Từ xa xưa, trà đã là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa Á Đông, đặc biệt là ở Việt Nam. Thưởng trà ban đầu xuất phát từ tầng lớp quý tộc và học giả, với những lễ nghi trang trọng và phức tạp. Người Việt, với nét giản dị và thuần túy, đã biến nghệ thuật thưởng trà thành một phong cách nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, phản ánh tính cách bình dị mà tinh tế của dân tộc. Trà được coi là biểu tượng của sự hòa hợp với thiên nhiên, với đất trời, là sự dung hòa giữa con người và vũ trụ.
Người thưởng trà không chỉ để giải khát mà còn để “giải tâm” - đó là cách tìm đến sự bình an, thanh thản trong tâm hồn. Giữa một buổi sớm tinh mơ hay một chiều tà lặng lẽ, ngồi trước một ấm trà nóng, thưởng thức từng ngụm và cảm nhận hương vị đậm đà thấm sâu vào lòng, đó là khi tâm hồn như dần dần được “gột rửa” khỏi những phiền muộn. Trong không gian ấy, thơ ca thường tự nhiên trỗi dậy như một dòng suối ngọt ngào, hòa quyện vào hương trà, dẫn dắt người thưởng trà vào một thế giới của mộng mơ, của cảm xúc và suy tư.
Quá trình thưởng trà là một nghi thức chậm rãi, không vội vàng. Mỗi bước pha trà đều yêu cầu sự tinh tế, tỉ mỉ và cẩn trọng, từ việc chọn nước, đun sôi cho đến pha trà. Người Việt ta thường nói, “Trà ngon phải có bạn hiền.” Câu nói ấy không chỉ là một mệnh đề về điều kiện thưởng thức trà mà còn thể hiện quan niệm về sự kết nối trong cuộc sống, về mối quan hệ giữa người với người, giữa người với thiên nhiên.
Trà và thơ có lẽ là hai thứ gắn bó mật thiết nhất trong đời sống của người Việt xưa. Cái thú tao nhã, thanh cao của thơ, khi kết hợp với vị đắng chát mà dịu ngọt của trà, tạo nên một sự hòa quyện tuyệt vời, mở ra một không gian của tâm hồn. Người thưởng trà thường tìm đến thơ để nói lên những suy nghĩ mà khó diễn tả thành lời, để bộc bạch lòng mình một cách chân thật nhất.
Nhà thơ Hoàng Thanh, trong bài thơ “Chén trà quê hương” đã viết:
Một ngày thăm viếng đất cao nguyên
Thưởng thức hương sen đậm vị thiền
Trà xanh pha nước dòng cam lộ
Hồn bỗng thanh cao hết muộn phiền.
Khi một người ngồi bên ấm trà, ngâm nga vài câu thơ, đó là lúc họ đang bước vào một thế giới riêng của tâm hồn, nơi mà không có những bon chen, ganh đua của đời thường. Trong không gian ấy, ta có thể cảm nhận được cái đẹp của sự lặng thinh, của những ý niệm bình dị nhưng sâu sắc, của những câu thơ truyền tải lòng biết ơn đối với thiên nhiên, đối với cuộc sống. Những câu thơ cổ điển của Nguyễn Khuyến, với cảnh sắc làng quê Việt Nam, hay những câu thơ của Xuân Diệu về tình yêu và tuổi trẻ, đều là những tác phẩm hoàn hảo để thưởng thức cùng một chén trà nóng.
Thưởng trà còn là cách để con người tiếp xúc với triết lý nhân sinh. Mỗi một lá trà như là biểu tượng của sự giản dị và tinh khiết, ẩn chứa những thông điệp sâu xa. Trà đắng ban đầu nhưng ngọt hậu, như đời người phải trải qua những gian nan mới thấy được sự ngọt ngào, viên mãn. Qua hương vị của trà, con người học cách chấp nhận và buông bỏ, như khi trà chát đắng tan vào lòng, để lại một vị ngọt thanh mát nơi cuối vị giác. Trong quá trình uống trà, ta như được sống chậm lại, nhìn nhận cuộc sống bằng một thái độ khác, không quá vội vã mà đầy suy ngẫm.
Người trẻ quay về với trà như một cách để tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống đầy áp lực.
Ngày nay, với sự phát triển không ngừng của xã hội, việc thưởng trà dường như trở nên xa lạ với nhiều người trẻ. Tuy nhiên, vẫn có một bộ phận không nhỏ quay về với trà như một cách để tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống đầy áp lực. Các quán trà, không gian thưởng trà hiện đại nhưng vẫn giữ được hồn cốt truyền thống, đã thu hút nhiều bạn trẻ. Thưởng trà không chỉ là cách trở về với văn hóa dân tộc mà còn là cách để họ khám phá bản thân, lắng nghe chính mình. Thưởng trà, khi kết hợp với âm nhạc nhẹ nhàng hay một quyển sách hay, là cách để họ tự chữa lành, là cơ hội để bước ra khỏi những bộn bề lo toan và lắng đọng tâm hồn trong giây lát.
Thưởng trà vịnh thơ không chỉ là một nét văn hóa truyền thống của người Việt mà còn là một triết lý sống, là nơi tâm hồn có thể tìm về những giá trị nguyên sơ nhất. Trong từng giọt trà, ta tìm thấy sự tĩnh lặng, bình an, và trong từng vần thơ, ta tìm thấy chính mình. Đó là cuộc gặp gỡ của hai thế giới - một thế giới của vị giác và một thế giới của tâm hồn, để tạo nên một trải nghiệm sâu sắc và trọn vẹn.