Ryokucha
Ryokucha (緑茶) là thuật ngữ chung để chỉ các loại trà xanh Nhật Bản. Điểm đặc biệt của ryokucha là lá trà sau khi thu hoạch sẽ được xử lý nhiệt (thường là hấp) để ngăn chặn quá trình oxy hóa (lên men), giữ cho trà giữ được màu xanh tự nhiên và hương vị tươi mát. Ryokucha được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm thời điểm thu hoạch, phương pháp trồng trọt và cách chế biến.
Matcha
Matcha (抹茶) có lẽ là loại trà xanh Nhật Bản nổi tiếng nhất trên thế giới. Khác với các loại trà khác, matcha không phải là lá trà pha nước, mà là bột trà xanh nguyên chất. Để sản xuất matcha, người ta che phủ cây trà trong bóng râm khoảng 20-30 ngày trước khi thu hoạch. Việc này giúp tăng hàm lượng chlorophyll và L-theanine trong lá trà, tạo nên màu xanh ngọc bích đặc trưng và hương vị umami (vị ngọt thịt) độc đáo của matcha.
Lá trà sau khi thu hoạch được hấp, sấy khô và nghiền thành bột mịn bằng cối đá. Matcha không chỉ được dùng để pha trà trong trà đạo, mà còn được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực Nhật Bản, như làm bánh mochi, mì soba, kem, latte và nhiều loại bánh kẹo khác.
Sencha
Sencha (煎茶) là loại trà xanh phổ biến nhất ở Nhật Bản, chiếm khoảng 80% sản lượng trà. Sencha được chế biến từ lá trà trồng dưới ánh nắng mặt trời trực tiếp. Lá trà sau khi thu hoạch được hấp, vò và sấy khô.
Sencha có hương vị cân bằng giữa vị ngọt, vị chát và hương thơm tươi mát. Tùy thuộc vào thời gian hấp và phương pháp chế biến, sencha có thể được phân thành nhiều loại khác nhau, với sự khác biệt về độ đậm, hương thơm và màu sắc.
Gyokuro
Gyokuro (玉露) được xem là một trong những loại trà xanh cao cấp nhất của Nhật Bản. Giống như matcha, gyokuro được trồng trong bóng râm khoảng 20-30 ngày trước khi thu hoạch. Tuy nhiên, khác với matcha, gyokuro là lá trà, không phải bột trà.
Việc che phủ bóng râm giúp lá trà gyokuro sản sinh ra nhiều L-theanine và giảm lượng catechin (chất tạo vị chát), tạo nên hương vị ngọt ngào, êm dịu và ít chát hơn so với sencha. Gyokuro cũng có hàm lượng caffeine cao hơn so với các loại trà xanh khác.
Bancha
Bancha (番茶) là loại trà xanh được làm từ lá trà già hơn, thường là lá trà được thu hoạch sau vụ sencha. Bancha có hương vị mộc mạc, ít chát và ít caffeine hơn so với sencha. Tùy thuộc vào vùng trồng và phương pháp chế biến, bancha có thể có màu xanh hoặc nâu.
Hojicha
Hojicha (ほうじ茶) là một loại trà xanh đặc biệt, được chế biến bằng cách rang lá trà (thường là bancha) ở nhiệt độ cao. Quá trình rang này làm giảm đáng kể lượng caffeine và catechin, tạo nên hương vị rang thơm đặc trưng, ít chát và dễ uống. Hojicha có màu nâu đỏ và thường được thưởng thức nóng.
Genmaicha
Genmaicha (玄米茶) là một loại trà xanh độc đáo, kết hợp giữa lá trà (thường là bancha hoặc sencha) và gạo lứt rang. Gạo lứt sau khi ngâm và hấp chín sẽ được rang cho đến khi có màu vàng nâu và hương thơm đặc trưng.
Genmaicha có hương vị hài hòa giữa vị chát nhẹ của trà xanh và vị ngọt, thơm của gạo rang. Lượng caffeine trong genmaicha thường thấp hơn so với các loại trà xanh khác.
Những thức uống mang tên "trà" nhưng không phải trà
Bên cạnh các loại trà xanh truyền thống, Nhật Bản còn có những thức uống được gọi là "trà" nhưng lại không hề sử dụng lá trà. Những thức uống này thường được làm từ các loại thảo mộc, hoa quả hoặc ngũ cốc, mang đến những hương vị độc đáo và lợi ích sức khỏe riêng.
Mugicha
Mugicha (麦茶) là một loại thức uống phổ biến ở Nhật Bản, đặc biệt là vào mùa hè. Mugicha được làm từ lúa mạch rang, không chứa caffeine và có hương vị thơm ngon, dễ uống. Mugicha thường được phục vụ lạnh và được xem là một thức uống giải khát, bổ sung khoáng chất cho cơ thể.
Kombucha
Kombucha (昆布茶) của Nhật Bản là một loại thức uống được làm từ tảo bẹ kombu khô, không phải là loại trà lên men từ nấm như kombucha phương Tây. Tảo bẹ kombu được phơi khô, nghiền thành bột hoặc cắt nhỏ, sau đó pha với nước nóng. Kombucha có vị mặn, umami đặc trưng của tảo bẹ và thường được dùng như một loại súp hoặc thức uống bổ dưỡng.
Sakurayu
Sakurayu (桜湯) là một loại trà đặc biệt, được làm từ hoa anh đào muối. Hoa anh đào được ướp muối để giữ nguyên hình dáng và hương thơm, sau đó được pha với nước nóng. Sakurayu có hương thơm dịu nhẹ của hoa anh đào và vị mặn nhẹ của muối, thường được thưởng thức trong các dịp đặc biệt như lễ cưới hoặc các buổi tiệc trà.
Ume Kombucha
Ume Kombucha (梅昆布茶) là sự kết hợp giữa tảo bẹ kombu và mơ muối umeboshi. Umeboshi là một loại mơ muối truyền thống của Nhật Bản, có vị chua mặn đặc trưng. Ume Kombucha có hương vị kết hợp giữa vị mặn của tảo bẹ, vị chua của mơ và một chút vị ngọt tự nhiên, tạo nên một thức uống độc đáo và thú vị.
Thế giới trà Nhật Bản là một thế giới đa dạng và đầy bất ngờ, với những loại trà quen thuộc nhưng lại mang những đặc điểm riêng biệt mà không phải ai cũng biết. Từ những loại trà xanh truyền thống như matcha, sencha, gyokuro, đến những thức uống mang tên "trà" nhưng không phải trà như mugicha, kombucha, sakurayu, mỗi loại trà đều mang đến những trải nghiệm hương vị và lợi ích sức khỏe riêng. Khám phá thế giới trà Nhật Bản là một hành trình thú vị, đưa chúng ta đến gần hơn với văn hóa và nghệ thuật thưởng trà tinh tế của xứ sở hoa anh đào.
Bảo An