Thị phần trà sữa: Cuộc đua không dành cho kẻ chậm chân.
Nhìn vào cấu trúc thị trường hiện tại, có thể dễ dàng nhận thấy sự phân hóa rõ rệt. Ở phân khúc cao cấp, các thương hiệu ngoại như The Alley, Tiger Sugar hay Xing Fu Tang đang chiếm lĩnh với chiến lược định vị độc đáo và trải nghiệm sản phẩm khác biệt. Họ thành công trong việc tạo ra những cơn sốt với các sản phẩm "đình đám" được giới trẻ săn đón. Không đơn thuần là bán trà sữa, họ bán cả phong cách sống và xu hướng.
Trong khi đó, ở phân khúc trung cấp, cuộc cạnh tranh giữa các thương hiệu như Gong Cha, Koi Thé, TocoToco và Phúc Long diễn ra vô cùng khốc liệt. Đây là phân khúc có dung lượng thị trường lớn nhất và cũng là nơi xảy ra nhiều biến động nhất. Sự xuất hiện của The Coffee House với dòng sản phẩm trà sữa và chiến lược mở rộng cửa hàng táo bạo đã làm thay đổi cục diện thị trường này. Phúc Long, từ một thương hiệu chuyên về trà, đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần đáng kể nhờ mô hình kinh doanh linh hoạt kết hợp giữa trà và cà phê, phục vụ đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng.
Phân khúc bình dân chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt giữa các chuỗi nhỏ và các mô hình kinh doanh nhượng quyền. Đây là phân khúc có rào cản gia nhập thấp nhất nhưng cũng là nơi có tỷ lệ thất bại cao nhất. Nhiều thương hiệu nổi lên nhanh chóng chỉ để rồi biến mất trong thời gian ngắn vì không thể duy trì được chất lượng và sự khác biệt.
Thị phần trong ngành trà sữa Việt Nam có sự biến động mạnh qua từng năm. Nếu như vài năm trước, Ding Tea từng được coi là "ông lớn" với hàng trăm cửa hàng trên toàn quốc, thì nay vị thế này đã thuộc về những cái tên mới như Phúc Long hay The Coffee House. Phúc Long đã thực hiện chiến lược mở rộng táo bạo khi liên tục khai trương cửa hàng tại các vị trí đắc địa, trong khi The Coffee House thành công với chiến lược "đa dạng hóa" khi kết hợp cả cà phê và trà sữa trong cùng một không gian.
Sự xuất hiện của các "người chơi" mới cũng liên tục làm thay đổi cục diện thị trường. Tiger Sugar khi mới vào Việt Nam đã tạo nên cơn sốt với những hàng dài người xếp chờ chỉ để mua một ly trà sữa đường đen. The Alley gây ấn tượng với hình ảnh "con hươu" biểu tượng và dòng trà sữa thanh mát, ít ngọt hơn phù hợp với xu hướng sức khỏe.
Đáng chú ý, các thương hiệu nội địa như TocoToco và Bobapop đã chứng minh được sức mạnh khi liên tục mở rộng thị phần nhờ hiểu rõ khẩu vị người Việt và chiến lược định giá cạnh tranh. TocoToco thành công với chiến lược nhượng quyền và đã có mặt tại hầu hết các tỉnh thành trên cả nước, trong khi Bobapop lại tập trung vào việc tạo ra những sản phẩm độc đáo, kết hợp giữa văn hóa trà sữa hiện đại với các nguyên liệu truyền thống Việt Nam.
Cuộc đua giành thị phần trong ngành trà sữa không chỉ dừng lại ở việc mở rộng số lượng cửa hàng hay đa dạng hóa sản phẩm. Các doanh nghiệp đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn trong bối cảnh thị trường ngày càng bão hòa và người tiêu dùng ngày càng khó tính.
Thách thức đầu tiên đến từ chi phí vận hành ngày càng tăng. Giá thuê mặt bằng tại các vị trí đắc địa ở Hà Nội và TP.HCM đã tăng gấp đôi sau đại dịch COVID-19, trong khi giá nguyên liệu đầu vào như trà, sữa, đường và trân châu cũng liên tục biến động. Điều này đặt các doanh nghiệp trước bài toán khó về biên lợi nhuận khi không thể dễ dàng tăng giá bán trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Thách thức thứ hai đến từ việc giữ chân khách hàng. Người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, có xu hướng dễ dàng chuyển đổi giữa các thương hiệu để trải nghiệm những sản phẩm mới. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục đổi mới sản phẩm, cải thiện trải nghiệm khách hàng và xây dựng các chương trình khách hàng thân thiết hiệu quả.
Thách thức thứ ba là sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng sau đại dịch. Xu hướng tiêu dùng tại nhà thông qua các nền tảng giao hàng đã làm thay đổi mô hình kinh doanh truyền thống. Các thương hiệu buộc phải điều chỉnh chiến lược để tối ưu hóa trải nghiệm "off-premise" - khi khách hàng không trực tiếp đến cửa hàng. Điều này đòi hỏi đầu tư vào công nghệ, logistics và bao bì sản phẩm để đảm bảo chất lượng trong quá trình vận chuyển.
Trong bối cảnh thị trường đầy thách thức, các thương hiệu đang áp dụng nhiều chiến lược khác nhau để duy trì và mở rộng thị phần của mình. Một trong những chiến lược nổi bật là "tận dụng cơ hội thị trường ngách". Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các thương hiệu lớn, nhiều doanh nghiệp đã chọn cách tập trung vào các phân khúc khách hàng cụ thể hoặc các nhu cầu chưa được đáp ứng.
Xu hướng trà sữa "bền vững" với nguyên liệu hữu cơ, bao bì thân thiện môi trường và mô hình kinh doanh có trách nhiệm với xã hội cũng được dự báo sẽ phát triển mạnh trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu của thế hệ người tiêu dùng trẻ ngày càng quan tâm đến các vấn đề môi trường và xã hội.
Sự hội nhập giữa trà sữa và công nghệ cũng sẽ tiếp tục sâu sắc hơn. Các thương hiệu sẽ đầu tư nhiều hơn vào việc thu thập và phân tích dữ liệu khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm, tối ưu hóa vận hành và dự đoán xu hướng thị trường. Mô hình "cloud kitchen" (nhà bếp đám mây) dành riêng cho đơn hàng online có thể trở thành xu hướng mới trong ngành, giúp các thương hiệu mở rộng phạm vi phủ sóng mà không cần đầu tư lớn vào mặt bằng bán lẻ đắt đỏ.
Cuộc đua giành thị phần trong ngành trà sữa Việt Nam chắc chắn sẽ còn tiếp diễn với nhiều diễn biến khó lường. Trong cuộc đua này, những "kẻ chậm chân" - những thương hiệu không kịp thích nghi với sự thay đổi của thị trường và hành vi người tiêu dùng - sẽ dần bị đào thải. Thị trường sẽ thuộc về những doanh nghiệp có chiến lược bài bản, linh hoạt trong vận hành và không ngừng đổi mới để tạo ra những giá trị khác biệt cho khách hàng.
Tiến Hoàng