Tân Lập, một xã vùng cao thuộc huyện Bắc Quang, gặp nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu tại đây lại rất phù hợp cho cây chè Shan tuyết sinh trưởng tự nhiên. Loại cây này không chỉ có giá trị kinh tế cao với chi phí đầu tư thấp, mà còn được mệnh danh là “vàng xanh” nhờ chất lượng thơm, ngon, sạch và bổ dưỡng. Với tiềm năng lớn, sản phẩm chè Shan tuyết Tân Lập đã xây dựng được uy tín trên thị trường, luôn trong tình trạng cung không đủ cầu.
Bí thư Đảng ủy xã Tân Lập Triệu Chàn Khuân kiểm tra tình hình sản xuất chè Shan tuyết tại cơ sở.
Mặc dù vậy, việc phát triển chè Shan tuyết tại Tân Lập vẫn còn nhiều hạn chế. Toàn xã có hơn 470 ha chè, nhưng diện tích trồng tập trung với mật độ chuẩn chỉ chiếm 26%, phần lớn còn lại (74%) là chè trồng rải rác, không đảm bảo mật độ. Phương pháp canh tác còn lạc hậu, chưa ứng dụng nhiều khoa học kỹ thuật, dẫn đến năng suất thấp, chỉ đạt 3,3 tấn chè búp tươi/ha/năm. Đặc biệt, kỹ thuật thu hái chè chưa được tối ưu, một số hộ dân sử dụng liềm cắt cành dài 15–20 cm để thu hoạch, ảnh hưởng lớn đến chất lượng và khả năng chế biến. Các vườn chè trên núi cao thường phải đốn cành để giữ độ cao cây dưới 3,5 m, nhưng cách đốn không bài bản cũng làm giảm năng suất.
Ngoài ra, phần lớn người dân chỉ bán chè búp tươi, chưa chú trọng vào chế biến sâu để tăng giá trị sản phẩm. Hoạt động sản xuất chè tại địa phương chủ yếu mang tính nhỏ lẻ, thiếu tính chuyên nghiệp và không hình thành được chuỗi giá trị bền vững từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.
Trước thực trạng này, ngày 18/10/2021, Đảng ủy xã Tân Lập đã ban hành Nghị quyết 33 về phát triển cây chè Shan tuyết gắn với sản phẩm chủ lực trong giai đoạn 2021–2025. Đây là một bước ngoặt quan trọng, nhằm tháo gỡ những khó khăn, đưa chè Shan tuyết trở thành cây trồng kinh tế chủ lực, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
Theo Bí thư Đảng ủy xã Tân Lập, ông Triệu Chàn Khuân, cả hệ thống chính trị địa phương đã tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp. Xã tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về canh tác bền vững, đồng thời hướng dẫn áp dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến nhằm nâng cao chất lượng và năng suất. Chính quyền cũng vận dụng các cơ chế, chính sách hỗ trợ để thu hút đầu tư vào cơ sở chế biến hiện đại, tạo ra những sản phẩm đa dạng và chất lượng cao. Mục tiêu đến năm 2025 là tăng năng suất chè búp tươi lên 5 tấn/ha/năm và đảm bảo 100% chè búp tươi được chế biến thành sản phẩm chè khô để gia tăng giá trị.
Sau 3 năm thực hiện Nghị quyết, Tân Lập đã đạt được những thành quả đáng khích lệ. Hiện tại, 120 ha chè của 70 hộ dân tại các thôn Khá Thượng, Chu Thượng và Khá Trung đã được cấp chứng nhận VietGAP. Cả xã có 2 công ty, 2 hợp tác xã và 23 cơ sở chế biến chè quy mô hộ gia đình tham gia thu mua, chế biến, và phát triển thương hiệu. Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, giúp tạo ra các sản phẩm như trà Shan tuyết Cổng trời I, trà Shan tuyết Tân Lập, Ngọc Shan, Lục trà, Hồng trà, và Bạch trà, với sản lượng chè khô năm 2024 đạt gần 520 tấn, giá bán bình quân từ 50–80 triệu đồng/tấn.
Chủ tịch UBND xã, ông Tống Xuân Ngự, cho biết xã hiện có 1.772 cây chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Đây là lợi thế để phát triển mô hình du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm văn hóa cộng đồng. Tân Lập đang tập trung khai thác hiệu quả tài nguyên đất đai và khí hậu để sản xuất chè đặc sản, hướng tới phát triển bền vững và xây dựng thương hiệu chè mạnh trên thị trường. Mục tiêu dài hạn là biến chè Shan tuyết thành cây trồng hàng hóa chủ lực, đồng hành cùng sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Tân Lập đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ chè đặc sản Việt Nam với thương hiệu chè Shan tuyết. Bằng cách tận dụng lợi thế tự nhiên, kết hợp ứng dụng khoa học kỹ thuật và chính sách phát triển bền vững, xã không chỉ nâng cao giá trị kinh tế của cây chè mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài của cộng đồng. Với những nỗ lực đồng bộ từ chính quyền và người dân, chè Shan tuyết Tân Lập không chỉ là “vàng xanh” của địa phương mà còn hứa hẹn trở thành sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, vươn tầm thị trường trong và ngoài nước.