Trà ngon, nước trong, lòng thanh tịnh
Người Hà Nội xưa quan niệm, thưởng trà là một thú vui tao nhã, thanh cao, đối lập với uống rượu - thứ gắn liền với sự náo nhiệt, xô bồ. Nhạc sĩ Dương Thụ từng chia sẻ: “Người Hà Nội xưa coi uống trà là thanh cao còn uống rượu là tầm thường thôi. Trà hợp với cảnh thanh tịnh, rượu hợp với cảnh náo nhiệt. Uống trà hưởng được ba điều hay: thú thanh nhàn, thú đàm đạo và thú giao thiệp”.
Chính vì lẽ đó, thưởng trà không chỉ đơn thuần là uống, mà còn là để tĩnh tâm, suy ngẫm, để hòa mình vào không gian yên bình, thoát khỏi những lo toan, muộn phiền của cuộc sống.
Tinh hoa hội tụ từ khâu chọn trà, ướp hương đến pha chế
Sự tinh tế của người Hà Nội xưa thể hiện rõ nét trong từng công đoạn của nghệ thuật thưởng trà. Từ việc lựa chọn nguyên liệu, ướp hương, pha chế đến cách thưởng thức, tất cả đều được thực hiện một cách tỉ mỉ, cầu kỳ, mang đậm dấu ấn văn hóa kinh kỳ.
Người Hà Nội xưa ưa chuộng trà mộc - loại trà đơn thuần, giữ nguyên hương vị tự nhiên của lá trà. Tuy nhiên, nghệ thuật ướp trà sen cũng được nâng lên tầm cao mới, trở thành nét đặc trưng của văn hóa trà Hà thành. Mỗi cân trà sen quý giá phải trải qua quá trình ướp tỉ mỉ, công phu với hàng trăm bông sen, thậm chí "đắt như vàng". Bên cạnh trà sen, người ta còn ướp trà với các loại hoa quý khác như hoa ngâu, hoa nhài, hoa sói... để tạo nên những hương vị độc đáo, tinh tế.
Nghệ thuật pha trà của người Hà Nội xưa cũng vô cùng cầu kỳ. Từ việc chọn nước, đun nước, tráng trà, đến cách rót trà, tất cả đều tuân theo những quy tắc nhất định, được thực hiện một cách chậm rãi, cẩn trọng. Nguyễn Tuân trong truyện ngắn "Chén trà sương" đã miêu tả sống động không khí pha trà với những hình ảnh đầy thi vị: "Những hòn than tàu cháy đều, màu đỏ ửng, có những tia lửa xanh lè vờn quanh... Hòn lửa rất ngon lành, trở nên một khối đỏ tươi và trong suốt như thỏi vàng thổi chảy".
Người Hà Nội xưa thưởng trà một cách chậm rãi, từ tốn, để cảm nhận trọn vẹn hương vị thanh tao, tinh khiết của trà. Cách cầm chén, đưa lên mũi ngửi hương, nhấp từng ngụm nhỏ, tất cả đều toát lên vẻ thanh lịch, tao nhã.
Hội trà - Nơi giao lưu, kết nối tâm hồn
Ngoài cách uống trà trong gia đình, người Hà Nội xưa còn có những hình thức thưởng trà độc đáo khác như hội trà, uống trà thưởng hoa đầu năm, uống trà thưởng hoa quý và uống trà ngũ hương. Mỗi hình thức đều mang những ý nghĩa và nét đẹp riêng, góp phần làm phong phú thêm văn hóa trà Việt.
Hội trà là dịp để bạn bè, người thân cùng nhau thưởng thức những ấm trà ngon, đàm đạo về cuộc sống, văn chương, chia sẻ những tâm tư, tình cảm. Uống trà thưởng hoa là thú vui tao nhã của những bậc tao nhân mặc khách, vừa thưởng thức hương vị thanh khiết của trà, vừa chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những loài hoa quý.
Dù thời gian có trôi qua, văn hóa thưởng trà của người Hà Nội xưa vẫn giữ nguyên giá trị và sức sống mãnh liệt. Giữa lòng Hà Nội hôm nay, ta vẫn có thể bắt gặp những quán trà nhỏ xinh, nơi người ta tìm về để tận hưởng những giây phút thư giãn, để cảm nhận nét đẹp văn hóa truyền thống giữa nhịp sống hiện đại.
Bảo An