Phòng ngừa hiệu quả để giảm thiểu các vụ cháy, nổ luôn là mục tiêu nhất quán trong công tác phòng cháy, chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn ở nước ta. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, không chỉ cần sự nỗ lực của lực lượng chuyên trách mà còn đòi hỏi việc phân tích thấu đáo nguyên nhân các vụ cháy theo từng tính chất, dự báo sớm nguy cơ, từ đó xây dựng các giải pháp đồng bộ – vừa kịp thời, trước mắt, vừa căn cơ, lâu dài. Đây chính là nền tảng để hình thành một môi trường sống an toàn, bền vững cho cộng đồng.
Ảnh minh họa
Theo thống kê của cơ quan chức năng, trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước xảy ra 1.710 vụ cháy, làm 42 người chết, 40 người bị thương, thiệt hại tài sản ước tính 160,98 tỷ đồng và 216,94 ha rừng. Ngoài ra, có 13 vụ nổ khiến 5 người tử vong, 27 người bị thương. So với cùng kỳ năm trước, số vụ cháy và thiệt hại về người giảm đáng kể (giảm 560 vụ, giảm 14 người chết), song thiệt hại về tài sản lại tăng gần 10%, số vụ nổ và người bị thương cũng gia tăng.
Đánh giá chung cho thấy cháy, nổ tập trung chủ yếu ở khu vực đô thị, nhất là tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Bắc Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, Đà Nẵng… Trong đó, khu dân cư chiếm tới 54,8% số vụ cháy, kế đến là cơ sở sản xuất kinh doanh (14,7%). Nhiều vụ việc điển hình đã xảy ra trong thời gian gần đây, gây thiệt hại lớn và làm dấy lên lo ngại trong cộng đồng.
Một trong những khó khăn hiện nay là trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy còn hạn chế, chủ yếu tập trung cho hai đô thị lớn. Quy hoạch phòng cháy, chữa cháy ở nhiều địa phương chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa; hệ thống hạ tầng như trụ nước, lối thoát hiểm, họng cấp nước, đường dành cho xe chữa cháy… còn bất cập. Trong khi đó, nguyên nhân cháy nổ phần nhiều xuất phát từ sự bất cẩn của con người: sử dụng thiết bị điện không an toàn, lạm dụng khí đốt, kinh doanh hàng dễ cháy tại khu dân cư, hoặc phát đốt rừng làm rẫy. Biến đổi khí hậu với thời tiết cực đoan, nắng nóng cũng góp phần gia tăng nguy cơ.
Để khắc phục, thời gian tới, các cơ quan chức năng cần sớm quy hoạch chi tiết bản đồ phòng cháy, chữa cháy phù hợp với từng địa bàn, nhất là đô thị, khu công nghiệp, thương mại – dịch vụ và khu vực rừng trọng điểm. Ứng dụng công nghệ số, camera giám sát và trí tuệ nhân tạo (AI) trong phòng cháy rừng, phòng chống cháy nổ đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Đồng thời, công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng phải được đẩy mạnh, giúp người dân, học sinh – sinh viên, công nhân tại khu công nghiệp nắm vững kỹ năng thoát hiểm, báo cháy và xử lý tình huống tại chỗ.
Bên cạnh việc đầu tư trang thiết bị hiện đại, cần chú trọng đến những điều kiện tối thiểu: hệ thống cấp nước, lối tiếp cận, điểm tập kết an toàn… Bởi lẽ, thiết bị hiện đại sẽ khó phát huy tác dụng nếu thiếu sự chuẩn bị đồng bộ.
Quan trọng hơn cả là ý thức cộng đồng. Khi mỗi người dân coi phòng cháy, chữa cháy là trách nhiệm của mình, chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và phối hợp cùng lực lượng chức năng, đó sẽ là “lá chắn thép” bảo vệ sự bình yên của xã hội. Phòng chống cháy nổ vì thế không chỉ là nhiệm vụ thường trực, mà còn là truyền thống cần được duy trì và “hâm nóng” thường xuyên để ý thức trong toàn dân không bao giờ nguội lạnh.