghiên cứu trước đó được công bố vào tháng 8 năm 2022 trên Tạp chí Dinh dưỡng Châu Âu cũng đã cho thấy rằng, những con chuột bị béo phì được điều trị bằng trà xanh đã giảm tới 30% trọng lượng cơ thể của chúng.
Kết quả đột phá: Không chỉ giúp giảm cân mà còn có khả năng ngăn ngừa tình trạng teo cơ
Một điểm nổi bật và mang tính đột phá khác của công trình nghiên cứu gần đây nhất này chính là việc duy trì được hình thái của các cơ bắp. Tình trạng béo phì thường làm giảm đường kính của các sợi cơ, dẫn đến teo cơ. Tuy nhiên, việc điều trị bằng trà xanh đã cho thấy khả năng ngăn ngừa được tình trạng teo cơ này một cách hiệu quả.
Theo bà Otton, đã có những bằng chứng cho thấy rằng trà xanh dường như không có tác động đến cân nặng của những con vật gầy, điều này cho thấy nó có một tác dụng mang tính chọn lọc, chủ yếu nhắm vào lượng mỡ thừa trong cơ thể. Nó giúp cho những con vật bị béo phì có thể giảm được cân nặng, nhưng vẫn giữ cho những con vật gầy ở một mức cân nặng cân bằng. Điều này cũng cho thấy rằng, trà dường như cần một môi trường giàu dinh dưỡng để có thể hoạt động một cách hiệu quả, củng cố thêm cho giả thuyết rằng nó có những tác động trực tiếp lên các tế bào mỡ. Theo nhà khoa học này, một giả thuyết có thể giải thích được cơ chế mà trà xanh ảnh hưởng đến tình trạng béo phì có liên quan đến adiponectin, một loại protein do các tế bào mỡ sản xuất ra, có chức năng chống viêm và điều hòa quá trình chuyển hóa trong cơ thể.
Mặc dù những kết quả nghiên cứu trên chuột là rất khả quan và đầy hứa hẹn, bà Otton cũng chỉ ra rằng, cho đến nay, chúng ta vẫn chưa thể xác định được một cách chính xác liều lượng trà xanh an toàn và hiệu quả cho con người. Điều này chủ yếu là do sự đa dạng của các loại chiết xuất trà xanh trên thị trường và một thực tế là cơ địa của mỗi người là khác nhau, do đó khả năng hấp thụ và phản ứng với các hợp chất trong trà cũng sẽ khác nhau. "Một cách lý tưởng nhất, có lẽ là nên sử dụng trà xanh một cách thường xuyên, như cách mà chúng ta vẫn thường thấy ở các nước châu Á. Ví dụ, tại Nhật Bản, người dân có thói quen uống trà xanh hàng ngày, trong suốt cuộc đời của họ, và thực tế cho thấy tỷ lệ béo phì ở quốc gia này đang ở mức thấp," bà nói.
Công trình nghiên cứu này đã cung cấp thêm những bằng chứng khoa học vững chắc, không chỉ khẳng định vai trò của trà xanh trong việc hỗ trợ giảm cân và cải thiện các vấn-đề về chuyển hóa, mà còn hé lộ một công dụng mới đầy tiềm năng trong việc bảo vệ khối lượng cơ bắp. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà người tiêu dùng cần phải nhớ là, trà xanh chỉ nên được xem như một công cụ hỗ trợ quý giá, không phải là một phép màu có thể thay thế hoàn toàn cho một lối sống lành mạnh. Nền tảng vững chắc nhất để có được một sức khỏe tốt và một vóc dáng cân đối vẫn luôn là sự kết hợp hài hòa giữa một chế độ ăn uống khoa học, cân bằng và việc duy trì thói quen vận động thể chất một cách đều đặn.
Bảo An