Trên khắp đất nước Việt Nam, hoa Tết luôn là một phần không thể thiếu trong không gian ngày Xuân, không chỉ mang lại vẻ đẹp tươi mới mà còn chứa đựng những giá trị tinh thần sâu sắc. Mỗi loài hoa đều mang một ý nghĩa đặc trưng, liên kết chặt chẽ với các phong tục, tín ngưỡng và hy vọng của người dân trong dịp đầu năm. Phong tục trưng hoa ngày Tết là một nét văn hóa đặc sắc, và mỗi miền lại có những loại hoa mang dấu ấn riêng, phản ánh sự đa dạng trong tâm hồn và lối sống của người Việt.
Miền Bắc: Hoa đào - Biểu tượng của sự may mắn và phú quý
Ở miền Bắc, hoa đào không chỉ là một loài hoa đặc trưng trong những ngày Tết mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc. Màu hồng của hoa đào, từ nhạt đến đậm, tượng trưng cho sự thịnh vượng, phát triển và khởi đầu mới đầy may mắn. Đào được coi là loài hoa biểu trưng cho sự sống, sinh sôi, nảy nở, và trong văn hóa người Việt, nó còn được xem là một "lá bùa" bảo vệ gia đình khỏi tà ma, xui xẻo, mang lại bình an và tài lộc cho năm mới.
Trong những ngày cuối năm, khi không khí Tết lan tỏa khắp mọi nơi, hoa đào trở thành một phần không thể thiếu trong không gian của mỗi gia đình miền Bắc. Người dân thường chọn những cành đào với hoa nở đều, tươi đẹp để trưng bày trong nhà, đặc biệt là trên bàn thờ gia tiên, thể hiện sự thành kính và tôn trọng với tổ tiên. Cành đào không chỉ là vật trang trí, mà còn là cầu nối giữa thế giới âm và dương, giúp gia đình kết nối với tổ tiên và nhận được sự phù hộ trong năm mới. Theo quan niệm dân gian, hoa đào có khả năng xua đuổi tà ma, hóa giải những điềm xui và mang đến vận may, hạnh phúc cho gia đình.
Các làng đào nổi tiếng như: Nhật Tân, Ngọc Hà, Tây Tựu (Hà Nội)… hoa đào trở thành một phần không thể thiếu trong không khí Tết. Những cánh đào không chỉ đẹp về hình thức mà còn là biểu tượng của sự phồn thịnh, tài lộc và sự trường tồn. Vào những ngày Tết, không khí làng quê trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết, khi người dân nơi đây tất bật chăm sóc và bán đào cho khách thập phương. Cánh đào từ những làng này không chỉ được đưa vào các ngôi nhà mà còn là món quà ý nghĩa để dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và sự trân trọng.
Mỗi cành đào, với những nụ hoa chúm chím, mang trong mình lời chúc cho một năm mới tràn đầy hy vọng, sự khởi đầu tốt lành và sự đoàn kết ấm áp trong gia đình. Đó không chỉ là hoa, mà là tâm hồn của người miền Bắc, là cầu nối giữa quá khứ và tương lai, giữa con người và thiên nhiên.
Miền Nam: Hoa mai - Biểu tượng của phát lộc và thịnh vượng
Ở miền Nam, hoa mai vàng là loài hoa Tết đặc trưng, tượng trưng cho sự phát tài, phát lộc và thịnh vượng. Màu vàng rực rỡ của hoa mai không chỉ làm sáng bừng không gian mà còn mang trong mình ý nghĩa sâu xa về sự may mắn và hạnh phúc. Trong văn hóa miền Nam, hoa mai không chỉ đơn thuần là vật trang trí mà còn được coi là một lời chúc đầu xuân đầy phúc lộc, mang đến sự ấm no và an khang cho gia đình.
Tết đến, người miền Nam thường chọn những cành mai vàng đẹp, nở đều và đầy sức sống để trang trí trong nhà, đặc biệt là ở phòng khách hoặc ngoài sân, nơi có thể đón nhận nhiều vượng khí. Hoa mai vàng được tin rằng mang lại sự giàu có và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới. Ngoài việc trang trí nhà cửa, hoa mai còn là món quà ý nghĩa, thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên trong dịp Tết, thường được đặt trên bàn thờ gia tiên để cầu mong sự phù hộ, ban phúc lộc cho con cháu.
Khác với miền Bắc, nơi hoa đào là loài hoa chủ đạo, miền Nam chỉ có mai vàng làm loài hoa chính trong những ngày đầu năm. Người dân miền Nam tin rằng mỗi cánh mai vàng sẽ mang đến một phần tài lộc cho gia đình. Trong những năm gần đây, hoa mai còn được ưa chuộng không chỉ trong các gia đình mà còn trong các doanh nghiệp, nơi người ta hy vọng rằng hoa mai sẽ mang đến sự phát đạt, thuận lợi trong công việc và kinh doanh.
Ở miền Nam, các khu vườn mai nổi tiếng như ở tỉnh An Giang, Bến Tre hay Cần Thơ, luôn rộn ràng không khí mua bán hoa vào dịp Tết. Những cành mai vàng ở đây, sau khi được cắt tỉa và chăm sóc kỹ lưỡng, không chỉ phục vụ cho các gia đình mà còn là món quà tặng, thể hiện lòng hiếu khách và sự trân trọng đối với người nhận. Chính vì thế, hoa mai vàng đã trở thành một phần không thể thiếu trong Tết Nguyên Đán của người miền Nam, gắn liền với những hy vọng về một năm mới ấm no, thịnh vượng và đầy may mắn.
Miền Trung: Hoa cúc - Biểu tượng của sự tôn kính và bình an
Ở miền Trung, ngoài hoa mai, hoa cúc là loài hoa trang trí ngày Tết mang đậm ý nghĩa trong đời sống tâm linh và các nghi lễ truyền thống. Với màu vàng rực rỡ, hoa cúc là biểu tượng của sự phúc lộc, trường thọ và bình an, gắn liền với niềm hy vọng về một năm mới thịnh vượng, sức khỏe và hạnh phúc. Đặc biệt, hoa cúc còn thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên, là món quà tinh thần không thể thiếu trong các gia đình miền Trung mỗi dịp Tết đến.
Vào dịp Tết Nguyên Đán, hoa cúc được người dân miền Trung trưng bày rộng rãi trong nhà, đặc biệt là trên bàn thờ gia tiên, thể hiện lòng thành kính và sự tưởng nhớ đến tổ tiên. Hoa cúc vàng, với vẻ đẹp bền bỉ và sức sống mãnh liệt, tượng trưng cho sự trường tồn, khỏe mạnh và sự kết nối giữa thế giới người sống và người đã khuất. Các gia đình miền Trung tin rằng hoa cúc sẽ mang đến may mắn, giúp cầu chúc sự bình an, sức khỏe và tài lộc cho cả gia đình trong năm mới.
Những làng hoa ở miền Trung, như làng hoa Tây Hồ (Hội An) hay làng hoa Cúc Phú Lộc (Huế), mỗi độ Tết về, lại rộn ràng sắc vàng của hoa cúc. Những chậu cúc vàng được chọn lựa kỹ lưỡng, trưng bày trong nhà, không chỉ vì vẻ đẹp của nó mà còn vì niềm tin vào sự linh thiêng của loài hoa này. Đây cũng là món quà tượng trưng cho sự kính trọng và biết ơn đối với tổ tiên, góp phần làm nên không khí đầm ấm và đầy ắp niềm vui trong ngày Tết.
Hoa cúc miền Trung, với vẻ đẹp giản dị nhưng đầy sâu sắc, không chỉ tô điểm cho ngày Xuân mà còn là sự kết tinh của các giá trị văn hóa, tín ngưỡng của người dân nơi đây. Loài hoa này là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và tổ tiên, đem một mùa xuân an lành, phú quý.
Miền núi: Hoa mơ - khởi đầu mới và sự hòa quyện
Hoa mơ miền núi, với sắc trắng tinh khôi, luôn gắn liền với không khí xuân về ở các vùng cao phía Bắc. Loài hoa này không chỉ mang đến vẻ đẹp dịu dàng, thanh thoát mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa của người dân nơi đây. Hoa mơ là biểu tượng của sự khởi đầu mới, của một năm đầy hy vọng và bình an. Nó cũng tượng trưng cho sự hòa hợp trong gia đình và cộng đồng, khi mọi người cùng chung tay gìn giữ những giá trị truyền thống, tôn kính tổ tiên và mong cầu sự thịnh vượng.
Trong những ngày Tết, hoa mơ được trưng bày trong nhà, đặc biệt là trên bàn thờ tổ tiên, như một cách cầu chúc sự may mắn và bình an. Bên cạnh đó, người dân miền núi tin rằng hoa mơ có thể xua đuổi tà khí, bảo vệ gia đình khỏi những điều không tốt trong năm mới. Ở các vùng như Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, hoa mơ nở rộ tạo thành những cảnh sắc tuyệt đẹp, khiến người dân và du khách cảm nhận được không khí Tết ấm áp và an lành.
Loài hoa này còn mang trong mình câu chuyện của sự gắn kết cộng đồng, khi các dân tộc thiểu số như H'mông, Tày, Nùng cùng chung tay chăm sóc và bảo vệ những cánh mơ. Hoa mơ không chỉ là món quà thiên nhiên mà còn là phần linh hồn trong những ngày đầu xuân, là minh chứng cho sự đoàn kết và tình yêu thương của người dân miền núi.
Mỗi loài hoa Tết từ Bắc vào Nam đều mang trong mình ý nghĩa sâu sắc, gắn liền với phong tục và tín ngưỡng của từng vùng miền. Hoa đào, mai, cúc hay mơ không chỉ làm đẹp không gian ngày Tết mà còn là biểu tượng của may mắn, bình an và sự đoàn kết. Chúng là lời chúc, là niềm tin vào một năm mới thịnh vượng, hạnh phúc và đầy hy vọng.
Thủy Linh