Cụm từ “Phong trào thi đua”, “Đợt thi đua cao điểm”, “Mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự là “ chiến sĩ “ tiên phong trên mặt trận thi đua yêu nước”...đã trở nên thân quen với mọi người, nhất là trong thế kỷ 20. Bác Hồ khẳng định “Thi đua thì phải khen thưởng, khen thưởng để đẩy mạnh thi đua”. Lịch sử đất nước cho thấy, trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, lòng yêu nước “đã kết thành làn sóng mạnh mẽ nhấn chìm bè lũ bán nước và cướp nước”.
Lúc đó, nhờ có lòng yêu nước mới tạo nên “hũ gạo kháng chiến”, phong trào “diệt giặc đói”; “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”; lĩnh vực giáo dục có phong trào “diệt giặc dốt, xóa nạn mù chữ”; “bình dân học vụ”...Trong mỗi giai đoạn cách mạng, hoàn cảnh lịch sử khác nhau, nội dung thi đua yêu nước được thể hiện khác nhau về phương pháp tiếp cận, hình thức hoạt động nhưng mục tiêu, động cơ thực hiện đều làm theo tư tưởng của Bác Hồ.
Nhờ đó, đất nước đã huy động và chuyển hóa được sức mạnh tinh thần thành sức mạnh vật chất để “ xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” ;“có sức người sỏi đá cũng thành cơm”...làm nên những kỳ tích trong lịch sử trong hai thế kỷ qua. Giờ đây, các phong trào thi đua yêu nước dường như ít xuất hiện hơn trên truyền thông nhưng không vì thế mà tinh thần, phong trào ấy lại “ đi xuống” hay bị quên lãng. Ngọn lửa thi đua vẫn bừng sáng trên những công trình, dự án trọng điểm mà Chính phủ dõi theo, chỉ đạo cùng các cơ quan, ban bộ, ngành, doanh nghiệp, người lao động triển khai hối hả xuyên cả đêm ngày nhằm hoàn thành vượt kế hoạch đề ra.
Dự án thi công đường điện cao thế đấu nối hạ tầng điện trên cả nước, khắc phục thiếu hụt điện năng trong thời gian cao điểm, nhất là mùa hè ở khu vực miền Trung và miền Bắc về cơ bản đã được hoàn thành; tiến độ các dự án năng lượng tái tạo, điện mặt trời, điện áp mái, điện gió được đẩy nhanh...Hạ tầng giao thông, trọng tâm là trục cao tốc Bắc – Nam dài 3000km đang được các lực lượng thi công công trình giao thông triển khai đồng bộ, quyết liệt sẽ kết nối giao thông hoàn chỉnh cho mọi vùng miền trong cả nước. Dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam được xem là xương sống của cơ thể hình chữ S đang thiết kế khẩn trương. Hệ thống sân bay, bến cảng (hàng không, thủy nội địa và quốc tế) không ngừng rộng mở: nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất; sân bay Long Thành, cảng Lạch Huyện (Hải Phòng)...
Để có được “kỳ tích” về tiến độ mà vẫn đảm bảo chất lượng, an toàn trong thi công...cần phải có những “cú hích” về thi đua. Trên các công trình, dự án trọng điểm ấy, tinh thần “vượt nắng, thắng mưa, lao động xuyên trưa, ngày lễ, Tết” đã làm nên thương hiệu doanh nghiệp. Thi đua tạo đột phá, sáng tạo, rút ngắn thời gian hoàn thành công trình, dự án quan trọng, trọng điểm có ý nghĩa chiến lược. Thi đua khơi dậy lòng yêu nước, ý chí sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thi đua đã sản sinh “nhân tố mới” trong đội ngũ lãnh đạo và người lao động có tâm, có tầm, có trí. Thi đua sẽ phát lộ người tài. Sự chỉ đạo sát sao, thưởng, phạt, khen, chê rõ ràng, kịp thời từ người đứng đầu Chính phủ đã khơi dậy tinh thần thi đua yêu nước trong toàn xã hội. Người chỉ huy công trình, công trường, giám đốc dự án; từ người lao động đến người điều hành đều “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt, đảng viên đi trước, làm gương” nên hoạt động thi đua thực chất, hiệu quả hơn nhiều. Chưa khi nào trong một ngày cùng diễn ra các sự kiện khánh thành và khởi công 80 dự án.
Điểm nổi bật của năm 2025 có thể là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát; xây dựng một triệu căn nhà cho công nhân trong cả nước được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương thực hiện theo kế hoạch; quy định thời gian phải hoàn thành, theo dõi nhắc nhở thường xuyên. Hoạt động này chuyển thành phong trào thi đua rất tự nhiên. Trong mỗi đợt sơ kết, Thủ tướng đã biểu dương, ngợi khen những địa phương hoàn thành, nhất là hoàn sớm trước thời hạn quy định; nhắc nhở, phê bình nghiêm khắc các địa phương chậm hoàn thành mà không có lí do chính đáng. Mới đây, trong cuộc Tọa đàm với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68/ TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Thủ tướng Chính phủ đã lắng nghe nhiều ý kiến tâm huyết của đại diện doanh nghiệp, hiệp hội. Có thể nhận ra lòng yêu nước, tinh thần hào hứng cống hiến trí tuệ và sự sáng tạo của họ cho đất nước; mong mỏi đất nước không bỏ lỡ thời cơ, không bị tụt hậu so với nước khác. Nội dung kết luận Tọa đàm của người đứng đầu Chính phủ mang lại làn gió mới trong lành, niềm tin, sự hứng khởi cho giới doanh nhân, hy vọng sẽ kết thành phong trào thi đua yêu nước có chiều sâu trong các doanh nghiệp tư nhân.
Công tác thi đua, khen thưởng trong công cuộc đổi mới gần 40 năm qua, do Ban Thi đua khen thưởng trung ương chỉ đạo, quản lý đã đạt được thành tựu lớn lao. Bài học yếu kém được thẳng thắn chỉ ra và khắc phục kịp thời là bệnh hình thức trong thi đua; một số ít trường hợp khen chưa trúng đối tượng; còn những kẽ hở làm nảy sinh tiêu cực trong công tác này, để lại ấn tượng chưa đẹp trong dư luận. Thi đua yêu nước mang bản chất tốt đẹp bởi sự cống hiến cho đất nước, xã hội của mỗi tập thể và cá nhân. Và công tác khen thưởng cũng được đặt ra nghiêm túc như xử phạt. Khen thưởng xứng đáng, kịp thời là động lực to lớn để duy trì và phát triển công tác thi đua. Thi đua yêu nước luôn là sức mạnh nội sinh để đất nước phát triển. Người dám dấn thân, hy sinh, tận hiến sức lực, tuổi trẻ cho dân, cho nước đều là những người có tinh thần yêu nước rất cao. Thi đua với khen thưởng có mối quan hệ hữu cơ, nhân quả. Thi đua sẽ đạt thành tựu. Khen thưởng là động lực, chất xúc tác để thúc đẩy tinh thần thi đua ái quốc. Vì thế, thực chất, chính xác, minh bạch kịp thời đã trở thành nguyên tắc trong hoạt động thi đua khen thưởng.
Mỗi người biểu thị lòng yêu nước của mình theo một cách riêng có, nhưng có tinh thần thi đua cũng là biểu hiện của yêu nước mà họ không tự nhận. Lời căn dặn của Bác Hồ với chúng ta về thi đua yêu nước vô cùng giản dị và dễ hiểu. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã vận dụng sáng tạo lời Bác trong thời đại mới, hoàn cảnh mới. Lấy đẹp dẹp xấu, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực chính là khơi dậy lòng tự hào dân tộc, truyền thống yêu nước, ý thức thi đua tự giác trong mỗi người. Tấm gương sáng, gương mẫu, đi đầu trong các lĩnh vực của đời sống đã trở thành “ Việc tử tế” trong đời sống chính trị, kinh tế, xã hội luôn được mọi người trân trọng, dõi theo, học tập và làm theo.
Làm thế nào để phát hiện, biểu dương kịp thời người tốt, việc tốt, hành động tích cực hướng đến “ chân, thiện, mỹ’ là trách nhiệm của giới truyền thông. Nên nhớ, mạng xã hội cũng là phương tiện lan tỏa điều tốt đẹp, những bông hoa tỏa hương thơm ngát của người tốt, việc tốt trong cuộc sống hàng ngày đến với mọi người mọi nhà, như các chương trình “ Việc tử tế” của VTV đã dày công xây dựng mang ý nghĩa giáo dục to lớn, làm nên ấn tượng vô cùng sâu sắc trong lòng khán giả trong và ngoài nước, chạm đến trái tim con người. “ Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Thi đua không phải vì danh lợi, anh hùng cá nhân, mà để tỏ rõ mình là người tiên phong trong lao động, sản xuất, lãnh đạo, quản lý”- tinh thần cách mạng ấy được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dẫn và truyền lại cho thế hệ sau, giờ đây vẫn còn nguyên giá trị.
VĂN HÙNG