Quan điểm gây tranh cãi: “Lấy chồng rồi phải ăn Tết bên nội”
Một trong những quan niệm lâu đời khiến Tết trở thành dịp gây ra nhiều tranh cãi trong các gia đình chính là: “Lấy chồng rồi phải ăn Tết bên nội”. Đây là một yêu cầu truyền thống mà không ít phụ nữ sau khi kết hôn vẫn phải đối mặt mỗi dịp Tết đến xuân về. Dù đã có gia đình riêng, vẫn có không ít người vợ cảm thấy mình bị gò bó trong việc đón Tết bên gia đình chồng, mà không được quyền lựa chọn về thăm gia đình mình.
Tết luôn là dịp quan trọng để các gia đình đoàn tụ và việc giữ các nghi lễ trong gia đình nội được coi là một phần trọng yếu trong văn hóa Việt. Tuy nhiên, điều này lại tạo ra một sự mâu thuẫn khi người phụ nữ không chỉ là thành viên của gia đình chồng mà còn là thành viên của gia đình mình. Trong bối cảnh hiện đại, nhiều người cho rằng, sau khi kết hôn, phụ nữ có quyền tự quyết định cách thức tổ chức Tết sao cho công bằng, bao gồm việc thăm cả gia đình nội và ngoại mà không phải bị ràng buộc bởi yêu cầu từ phía nhà chồng.
Sự khó xử này xuất phát từ một quan niệm không thay đổi trong nhiều gia đình, nơi người vợ phải tôn trọng và chăm lo cho gia đình bên chồng trong dịp Tết. Các phong tục như cúng tổ tiên, dâng mâm cỗ, thăm ông bà nội… đều được coi là những nghĩa vụ không thể thiếu trong dịp Tết. Nhiều gia đình, vì thế, cho rằng người phụ nữ phải ưu tiên bên nhà chồng, dù mong muốn về thăm gia đình ngoại hay không.
Nhiều ý kiến cho rằng, truyền thống của người phụ nữ Việt là công - dung - ngôn - hạnh, sau khi lấy chồng sẽ phục vụ nhà chồng, chính vì vậy trong những ngày Tết thường những người phụ nữ phải ăn tết ở nhà nội trước rồi sau đó mới về nhà ngoại. Chia sẻ về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Tuệ An cho rằng: Với quan điểm truyền thống xuất giá tòng phu, đa phần các chị em phụ nữ sau khi đã đi lấy chồng, vào mỗi dịp Tết đến đều phải lo lắng cho nhà chồng trước tiên. Hơn nữa, quan niệm “lấy chồng phải theo chồng” khiến không ít người chồng suy nghĩ Tết phải ở bên nhà nội. Bên cạnh đó, giữa hai vợ chồng cũng như hai gia đình nội ngoại không có sự cảm thông, chia sẻ thì việc ăn Tết ở đâu rất dễ gây nên những xung đột không đáng có. Tuy nhiên hiện nay, quan niệm và cuộc sống cũng đã thay đổi, mọi người cần có những nhìn nhận khác. Đừng nên khăng khăng giữ quan điểm riêng của mình vì như thế sẽ rất khó để có tiếng nói chung.
Đặc biệt, khi sự tự do cá nhân và bình đẳng giới trở thành một trong những giá trị được nhiều gia đình coi trọng, quan niệm này bắt đầu gặp phải sự phản đối. Các gia đình trẻ ngày nay thường có xu hướng linh hoạt hơn trong cách đón Tết, không chỉ dựa vào truyền thống mà còn tôn trọng nhu cầu cá nhân của mỗi thành viên. Việc cân bằng giữa thời gian dành cho gia đình nội và ngoại trở thành điều quan trọng, giúp các cặp vợ chồng duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cả hai bên mà không tạo ra sự căng thẳng hay cảm giác bị gò bó.
Bên cạnh đó, sự thay đổi này cũng phản ánh một thực tế rằng, phụ nữ hiện đại không còn đơn thuần chỉ là “người giữ lửa” trong gia đình chồng mà còn là những cá nhân độc lập, có quyền quyết định về cách thức tổ chức cuộc sống gia đình, bao gồm cả việc đón Tết. Việc có thể chia sẻ thời gian Tết giữa hai bên gia đình giúp họ cảm thấy được trân trọng và không phải hy sinh quá nhiều vì một quan niệm truyền thống.
Tết nội – Truyền thống và trách nhiệm với gia đình chồng
Tết, trong tâm thức của người Việt, không chỉ đơn thuần là một dịp lễ hội để nghỉ ngơi, mà là khoảnh khắc thiêng liêng để mỗi gia đình tưởng nhớ tổ tiên, đoàn tụ và thắt chặt tình cảm giữa các thế hệ. Trong đó, Tết nội - Tết được đón tại gia đình chồng - mang một ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đặc biệt đối với người phụ nữ. Đây không chỉ là dịp để người vợ thể hiện trách nhiệm đối với gia đình chồng, mà còn là biểu tượng của sự hiếu thảo, tôn trọng truyền thống gia đình qua bao thế hệ.
Từ xa xưa, quan niệm “có chồng là về nhà chồng” đã ăn sâu vào văn hóa gia đình Việt Nam. Đây là một nguyên tắc bất di bất dịch, phản ánh mối quan hệ giữa truyền thống và vai trò của người phụ nữ trong gia đình. Trong một xã hội cổ truyền, khi mà các mối quan hệ gia đình được xây dựng trên nền tảng của sự tôn trọng gia trưởng, trọng nam khinh nữ, thì việc vợ về nhà chồng trong các dịp lễ Tết là một nghĩa vụ mang tính chất thiêng liêng và không thể thiếu. Đối với những người phụ nữ, việc đón Tết tại gia đình chồng không chỉ là việc thực hiện nghi lễ cúng bái tổ tiên mà còn là biểu hiện của sự trung thành và trách nhiệm đối với gia đình bên nội.
Truyền thống này còn phản ánh một quy luật xã hội lâu dài: người phụ nữ luôn giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự liên kết giữa gia đình hai bên nội ngoại, đặc biệt là trong những dịp lễ trọng đại như Tết Nguyên đán. Cô dâu mới về nhà chồng sẽ thực hiện các nghi lễ chuẩn bị Tết, từ việc nấu nướng, chuẩn bị mâm ngũ quả cho đến cúng tổ tiên, thể hiện sự tôn kính với các thế hệ đi trước. Mâm ngũ quả trong dịp Tết không chỉ đơn thuần là món ăn mà còn là hình ảnh tượng trưng cho sự kính trọng, đoàn kết và sự thành kính với tổ tiên. Cô dâu, trong vai trò người vợ, thực hiện các nghi lễ này không chỉ để tiếp nối truyền thống gia đình mà còn để thể hiện sự hòa nhập vào gia đình bên chồng.
Tết nội từ xưa cũng là dịp để người vợ bày tỏ sự tôn kính đối với gia đình chồng, đặc biệt là với ông bà, cha mẹ chồng. Đây là dịp để cô dâu thực hiện những nghi thức tặng quà, chúc Tết, tạo dựng mối quan hệ gần gũi, thân tình với người thân bên nhà chồng. Mỗi hành động trong dịp Tết đều mang một ý nghĩa sâu sắc, từ việc quây quần cùng gia đình đến việc thực hiện nghi lễ, tất cả đều phản ánh mối quan hệ tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. Tết nội, vì thế, không chỉ đơn giản là việc giữ gìn phong tục mà còn là dịp để người vợ thể hiện tình cảm, trách nhiệm của mình đối với gia đình chồng.
Nhìn vào bối cảnh xã hội truyền thống, việc thực hiện Tết nội còn mang tính chất giáo dục. Truyền thống này giúp người phụ nữ hiểu rõ hơn về giá trị gia đình, về vai trò của mình trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa gia đình, đồng thời củng cố mối liên kết giữa các thế hệ. Tết nội không chỉ là dịp để gia đình chồng đoàn tụ mà còn là cơ hội để người phụ nữ thể hiện sự trưởng thành trong vai trò làm vợ, làm mẹ, tiếp nối những giá trị truyền thống mà thế hệ đi trước đã gìn giữ.
Tết ngoại - Sự tự do và không gian cho gia đình riêng
Trong văn hóa truyền thống, Tết thường là dịp để các cặp vợ chồng, đặc biệt là người phụ nữ, thực hiện nghĩa vụ với gia đình chồng. Việc dành thời gian cho gia đình nội, chăm sóc mâm cỗ, tham gia các nghi lễ cúng bái, thăm hỏi ông bà, cha mẹ chồng là điều được kỳ vọng từ con dâu. Điều này đôi khi tạo ra sự phân vân khi muốn về thăm gia đình ngoại trong dịp Tết, vì nhiều gia đình vẫn đặt ra những kỳ vọng rằng, Tết là dịp quan trọng để con dâu thể hiện sự hiếu thảo với gia đình bên chồng.
Vì vậy, việc về quê ngoại trong những ngày Tết có thể gặp phải một số trở ngại. Nhiều gia đình vẫn giữ quan niệm rằng, con dâu phải ưu tiên ở nhà chồng trong những ngày Tết, không phải chỉ để chăm sóc gia đình mà còn vì đó là truyền thống. Điều này khiến không ít cô dâu cảm thấy khó khăn khi phải phân vân giữa việc giữ gìn các mối quan hệ gia đình bên nội và việc về thăm gia đình mình.
Cùng với sự phát triển của xã hội và thay đổi trong các giá trị văn hóa, quan niệm về Tết ngoại – tức là đón Tết tại gia đình vợ, đã trở nên phổ biến và dần thay thế phần nào cho Tết nội trong các gia đình trẻ, đặc biệt là trong bối cảnh hiện đại. Tết ngoại không chỉ là việc thay đổi địa điểm tổ chức, mà còn là sự thay đổi trong cách thức tổ chức, tạo dựng không gian riêng cho các cặp vợ chồng, giúp giữ gìn không khí gia đình mà không bị áp lực bởi các phong tục truyền thống quá chặt chẽ.
Tết ngoại thường được xem là một sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, khi mà các gia đình trẻ có xu hướng muốn bảo vệ sự riêng tư, xây dựng không gian gia đình độc lập. Những năm gần đây, xu hướng này ngày càng trở nên rõ rệt, nhiều cặp vợ chồng lựa chọn đón Tết tại nhà của mình, mà không nhất thiết phải về thăm gia đình vợ hay chồng theo cách truyền thống. Tết ngoại mang lại cho các cặp đôi một không gian tự do hơn, để họ có thể thoải mái tổ chức, thăm hỏi bạn bè, người thân mà không phải lo lắng về nghĩa vụ với gia đình nội hay ngoại.
Trái ngược với Tết nội, nơi người phụ nữ thường được kỳ vọng phải hoàn thành những công việc truyền thống, Tết ngoại mang lại cảm giác bình đẳng hơn giữa các thành viên trong gia đình. Cả vợ và chồng đều có thể cùng nhau quyết định việc đón Tết, phân chia công việc, chuẩn bị lễ vật và tham gia vào các nghi thức cúng bái một cách linh hoạt. Điều này giúp xây dựng một không khí gia đình hiện đại, nơi cả hai vợ chồng đều đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn các giá trị văn hóa, nhưng không bị ràng buộc bởi những quy tắc và kỳ vọng cứng nhắc của truyền thống.
Một điểm đáng chú ý, Tết ngoại không có nghĩa là thiếu trách nhiệm hay bỏ qua những giá trị gia đình. Trái lại, đó là cách thức thể hiện sự tôn trọng và yêu thương đối với cha mẹ hai bên. Việc tổ chức Tết tại nhà của mình cho phép các cặp vợ chồng có thể linh hoạt chia sẻ thời gian với cả hai gia đình nội và ngoại. Họ có thể mời gia đình hai bên đến thăm, chia sẻ bữa cơm Tết, hoặc đi thăm ông bà, cha mẹ mà không phải lo lắng về việc phải chọn lựa bên nào là ưu tiên.
Sự thay đổi trong quan niệm này cũng phản ánh sự tiến bộ trong cách nhìn nhận vai trò của người phụ nữ trong gia đình. Thay vì bị áp đặt vào những trách nhiệm cố định, người phụ nữ trong các gia đình hiện đại có thể linh hoạt hơn trong việc phân chia thời gian và công việc, và cũng có quyền quyết định cách thức tổ chức Tết sao cho phù hợp với nhu cầu và mong muốn của chính mình và gia đình nhỏ của mình.
Tết ngoại không chỉ là một xu hướng mới, mà còn là một biểu hiện của sự tự do, công bằng trong mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình. Nó mang lại sự dễ chịu, giảm bớt áp lực từ các quan niệm truyền thống, đồng thời giúp các cặp vợ chồng trẻ tạo dựng một không gian riêng, khởi đầu cho một năm mới đầy hy vọng và bình an.
Quan niệm đón Tết các gia đình hiện nay
Trước khi lập gia đình, Tết thường là thời gian để mọi người nghỉ ngơi, tụ họp với bạn bè, đi du lịch hoặc thậm chí dành thời gian cho những sở thích cá nhân. Đối với nhiều người, Tết là một dịp không quá chú trọng đến các nghi thức hay trách nhiệm gia đình, mà chủ yếu là khoảng thời gian để tận hưởng sự thư giãn sau một năm dài làm việc. Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi rõ rệt khi họ bước vào cuộc sống hôn nhân.
Sau khi lập gia đình, đặc biệt là với các cặp vợ chồng trẻ, Tết trở thành một dịp không thể thiếu để chăm sóc gia đình và thể hiện sự tôn trọng đối với các thế hệ trước. Thay vì chỉ dành thời gian cho bản thân, họ bắt đầu dành sự quan tâm lớn hơn đến những nghi lễ gia đình, như việc cúng tổ tiên, thăm hỏi ông bà và duy trì các phong tục tập quán gia đình. Đây là giai đoạn mà các cặp vợ chồng phải học cách kết hợp giữa trách nhiệm đối với gia đình hai bên và nhu cầu cá nhân.
Đặc biệt, khi có con cái, Tết không chỉ còn là dịp để các cặp vợ chồng chăm sóc gia đình mình mà còn là thời gian để dạy con cái về các giá trị văn hóa, truyền thống gia đình. Các mâm cỗ Tết, những câu chúc Tết, hay các nghi thức cúng bái không chỉ là việc thể hiện lòng hiếu thảo với ông bà tổ tiên, mà còn là cách để con cái hiểu về nguồn gốc, về những giá trị cần gìn giữ.
Sự thay đổi này không chỉ về mặt hành vi, mà còn là sự chuyển biến trong cách thức tổ chức Tết. Các cặp vợ chồng thường không cảm thấy phải lựa chọn giữa gia đình nội và ngoại, mà thay vào đó, họ tìm cách dung hòa và phân chia thời gian hợp lý giữa hai bên. Điều này giúp họ thể hiện được tình cảm đối với cả hai gia đình mà không cảm thấy bị áp lực hay gò bó trong những quy tắc truyền thống.
Với các gia đình trẻ, Tết đã trở thành dịp để họ xây dựng những kỷ niệm đẹp bên nhau, làm mới không khí Tết bằng cách kết hợp những giá trị truyền thống với phong cách sống hiện đại. Họ có thể sáng tạo thêm những hoạt động, những món ăn đặc biệt để thay thế cho những nghi lễ cũ, nhưng vẫn đảm bảo sự tôn trọng đối với các giá trị gia đình.
Tết sau khi lập gia đình, không chỉ là dịp để giữ gìn truyền thống mà còn là cơ hội để các gia đình trẻ sáng tạo, làm mới và tạo dựng không gian riêng cho chính mình. Tết, vì thế, trở thành một biểu tượng của sự hòa hợp giữa quá khứ và hiện tại, giữa trách nhiệm và tự do cá nhân.
Tuấn Tú