Trong hành trình chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi, bên cạnh các phương pháp y học hiện đại, việc tìm đến những liệu pháp hỗ trợ từ thiên nhiên, đặc biệt là các loại trà thảo dược, từ lâu đã được xem là một lựa chọn lý tưởng. Không chỉ là một thức uống giải khát tao nhã, trà còn mang trong mình nhiều dược tính quý giá, có khả năng hỗ trợ tăng cường sức khỏe một cách toàn diện.
Phát hiện mới về trà và vai trò trong việc cải thiện chức năng nhận thức ở người cao tuổi
Một nghiên cứu mới đây do Tiến sĩ Edward Okello, người đứng đầu dự án tại Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng Con người thuộc Đại học Newcastle (Úc), dẫn đầu, đã mang đến những phát hiện đầy hứa hẹn về lợi ích của việc uống trà đối với chức năng nhận thức ở những người lớn tuổi. Công trình này đã tiến hành nghiên cứu trên dữ liệu của hơn 1.000 người tham gia có độ tuổi trên 85, được thu thập trong một khoảng thời gian dài từ năm 2006 đến năm 2020. Mục tiêu chính của các nhà khoa học là tìm kiếm những bằng chứng cho thấy việc uống trà đen có thể giúp bảo vệ não bộ, chống lại nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Kết quả cuối cùng đã phát hiện ra rằng, việc uống nhiều trà hơn, chẳng hạn như uống 5 tách trà mỗi ngày, có thể giúp cải thiện một cách đáng kể khả năng chú ý, cùng với khả năng thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, vốn đòi hỏi tốc độ xử lý của tâm trí. Sự gia tăng chức năng nhận thức này có thể giúp người lớn tuổi thực hiện tốt hơn nhiều hoạt động trong cuộc sống hàng ngày, từ việc lái xe một cách an toàn đến việc hoàn thành các trò chơi trí tuệ như ghép hình. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng cho thấy họ không tìm thấy bất kỳ một mối liên hệ rõ ràng nào giữa việc uống trà và chức năng ghi nhớ tổng thể. Một điểm đặc biệt thú vị được Tiến sĩ Okello làm rõ là, sự gia tăng khả năng nhận thức này không chỉ đơn thuần đến từ các hợp chất hóa học có trong đồ uống, mà còn đến từ chính những yếu tố mang tính xã hội và tinh thần. Cách thức pha một ấm trà, hay việc ngồi lại chia sẻ những câu chuyện bên một tách trà nóng cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc kích thích não bộ và duy trì sự minh mẫn.
Kho tàng trà thảo dược và những công dụng đa dạng, quý báu cho sức khỏe của người lớn tuổi
Việc sử dụng các loại trà thảo mộc sẽ giúp người cao tuổi có thể tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ giảm béo và mỡ máu, ngăn ngừa tình trạng xơ cứng động mạch, qua đó hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị một số bệnh lý thường gặp do quá trình lão hóa gây ra.
Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, có rất nhiều loại trà thảo dược tốt cho sức khỏe người cao tuổi. Trà xanh, với vị chát nhẹ và hương thơm tinh tế, chứa tới 20% tanin, một chất có tác dụng làm săn chắc da và sát khuẩn mạnh. Ngoài ra, trà xanh còn chứa caffeine, vitamin B1, B2 và vitamin C. Nước chè xanh giúp cho đầu óc được minh mẫn, chống lại các triệu chứng trầm cảm ở người già. Các hợp chất thơm và theanin có trong trà xanh còn có tác dụng giúp giảm căng thẳng, chống dị ứng và giúp cho não bộ được thư giãn. Hợp chất caffeine dưới dạng hợp chất tanat giúp cho tinh thần trở nên sảng khoái, tăng cường hoạt động của tim và làm giảm cảm giác mệt nhọc. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa dồi dào trong trà xanh còn giúp phòng chống hiệu quả các bệnh về tim mạch, làm giảm lượng cholesterol xấu, chống lại sự xơ cứng của các mạch máu và phòng chống nguy cơ đột quỵ.
Một loại trà khác cũng rất tốt là trà hoa hòe. Hoa hòe có tác dụng giúp tăng cường sức bền của thành mạch máu và hỗ trợ cầm máu. Nó cũng giúp làm tăng cường sức co bóp của cơ tim, hỗ trợ hạ huyết áp, hạ mỡ máu và làm chậm quá trình xơ vữa động mạch. Trà atisô cũng là một loại trà khá quen thuộc, có tác dụng giúp thông mật, tăng cường bài tiết mật, lợi tiểu, làm mát gan, cung cấp chất xơ và làm giảm lượng cholesterol trong máu. Việc uống trà atisô thường xuyên còn có thể mang lại tác dụng chống oxy hóa rất tốt cho cơ thể.
Trà hoa cúc với hương thơm dịu nhẹ, vị ngọt và tính mát, hơi đắng, có tác dụng thanh nhiệt, nhuận gan và làm sáng mắt. Đây là một loại trà có giá trị dinh dưỡng cao và rất phù-hợp với người lớn tuổi. Đối với những người bị cao huyết áp, việc dùng hoa cúc khô ngâm nước uống cũng có thể mang lại tác dụng làm giãn mạch và hạ huyết áp một cách hiệu quả. Trà bí đao, một loại thức uống dân dã, cũng là một lựa chọn tốt để thanh nhiệt cơ thể. Loại đồ uống này chứa nhiều chất chống ôxy hóa, rất tốt cho hệ tiêu hóa, giúp làm giảm căng thẳng, mệt mỏi và tăng cường quá trình trao đổi chất trong cơ thể.
Đặc biệt, trà tim sen là một loại trà tốt cho người già, được nhiều chuyên gia và các bác sĩ đầu ngành khuyên dùng. Nó thường được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc có tác dụng an thần, kích thích hệ tiêu hóa, hỗ trợ hạ đường huyết và làm giảm tình trạng căng thẳng, lo âu. Ngoài ra, đây còn là một loại trà được sử dụng thường xuyên cho các bệnh nhân bị bệnh tiểu đường mãn tính hoặc gan nhiễm mỡ. Trong tim sen có chứa một lượng lớn các hợp chất có tác dụng kiểm soát khả năng hấp thụ glucozo của cơ thể, giúp hạn chế tình trạng rối loạn chuyển hóa năng lượng. Trà tim sen còn có công dụng dưỡng âm, ích thận, nên vừa giúp người già có thể ngủ ngon hơn, vừa hỗ trợ tốt cho chức năng của hệ bài tiết và thận.
Những nguyên tắc vàng và lưu ý quan trọng để uống trà một cách an toàn và hiệu quả
Mặc dù các loại trà thảo dược mang lại rất nhiều lợi ích, nhưng các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng, để trà có thể phát huy được hiệu quả một cách tốt nhất, người cao tuổi cần phải sử dụng đúng liều lượng và không nên lạm dụng. Việc uống thường xuyên chỉ một loại trà trong một thời gian dài cũng có thể gây ra những ảnh hưởng không tốt tới hệ tiêu hóa. Ví dụ, chất tanin có trong trà xanh có thể làm giảm khả năng hấp thụ sắt và vitamin B1 của cơ thể. Đối với những người đang có bệnh nền, khi muốn dùng các loại trà thảo dược, cần phải có sự hướng dẫn từ những người có chuyên môn, bởi việc dùng sai cách có thể làm cho bệnh trở nên nặng hơn. Ngay cả với những người không có bệnh, việc tùy tiện uống quá nhiều trà thảo dược cũng có thể dẫn đến tình trạng bị ngộ độc các dược chất có trong trà. Đặc biệt, đối với những người bệnh đang phải dùng thuốc điều trị, khi muốn sử dụng thêm trà thảo dược, cần phải tham khảo ý kiến của thầy thuốc để tránh các tương tác thuốc không mong muốn có thể xảy ra.
Dù trà là một thức uống tốt cho cả sức khỏe và tinh thần, nhưng "cái gì nhiều quá cũng không tốt". Người cao tuổi cần chú ý một số điểm sau đây khi uống trà để có thể mang lại lợi ích tối đa: nên uống trà trước hoặc sau bữa ăn ít nhất một tiếng đồng hồ và không nên uống quá sát bữa ăn, bởi việc này sẽ làm cho cơ thể bị hạn chế hấp thụ sắt và protein. Không nên hãm trà với nước sôi sùng sục 100 độ C, nhiệt độ lý tưởng là khoảng 80 độ C. Không nên uống trà khi nước trà còn đang quá nóng. Không nên uống trà quá đặc, dễ gây mất ngủ và đau dạ dày, và cũng không nên uống trà khi đang đói. Tuyệt đối không được uống thuốc cùng với nước trà, mà chỉ nên uống thuốc với nước lọc. Một số hợp chất có trong nước trà rất dễ tác động và gây ra các phản ứng hóa học cùng với dược tính của thuốc, có thể gây ra những phản ứng không mong muốn.
Đặc biệt là các loại trà thảo dược, có thể là một người bạn đồng hành tuyệt vời cho sức khỏe của người cao tuổi, mang lại một loạt các lợi ích từ việc cải thiện chức năng nhận thức, bảo vệ tim mạch đến việc hỗ trợ giấc ngủ và tinh thần. Tuy nhiên, chìa khóa để có thể khai thác được những lợi ích này nằm ở việc tiêu thụ một cách thông minh, điều độ và có hiểu biết. Bằng cách lắng nghe cơ thể, lựa chọn loại trà phù hợp và tuân thủ những nguyên tắc an toàn cơ bản, người cao tuổi hoàn toàn có thể đưa nghệ thuật thưởng trà vào trong cuộc sống hàng ngày của mình như một phương pháp hiệu quả để có thể sống vui, sống khỏe và sống thọ hơn.
Bảo An