Một trong những thay đổi quan trọng và được đánh giá là đột phá nhất trong Nghị định mới là việc bỏ yêu cầu về hộ khẩu thường trú và sổ tạm trú. Trước đây, theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP, người dân muốn mua nhà ở xã hội bắt buộc phải có hộ khẩu thường trú hoặc sổ tạm trú tại địa phương nơi có dự án. Quy định này đã tạo ra không ít rào cản, đặc biệt đối với những người lao động di cư, công nhân làm việc xa quê hương.
Từ năm 2025, người mua chỉ cần chứng minh đang làm việc hoặc sinh sống tại địa phương có dự án nhà ở xã hội mà không bắt buộc phải có hộ khẩu hay đăng ký tạm trú. Điều này mở ra cơ hội lớn cho hàng triệu lao động tự do, công nhân khu công nghiệp và những người có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở nhưng không có điều kiện về giấy tờ cư trú.
Những điểm mới trong điều kiện mua nhà ở xã hội năm 2025
Nới lỏng điều kiện về thu nhập
Theo quy định mới tại Nghị định 100/2024/NĐ-CP, mức thu nhập để được hưởng chính sách hỗ trợ mua nhà ở xã hội đã được nâng lên đáng kể so với trước đây. Cụ thể, người độc thân có thu nhập không vượt quá 15 triệu đồng mỗi tháng được phép đăng ký mua nhà ở xã hội, trong khi với hộ gia đình đã kết hôn, tổng thu nhập của vợ chồng không được vượt quá 30 triệu đồng mỗi tháng.
So với quy định cũ có mức trần 11 triệu đồng cho người độc thân, sự thay đổi này phản ánh sát thực hơn với mặt bằng thu nhập và chi phí sinh hoạt hiện nay, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Việc nới lỏng điều kiện thu nhập giúp mở rộng đối tượng thụ hưởng, tạo cơ hội cho nhiều người lao động có thu nhập trung bình cũng được tiếp cận với nhà ở xã hội.
Đặc biệt, người dân không còn phải xin xác nhận không đóng thuế thu nhập cá nhân như quy định trước đây. Hiện nay, người mua chỉ cần chứng minh mức lương thực nhận thông qua bảng lương hoặc sao kê lương từ ba đến sáu tháng gần nhất là đủ điều kiện.
Mở rộng điều kiện về sở hữu nhà ở
Một thay đổi đáng chú ý khác là quy định về điều kiện sở hữu nhà ở. Theo Nghị định cũ, người mua nhà ở xã hội phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội và chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở dưới bất kỳ hình thức nào tại nơi sinh sống. Quy định này đã hạn chế đáng kể số lượng người được hưởng chính sách.
Nghị định 100/2024/NĐ-CP đã thay đổi theo hướng linh hoạt hơn. Người dân chỉ cần đáp ứng điều kiện về sở hữu nhà ở tại tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án nhà ở xã hội, thay vì áp dụng rộng khắp như trước. Điều này có nghĩa một người có thể đã sở hữu nhà ở tại một tỉnh khác nhưng vẫn được quyền mua nhà ở xã hội tại địa phương nơi họ đang làm việc và sinh sống.
Ngoài ra, trường hợp người dân đã có nhà ở nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn 15 mét vuông sàn trên mỗi người, họ vẫn được quyền đăng ký mua nhà ở xã hội. Mức diện tích này đã được tăng thêm 5 mét vuông so với quy định trước đó là 10 mét vuông, phản ánh nhu cầu thực tế về không gian sống tối thiểu của người dân.
Bổ sung thêm đối tượng được hưởng chính sách
Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP đã bổ sung thêm hai nhóm đối tượng mới được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội. Thứ nhất là những người từng trả lại nhà công vụ theo đúng quy định của pháp luật, trừ trường hợp bị thu hồi do vi phạm. Thứ hai là hộ gia đình hoặc cá nhân bị thu hồi đất, giải tỏa nhà ở mà chưa được bồi thường bằng đất hoặc nhà ở.
Sự bổ sung này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những người gặp khó khăn về nhà ở do các nguyên nhân khách quan, giúp họ có thêm cơ hội ổn định cuộc sống thông qua việc tiếp cận nhà ở xã hội.
Điều chỉnh tiêu chuẩn diện tích nhà ở xã hội
Về mặt thiết kế và xây dựng, Nghị định mới cũng có những điều chỉnh về tiêu chuẩn diện tích. Đối với căn hộ chung cư, diện tích sử dụng tối thiểu vẫn giữ ở mức 25 mét vuông, trong khi diện tích tối đa được quy định là 70 mét vuông. Tuy nhiên, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được phép điều chỉnh tăng diện tích tối đa lên đến 10% so với mức 70 mét vuông, nhưng tỷ lệ các căn hộ có diện tích trên 70 mét vuông không được vượt quá 10% tổng số căn hộ trong dự án.
Quy định này nhằm đảm bảo sự linh hoạt để đáp ứng nhu cầu thực tế của các địa phương khác nhau, đồng thời vẫn giữ được bản chất của nhà ở xã hội là phục vụ cho người có thu nhập thấp với mức giá hợp lý.
Hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi
Một trong những ưu điểm lớn khi mua nhà ở xã hội là được tiếp cận các gói vay vốn ưu đãi từ ngân hàng. Theo Nghị định 100/2024/NĐ-CP, người mua nhà ở xã hội có thể vay đến 80% giá trị căn hộ với lãi suất ưu đãi thấp hơn nhiều so với các khoản vay mua nhà thương mại.
Người mua chỉ cần trả trước ít nhất 30% giá trị căn hộ, tương đương khoảng 240 đến 300 triệu đồng tùy theo từng dự án. Phần còn lại có thể vay ngân hàng với lãi suất ưu đãi, giúp giảm áp lực tài chính đáng kể cho người lao động. Để được vay vốn, người mua cần chứng minh có nguồn thu nhập ổn định thông qua hợp đồng lao động, bảng lương hoặc sao kê lương từ ba đến sáu tháng gần nhất, đồng thời không có nợ xấu tại ngân hàng.
Quy trình đăng ký đơn giản và minh bạch
Quy trình đăng ký mua nhà ở xã hội năm 2025 cũng được tối ưu hóa để đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Người có nhu cầu cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm đơn đăng ký mua nhà theo mẫu, giấy tờ chứng minh thuộc đối tượng được hưởng chính sách, giấy xác nhận về điều kiện nhà ở và thu nhập, bản sao giấy chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân, cùng giấy đăng ký kết hôn hoặc xác nhận tình trạng hôn nhân.
Sau khi nộp hồ sơ cho chủ đầu tư, hồ sơ sẽ được kiểm tra và chuyển đến Sở Xây dựng địa phương để xét duyệt. Danh sách những người đủ điều kiện sẽ được công bố công khai để đảm bảo tính minh bạch. Nếu được phê duyệt, người mua sẽ được thông báo để thỏa thuận và ký hợp đồng mua bán với chủ đầu tư trong vòng 15 ngày sau khi nộp hồ sơ hợp lệ.
Những điểm mới trong điều kiện mua nhà ở xã hội năm 2025 thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc tháo gỡ các rào cản pháp lý, mở rộng cơ hội tiếp cận nhà ở cho đông đảo người dân. Việc bỏ yêu cầu về hộ khẩu, nới lỏng điều kiện thu nhập và điều chỉnh quy định về sở hữu nhà ở đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hàng triệu người lao động, đặc biệt là công nhân khu công nghiệp, người di cư và những người trẻ mới bước vào đời.
Các chuyên gia nhận định rằng Nghị định 100/2024/NĐ-CP chính là cú hích quan trọng để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, giúp tăng nguồn cung và đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường. Khi điều kiện tiếp cận dễ dàng hơn, người dân có thêm động lực để tham gia chương trình, đồng thời các chủ đầu tư cũng có thêm niềm tin để đầu tư phát triển các dự án nhà ở xã hội.
Tuy nhiên, để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư và người dân. Công tác quản lý, giám sát cũng cần được tăng cường để đảm bảo nhà ở xã hội đến đúng tay những người thực sự có nhu cầu, tránh tình trạng đầu cơ hoặc lợi dụng chính sách.
Hoàng Nguyễn