Bức tranh xuất khẩu chè Việt Nam: Điểm sáng và bóng tối
Năm 2024, xuất khẩu chè Việt Nam ghi nhận những bước tiến đáng kể. Theo Tổng cục Hải quan, 10 tháng đầu năm, lượng chè xuất khẩu đạt 120,31 nghìn tấn, trị giá 211,93 triệu USD, tăng trưởng ấn tượng so với cùng kỳ năm trước. Pakistan, Đài Loan (Trung Quốc) và Trung Quốc là 3 thị trường tiêu
Đặc biệt, Trung Quốc nổi lên như một điểm sáng với mức tăng trưởng "phi mã". Xuất khẩu chè sang thị trường tỷ dân này tăng tới 249% về lượng và 114% về kim ngạch. Thậm chí, riêng tháng 10, Trung Quốc đã tăng nhập khẩu chè từ Việt Nam hơn 298% về lượng và 201% về giá trị.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng này là một thực tế đáng lo ngại: giá xuất khẩu bình quân sang Trung Quốc chỉ đạt 1.426 USD/tấn, giảm mạnh so với cùng kỳ. Điều này cho thấy, chúng ta đang xuất khẩu chủ yếu là chè nguyên liệu thô với giá rẻ, chưa khai thác hết giá trị gia tăng của sản phẩm. Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam đã cảnh báo về nguy cơ rơi vào "bẫy giá rẻ", khi thế giới nhìn nhận Việt Nam là nguồn cung cấp chè giá rẻ, chưa có thương hiệu mạnh.
"Bẫy giá rẻ" và bài toán phát triển bền vững
Việc Trung Quốc - quốc gia sản xuất chè lớn nhất thế giới - nhập khẩu chè với số lượng lớn từ Việt Nam cho thấy nhu cầu thị trường vẫn còn rất lớn. Tuy nhiên, chúng ta cần nhìn nhận rõ ràng những thách thức để có chiến lược phát triển bền vững, tránh rơi vào vòng luẩn quẩn "trồng nhiều, bán rẻ".
- Nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm: Cần đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ chế biến hiện đại, phát triển các dòng chè cao cấp, chè đặc sản, chè hữu cơ... đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của thị trường.
- Xây dựng thương hiệu mạnh: Cần tập trung xây dựng thương hiệu chè Việt Nam, quảng bá những giá trị độc đáo của "vàng trên cây" tới người tiêu dùng trong nước và quốc tế.
- Tăng cường liên kết chuỗi giá trị: Cần thúc đẩy hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà nước và các bên liên quan, xây dựng chuỗi giá trị bền vững, từ sản xuất đến tiêu thụ.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 xuất khẩu 156 nghìn tấn chè, chiếm 80% sản lượng. Để đạt được mục tiêu này, ngành chè cần chuyển mình mạnh mẽ, từ tư duy "bán sản lượng" sang "bán giá trị", từ "thị trường giá rẻ" sang "thương hiệu cao cấp".
Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế để phát triển ngành chè: điều kiện tự nhiên thuận lợi, giống chè đa dạng, truyền thống sản xuất lâu đời. Bằng việc ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu mạnh và tăng cường liên kết chuỗi giá trị, chè Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế, mang lại giá trị kinh tế cao cho đất nước và người nông dân.
Bảo Anh