Một trong những lực lượng quan trọng, trực tiếp tham gia công cuộc giữ nước ấy là bộ đội biên phòng. Nói đến họ là nói về bộ đội cụ Hồ mang quân hàm xanh; liên tưởng đến màu xanh của rừng núi, biển đảo, bầu trời. Địa bàn được xác định là biên giới quốc gia, lãnh thổ luôn ẩn chứa nhiều yếu tố nhạy cảm trong quan hệ bang giao: hòa bình và chiến tranh, đoàn kết và xung đột. Những trạng huống đó luôn được coi là khả năng không loại trừ.
Tình hình trong nước và thế giới những năm gần đây cho thấy bảo vệ chủ quyền quốc gia, lãnh thổ ngày càng khó khăn phức tạp bởi biến động thời cuộc, thế giới phân cực, quan hệ quốc tế phức tạp cho dù dòng chủ lưu là hợp tác phát triển. Hợp tác và đấu tranh, hội nhập thế giới luôn có mặt tích cực và tiêu cực. Xây dựng được nền kinh tế độc lập tự chủ thì giành được chủ động, còn không sẽ bị lệ thuộc kinh tế rồi lệ thuộc chính trị. Tình hình quốc tế đang diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường không ngừng tác động đến nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Địa hình nước ta trải dài hình chữ S, biên giới đất liền, biển kéo dài hàng nghìn km; chiều ngang đất nước khá hẹp, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh hải, lãnh thổ càng phức tạp, khó khăn. Lực lượng biên phòng đang đảm trách nhiệm vụ nặng nề, mang tính đặc thù, phải sử dụng đồng thời nhiều biện pháp, giải pháp, phương tiện tổng hợp, như phối kết hợp các lực lượng, khai thác công nghệ hiện đại, giữ vững tư tưởng “biên giới là nhà, biển đảo là quê hương”. Mỗi cán bộ, chiến sĩ của lực lượng bộ đội biên phòng luôn thấu triệt yêu cầu bám sát thực tiễn để thực hiện tốt chức năng quân đội là đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất, đội quân dân vận, đội quân đối ngoại quốc phòng.
Muốn vậy, bộ đội phải sống với dân, tựa vào dân để triển khai các nhiệm vụ. Lực lượng biên phòng phải luôn trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu, sống trong lòng dân, gắn bó với đời sống kinh tế - xã hội của nhân dân trên địa bàn đóng quân. Dân là tai mắt, là chỗ dựa, điểm tựa vững chắc cho bộ đội. Cùng với cột mốc chủ quyền biên cương là tường cao, hào sâu, rào chắc không thể thiếu lòng dân - niềm tin yêu của dân với Đảng, chính quyền, để quân đội tạo nên bức tường thành vững chắc bảo vệ chủ quyền.
Hợp tác xây dựng đường biên giới hữu nghị, đoàn kết luôn là kế sách giữ nước hiệu quả. Những năm qua, trong môi trường đất nước hòa bình, lực lượng biên phòng luôn khẳng định họ không chỉ là đội quân chiến đấu mà còn là đội quân công tác. Họ thường xuyên tham gia cuộc đấu tranh trên mặt trận kinh tế - xã hội: phối hợp với các lực lượng khác triệt phá nhiều vụ buôn bán ma túy, buôn bán người, đưa người vượt biên, xuất nhập cảnh trái pháp luật. Nhiều chuyên án được lực lượng biên phòng thực hiện thành công, nhất là buôn bán xăng dầu, hàng hóa các loại, hàng giả, hàng lậu, đóng góp quan trọng vào nhiệm vụ giữ vững an ninh kinh tế, trật tự an toàn xã hội, kinh tế đất nước phát triển bền vững.
Cùng với các lực lượng hải quân, kiểm ngư, cảnh sát biển, bộ đội biên phòng đã cứu nạn, cứu hộ, cấp cứu ngư dân bị bệnh, hỗ trợ ngư dân làm ăn trên biển, cùng giữ vững an ninh chủ quyền biển đảo. Công việc lực lượng biên phòng đảm trách vô vàn khó khăn thách thức, trong đó có cám dỗ vật chất - “viên đạn bọc tiền”… Cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng chấp nhận hy sinh đổ máu giữa thời bình trong chiến đấu và công tác. Họ phải vượt qua chính mình để không gục ngã, hoàn thành nhiệm vụ. Thật chẳng dễ dàng!
Nhiều cuộc chiến tranh đã đi qua lịch sử dân tộc, trong đó có cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc cách đây 44 năm. Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng khốc liệt rải khắp 6 tỉnh phía Bắc, như hang Pò Hèn (Quảng Ninh); đèo Khau Chỉa (Cao Bằng)... Hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ, nhân dân hy sinh chưa tìm thấy di cốt nơi chiến trường có địa hình là hang sâu, khe núi hiểm trở.
Câu chuyện ký ức hào hùng người lính biên phòng mãi được khắc ghi để truyền lại cho các thế hệ tiếp nối. Họ đã dâng hiến cuộc đời mình vì độc lập, hòa bình, toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền đất nước. Dân tộc nào cũng có quyền chống lại sự xâm lăng. Cái quyền ấy vẫn luôn tồn tại và mãi mãi tồn tại. Nhân dân, đất nước, dân tộc không bao giờ quên những người đã hy sinh vì chủ quyền của đất nước.
Mỗi khi nhắc nhớ về ngày truyền thống này, chúng ta cùng nhau ôn lại lịch sử oai hùng của đất nước, tôn vinh những chiến công, sự tận hiến của bộ đội biên phòng để cho màu xanh bình yên, màu của hòa bình, tràn đầy sức sống luôn hiện hữu khắp dải biên cương Tổ quốc. Thế hệ cha anh đã thắp lên ngọn lửa yêu nước trong thế hệ trẻ hôm nay để giữ vững đường biên hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển.