Thương mại điện tử: Cầu nối mới giữa người nông dân và người tiêu dùng
Trong suốt một thập kỷ qua, thương mại điện tử tại Việt Nam đã có sự phát triển vượt bậc. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, năm 2023, tổng giá trị giao dịch thương mại điện tử đạt gần 16 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ của cả nước. Đây là một minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong thói quen tiêu dùng của người Việt.
Người tiêu dùng Việt Nam hiện nay đang dần chuyển từ việc mua sắm tại các cửa hàng truyền thống sang mua sắm qua các nền tảng trực tuyến. Những sàn TMĐT lớn như Shopee, Lazada, Tiki đã chiếm lĩnh thị trường và trở thành những tên tuổi quen thuộc đối với người tiêu dùng. Điều này tạo ra một cơ hội lớn không chỉ cho các nhà bán lẻ mà còn cho các nhà sản xuất nông sản Việt Nam.
Sự phát triển của thương mại điện tử cũng kéo theo sự ra đời của các sàn TMĐT chuyên biệt dành cho nông sản. Trước đây, nông sản Việt Nam chủ yếu được tiêu thụ qua các hệ thống phân phối truyền thống như chợ đầu mối và các đại lý, nhưng giá trị của sản phẩm thường bị thổi phồng qua nhiều khâu trung gian. Khi các sàn TMĐT chuyên biệt như Postmart.vn và Nongsan.buudien.vn ra đời, chúng đã giúp nông sản Việt Nam tiếp cận được nhiều người tiêu dùng hơn và giảm thiểu tình trạng bị ép giá, đồng thời giúp người nông dân bán sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng.
Các nền tảng như Badasa, Postmart.vn và mới đây là nongsan.buudien.vn đã mở ra cơ hội mới cho ngành nông sản Việt. Những nền tảng này không chỉ giúp người nông dân tiêu thụ sản phẩm mà còn tạo ra một hệ sinh thái thương mại điện tử giúp nâng cao giá trị sản phẩm. Các sản phẩm nông sản từ rau củ quả, trái cây đến đặc sản vùng miền giờ đây có thể dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng trong và ngoài nước mà không cần phải qua các thương lái hay khâu phân phối trung gian.
Những cột mốc quan trọng và thành công nổi bật
Sự phát triển của TMĐT trong ngành nông sản Việt Nam có thể thấy rõ qua các nền tảng như Postmart.vn, vốn đã kế thừa và phát triển từ Badasa. Ra mắt vào năm 2017, Badasa đã mở ra bước ngoặt lớn cho việc tiêu thụ nông sản Việt thông qua nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, bước chuyển mình của sàn này thành Postmart.vn vào cuối năm 2018 đã mang lại những cột mốc quan trọng, khi nó không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu thụ trong nước mà còn bắt đầu tiếp cận các thị trường quốc tế.
Một trong những câu chuyện thành công điển hình là sự tiêu thụ vải thiều Bắc Giang qua Postmart.vn trong giai đoạn đại dịch Covid-19. Trong khi các phương thức phân phối truyền thống bị gián đoạn, việc tiêu thụ vải thiều qua các kênh TMĐT đã mang lại kết quả ấn tượng, với hơn 4.180 tấn vải thiều được tiêu thụ, trong đó có 130 tấn xuất khẩu sang các thị trường quốc tế. Điều này cho thấy sức mạnh của thương mại điện tử trong việc cứu vớt những nông sản có tính mùa vụ như vải thiều.
Mới đây, nongsan.buudien.vn ra đời như một bước đi mới nhằm nâng cao giá trị nông sản Việt. Các sản phẩm không chỉ được tiêu thụ mà còn được giới thiệu như những món quà biếu cao cấp, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, giúp khẳng định giá trị sản phẩm trong mắt người tiêu dùng.
Tương lai và cơ hội phát triển bền vững cho nông sản Việt
Nhìn về phía trước, thương mại điện tử đang mở ra một tương lai sáng sủa cho nông sản Việt. Thương mại điện tử không chỉ là một công cụ tiêu thụ mà còn là chìa khóa để nâng cao giá trị cho các sản phẩm nông sản Việt. Sự chuyển mình này không chỉ giúp người nông dân có được đầu ra ổn định mà còn thúc đẩy việc xây dựng thương hiệu nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Các sản phẩm như vải thiều Bắc Giang, bưởi Phúc Trạch, tỏi Lý Sơn, và nhiều sản phẩm đặc sản khác giờ đây không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn trở thành sản phẩm xuất khẩu, vươn ra thế giới. Các nền tảng thương mại điện tử không chỉ giúp kết nối người nông dân với thị trường mà còn thúc đẩy họ cải tiến quy trình sản xuất và đóng gói, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Tình trạng “được mùa mất giá” là một trong những vấn đề nhức nhối của ngành nông nghiệp Việt Nam. Vào mùa thu hoạch, sản lượng nông sản thường vượt quá khả năng tiêu thụ, gây ra sự giảm giá trị sản phẩm và nhiều khi phải bỏ đi. Tuy nhiên, các sàn TMĐT đã giúp giải quyết phần nào vấn đề này bằng cách kết nối người nông dân với người tiêu dùng mọi lúc, mọi nơi. Người tiêu dùng có thể dễ dàng mua được các sản phẩm tươi ngon mà không cần phải lo lắng về việc giá trị sản phẩm sẽ bị giảm trong mùa thu hoạch.
Khi nông sản được bán trên các sàn TMĐT, các nhà sản xuất có thể chủ động trong việc bán sản phẩm mà không phải lo lắng về việc bị ép giá bởi các đại lý hay đầu mối trung gian. Điều này giúp giá trị sản phẩm được bảo vệ tốt hơn và giúp người nông dân thu được lợi nhuận cao hơn.
Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho người nông dân từ khâu thu hoạch, bảo quản đến vận chuyển sản phẩm, đảm bảo chất lượng khi đến tay người tiêu dùng. Những dịch vụ này không chỉ giúp bảo vệ giá trị sản phẩm mà còn tạo sự tin tưởng từ người tiêu dùng.
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng TMĐT trong ngành nông sản Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là việc bảo quản và vận chuyển các sản phẩm nông sản, đặc biệt là các sản phẩm tươi sống như rau quả, thủy sản.
Sản phẩm tươi sống có thời gian sử dụng ngắn, nếu không được bảo quản và vận chuyển đúng cách, rất dễ bị hư hỏng. Điều này đòi hỏi các sàn TMĐT phải có hệ thống vận chuyển và bảo quản sản phẩm tốt hơn để đảm bảo chất lượng sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng.
Ngoài ra, không phải tất cả các hộ nông dân đều có đủ kiến thức và kỹ năng để tham gia vào thương mại điện tử. Việc đăng ký gian hàng, quản lý đơn hàng, và giao dịch trực tuyến vẫn còn là một thách thức lớn đối với nhiều người nông dân. Do đó, việc hỗ trợ đào tạo và tư vấn cho các hộ sản xuất nông nghiệp về cách thức tham gia vào các nền tảng TMĐT là rất cần thiết.
Thương mại điện tử đã và đang trở thành một công cụ quan trọng trong việc phát triển ngành nông sản Việt Nam. Các sàn TMĐT đã giúp người nông dân kết nối trực tiếp với người tiêu dùng, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để ngành nông sản phát triển bền vững qua thương mại điện tử, cần phải giải quyết các vấn đề về bảo quản, vận chuyển và đào tạo cho người nông dân về các công nghệ số.