Nông nghiệp tuần hoàn dường như là khái niệm khá mới mẻ với nhiều người, nhưng thực tế, đây là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ sinh học, công nghệ hóa lý, các chất thải, phế phụ phẩm sẽ được tái chế, quay lại làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình nuôi trồng, chế biến nông, lâm, thủy sản, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ sinh thái và sức khỏe con người. Trong bối cảnh giá vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi tăng cao, nông nghiệp tuần hoàn thật sự là một giải pháp hợp lý nhằm giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.
Thực tế cho thấy, ở Việt Nam, ước tính tổng lượng phụ phẩm nông nghiệp là gần 160 triệu tấn. Trong đó, hơn một nửa là phụ phẩm sau thu hoạch từ cây trồng, từ chế biến nông sản của ngành trồng trọt; gần 40% là chất thải gia súc, gia cầm từ ngành chăn nuôi, còn lại là phụ phẩm từ lâm nghiệp và thủy sản. Ngành chế biến phụ phẩm thủy sản của nước ta mới đạt khoảng 275 triệu USD vào năm 2020, nhưng nếu khai thác hết phụ phẩm gần 1 triệu tấn của ngành thủy sản với công nghệ cao thì có thể thu được từ 4 - 5 tỷ đô la. Nếu chúng ta biết tận dụng và chế biến tốt các phụ phẩm thành tài nguyên trong nông nghiệp vòng tròn thì đây có thể trở thành mặt hàng trị giá hàng tỷ đô la.
Theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA), tổng sản lượng nhiên liệu sinh học được sản xuất từ sinh khối ở Việt Nam ước tính đạt 861pj / năm, trong đó khoảng 508pj / năm từ việc tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp. Nếu được tận dụng tốt, năng lượng sinh khối có khả năng đáp ứng 50% lượng nhiên liệu sử dụng của Việt Nam vào năm 2050. Bên cạnh đó, các phụ phẩm nông nghiệp của Việt Nam cũng được nhiều nhà khoa học nghiên cứu để tận dụng triệt để. Dùng làm phân bón, nguyên liệu bón cho đất và cây trồng, dùng làm đệm lót sinh học, làm giá thể trồng nấm và rau an toàn.
Theo Bộ NN & PTNT, hoạt động tái chế, tái sử dụng chất thải trong chăn nuôi góp phần quan trọng giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm chi phí cho sản xuất nông nghiệp. Các mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn (kinh tế tròn) được triển khai có hiệu quả như: Mô hình vườn - ao - chuồng, vườn - ao - chuồng - biogas, rừng - vườn - ao - chuồng; mô hình “lúa, tôm”, “lúa, cá”; mô hình trồng lúa - trồng nấm - sản xuất phân hữu cơ - trồng cây ăn quả; mô hình sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp; mô hình sản xuất tổng hợp bò - trùn quế - cỏ / ngô - gia súc, gia cầm - cá; Mô hình chăn nuôi an toàn sinh học 4F (trồng trọt - thức ăn - chăn nuôi - phân bón); mô hình chu trình xanh trong trang trại bò sữa; mô hình nuôi trồng thủy sản bằng công nghệ tuần hoàn nước.
Mặc dù kỹ thuật tận dụng và tái chế chất thải chăn nuôi hiện nay ở Việt Nam còn nhiều hạn chế nhưng đã góp phần quan trọng vào việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc áp dụng các mô hình kinh tế trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như nhận thức của cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp và người nông dân về NNTH là không đầy đủ. Đồng thời, chưa tạo động lực phát triển kinh tế tri thức trong nông nghiệp. Năng lực tái chế, tái sử dụng phụ phẩm, phế thải nông nghiệp còn hạn chế, chưa có hành lang pháp lý, thiếu hướng dẫn và tiêu chuẩn hóa để thực hiện công nghiệp sinh thái trong nông nghiệp.
Để vượt qua những rào cản và vượt qua khó khăn trên, các chuyên gia cho rằng, thời gian tới, Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý về thực hiện KTTT nói chung và NNTH nói riêng. Đặc biệt, cần ban hành Chiến lược / Kế hoạch thực hiện kinh tế vĩ mô riêng của quốc gia để các bộ, ngành, địa phương căn cứ vào đó xây dựng và triển khai kế hoạch thực hiện kinh tế quốc dân riêng cho lĩnh vực, địa phương. của tôi.
Ngoài ra, xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn đánh giá các nội dung của NNTH, biên soạn các tài liệu hướng dẫn, thực hành NNTH để hướng dẫn cán bộ khuyến nông và người dân triển khai. Xây dựng cơ chế khuyến khích và thúc đẩy việc thực hiện. Tập trung xây dựng thị trường nguyên liệu và sản phẩm tự nhiên; xây dựng quy chế tài chính để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp. Thực hiện tốt tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng tuần hoàn.
Theo Thứ trưởng Bộ NN & PTNT Trần Thanh Nam, trước mắt, Bộ sẽ giao Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, chương trình khoa học và công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới, các đơn vị chức năng của Bộ. xây dựng các chương trình để lồng ghép vào kế hoạch sản xuất. các chương trình sản xuất, chuyển giao khoa học công nghệ liên quan đến nông nghiệp hữu cơ và hữu cơ cho các hộ sản xuất, trang trại, tổ hợp tác, hợp tác xã và doanh nghiệp.
Căn cứ vào yêu cầu sản xuất và thực tiễn chỉ đạo, Bộ sẽ nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích thúc đẩy kinh tế trong nông nghiệp, trong đó có các giải pháp. liên quan đến sử dụng hiệu quả các phụ phẩm nông nghiệp và các nguồn tài nguyên tái tạo.
Bảo An