Xã Bản Liền, tỉnh Lào Cai, sở hữu kho báu thiên nhiên độc đáo: những cây chè Shan Tuyết cổ thụ. Những gốc trà trăm tuổi không chỉ là nông sản quý giá mà còn là biểu tượng văn hóa, điểm nhấn du lịch và nguồn sinh kế bền vững cho người dân. Trong xu hướng du lịch trải nghiệm, Bản Liền mang đến hành trình kết nối thiên nhiên, văn hóa và nông nghiệp hữu cơ.
Hình ảnh bà con người dẫn xã Bản Liền và du khách tham gia trải nghiệm hái chè.
Chè Shan Tuyết Bản Liền nổi bật nhờ đặc tính sinh trưởng tự nhiên trên các sườn núi cao, nơi điều kiện khí hậu hội tụ hoàn hảo. Mỗi cây trà là chứng nhân lịch sử, có cây đã vài trăm năm tuổi, chỉ sinh búp non trong những thời điểm khí hậu lý tưởng. Người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ bản địa, đã truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác kinh nghiệm hái trà, giữ trọn vẹn hình dáng búp non, làm héo và sấy theo phương pháp thủ công. Quy trình truyền thống này không chỉ bảo tồn hương vị nguyên bản mà còn giữ nguyên các hợp chất quý giá như polyphenol, flavonoid và EGCG, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho người thưởng trà, từ chống oxy hóa, chống viêm đến hỗ trợ điều hòa lipid và tăng cường sức đề kháng.
Nhận thấy tiềm năng kết hợp giữa sản xuất chè và du lịch, nhiều hộ dân cùng HTX Chè Bản Liền đã phát triển mô hình du lịch trải nghiệm. Du khách có thể tham quan nương chè, tự tay hái búp trà, quan sát quy trình làm héo, sấy lạnh hay sấy bóng râm theo cách cổ truyền. Những trải nghiệm tưởng chừng giản dị này giúp du khách hiểu được sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và tâm huyết trong từng công đoạn sản xuất, đồng thời nâng cao nhận thức về nông nghiệp hữu cơ và bảo vệ môi trường.
Không chỉ dừng lại ở việc hái và chế biến, du lịch trải nghiệm tại Bản Liền còn đưa du khách đến những không gian thưởng trà truyền thống hoặc homestay nằm giữa núi rừng. Tại đây, họ được hướng dẫn pha Shan Tuyết Bạch Trà đúng chuẩn, điều chỉnh nhiệt độ nước và thời gian ngâm để búp trà bung nở, tỏa hương dịu nhẹ. Hương vị trong trẻo, hậu ngọt kéo dài nơi cuống họng mang lại cảm giác thư thái, gần như thiền định, một phương pháp tự nhiên để giảm stress, cân bằng tinh thần và kết nối sâu sắc với thiên nhiên.
Mô hình du lịch trải nghiệm không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm chè mà còn tạo nguồn thu nhập bền vững cho cộng đồng. Trước đây, mỗi hộ dân chỉ thu vài chục triệu đồng mỗi năm từ sản xuất chè. Từ khi kết hợp với du lịch, nhiều hộ đạt thu nhập cao hơn, đồng thời tạo việc làm cho người dân địa phương, bao gồm hướng dẫn viên, quản lý homestay và nhân viên phục vụ. Phần lợi nhuận được tái đầu tư vào giáo dục, y tế và các hoạt động văn hóa, góp phần nâng cao đời sống cộng đồng, đồng thời bảo tồn các giá trị văn hóa và thiên nhiên đặc trưng của vùng núi cao.
Du lịch trải nghiệm cũng giúp quảng bá thương hiệu chè hữu cơ Bản Liền ra thị trường quốc tế. Du khách trực tiếp trải nghiệm trở thành những “đại sứ thương hiệu”, chia sẻ hình ảnh, câu chuyện và trải nghiệm cá nhân về Shan Tuyết, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị nông sản sạch, hữu cơ và bền vững. Điều này góp phần khẳng định vị thế của sản phẩm chè Việt trên thị trường trong nước và quốc tế, đồng thời tạo dựng niềm tự hào về văn hóa và thiên nhiên bản địa.
Song hành với cơ hội là những thách thức không nhỏ. Du lịch trải nghiệm yêu cầu cân bằng giữa khai thác và bảo tồn: diện tích nương chè, sức khỏe cây trà, quy ước cộng đồng, cũng như trải nghiệm của du khách. HTX Chè Bản Liền và cộng đồng đã xây dựng các quy tắc nghiêm ngặt, đảm bảo hoạt động du lịch không ảnh hưởng đến chất lượng chè và môi trường tự nhiên. Những quy tắc này giúp bảo vệ thương hiệu, đồng thời truyền tải thông điệp về nông nghiệp hữu cơ, phát triển bền vững và văn hóa bản địa.
Từ góc nhìn kinh tế, mô hình này giúp tăng giá trị sản phẩm, mở ra nguồn thu bổ sung và nâng cao vị thế sản phẩm trên thị trường. Về mặt xã hội, du lịch trải nghiệm thúc đẩy việc giữ gìn kiến thức truyền thống, rèn luyện kỹ năng cho người dân, tăng cường gắn kết cộng đồng và phát triển văn hóa bản địa. Về môi trường, việc duy trì sản xuất hữu cơ kết hợp du lịch trải nghiệm góp phần bảo vệ rừng, đa dạng sinh học và cảnh quan tự nhiên, đồng thời nâng cao nhận thức của du khách về phát triển bền vững.
Từ những búp trà xanh mọc trên sườn núi, Shan tuyết Bản Liền đã mở ra một hành trình trải nghiệm độc đáo, nơi sản xuất nông nghiệp hữu cơ gặp gỡ du lịch, văn hóa và sức khỏe. Mỗi trải nghiệm hái trà, pha trà hay thưởng trà không chỉ là thú vui cá nhân, mà còn là bài học về thiên nhiên, cộng đồng và phát triển bền vững. Shan Tuyết Bản Liền minh chứng rằng nông sản truyền thống có thể trở thành cầu nối giữa kinh tế, văn hóa và du lịch, mang lại giá trị kép: nâng cao đời sống cộng đồng và tạo dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách. Nơi đây, trà cổ thụ không chỉ là thức uống mà còn là trải nghiệm sống động về con người, thiên nhiên và giá trị bền vững mà nông nghiệp Việt Nam có thể mang lại.