Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng, sự kết hợp giữa epigallocatechin gallate (EGCG), một chất chống oxy hóa chính có trong trà xanh, và nicotinamide, một dạng của vitamin B3, có khả năng "trẻ hóa" các tế bào não đã bị lão hóa, giúp chúng phục hồi năng lượng và kích hoạt lại cơ chế tự "dọn dẹp" các protein độc hại, một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh Alzheimer.
"Cơn khủng hoảng năng lượng" của các tế bào thần kinh và gánh nặng của quá trình lão hóa não bộ
Để có thể hiểu được hết tầm quan trọng của phát hiện này, trước hết chúng ta cần phải hiểu điều gì đang thực sự xảy ra với não bộ của mình khi già đi. Theo tiến sĩ Gregory Brewer, giáo sư về kỹ thuật y sinh tại Đại học California, Irvine (Mỹ) và là tác giả chính của công trình nghiên cứu, một trong những vấn đề cốt lõi của quá trình lão hóa ở cấp độ tế bào chính là sự suy giảm năng lượng. Khi con người già đi, mức năng lượng bên trong các tế bào thần kinh (neuron) sẽ bị suy giảm một cách tự nhiên. Sự thiếu hụt năng lượng này sẽ dẫn đến một hậu quả vô cùng nghiêm trọng: não bộ không còn đủ khả năng để có thể tự thực hiện một cách hiệu quả quá trình "dọn dẹp" các loại protein bị hư hỏng hay các thành phần tế bào bị tổn thương. Theo thời gian, những "rác thải tế bào" này sẽ bị tích tụ lại, gây cản trở hoạt động bình thường của các tế bào thần kinh và góp phần vào sự suy giảm nhận thức. Một trong những loại "rác thải" nguy hiểm và được nghiên cứu nhiều nhất chính là protein amyloid beta, vốn có xu hướng tích tụ thành các mảng bám độc hại trong não của các bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer.
Một phương pháp điều trị không dùng thuốc đầy hứa hẹn được khám phá từ trà xanh và vitamin B3
Công trình nghiên cứu mới của tiến sĩ Gregory Brewer và các cộng sự, vừa được công bố trên tạp chí khoa học uy tín GeroScience, đã tìm ra một cách tiềm năng để có thể giúp các tế bào thần kinh lấy lại được chức năng tự làm sạch quan trọng này. Nghiên cứu này, được tài trợ bởi Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, đã xác định được hai hợp chất tự nhiên có khả năng mang lại hiệu quả bất ngờ. Hợp chất thứ nhất là nicotinamide, một dạng phổ biến của vitamin B3. Hợp chất thứ hai chính là epigallocatechin gallate (EGCG), một chất chống oxy hóa chính và nổi tiếng nhất có trong trà xanh. Nghiên cứu đã chứng minh rằng, sự kết hợp của hai hợp chất này có khả năng phục hồi chức năng của các tế bào thần kinh đã bị lão hóa, đồng thời giúp loại bỏ sự tích tụ của protein amyloid beta, qua đó mở ra một hướng đi mới cho các phương pháp điều trị không dùng thuốc trong tương lai.
Giải mã cơ chế hoạt động: Phục hồi lại nguồn năng lượng tế bào và kích hoạt hệ thống "dọn dẹp"
Để đi đến kết luận này, các nhà khoa học đã tiến hành xử lý các tế bào thần kinh bị lão hóa trong phòng thí nghiệm bằng hai hợp chất EGCG và nicotinamide trong vòng 24 giờ. Kết quả thu được thật sự ấn tượng. Trước hết, mức năng lượng bên trong các tế bào, cụ thể là một loại năng lượng có tên gọi guanosine triphosphate (GTP), đã được phục hồi trở lại mức bình thường, tương đương với mức năng lượng được tìm thấy ở các tế bào thần kinh trẻ khỏe. Tiến sĩ Brewer nhấn mạnh rằng, đây là một phát hiện vô cùng quan trọng, bởi GTP là một nguồn năng lượng thiết yếu, trước đây ít được chú ý đến, nhưng lại đóng vai trò điều khiển các chức năng sống còn của các tế bào não, bao gồm cả quá trình tự dọn dẹp.
Khi nguồn năng lượng GTP này được phục hồi, nó đã kích hoạt lại một loạt các quá trình quan trọng khác. Các tế bào thần kinh "già cỗi" bắt đầu có khả năng tự dọn dẹp các thành phần bị hư hỏng bên trong chúng, bao gồm cả việc loại bỏ các mảng protein amyloid beta đã bị tích tụ. Ngoài ra, hai hợp chất này còn kích hoạt các loại protein GTPase quan trọng, vốn có vai trò hỗ trợ cho việc vận chuyển các chất bên trong tế bào và làm cho quá trình loại bỏ "rác thải tế bào" diễn ra một cách hiệu quả hơn.
Nghiên cứu cũng ghi nhận rằng, phương pháp điều trị này còn giúp làm giảm một cách đáng kể tình trạng căng thẳng oxy hóa (stress oxy hóa), một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra sự tổn thương cho các tế bào thần kinh và đẩy nhanh quá trình lão hóa của não bộ. Một điểm quan trọng được tiến sĩ Brewer nhấn mạnh là, "Chúng tôi nhận thấy rằng việc bổ sung đồng thời cả EGCG và nicotinamide có thể giúp khôi phục năng lượng và bảo vệ các tế bào thần kinh một cách tốt hơn so với việc chỉ dùng đơn lẻ từng chất".
Những thách thức về phương pháp và vai trò quan trọng của một chế độ ăn uống toàn diện
Mặc dù những kết quả ban đầu trong phòng thí nghiệm là rất hứa hẹn, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng việc ứng dụng những phát hiện này trên người vẫn còn là một chặng đường dài và đầy thách thức. Tiến sĩ Brewer giải thích rằng, việc sử dụng các loại thực phẩm bổ sung vitamin B3 bằng đường uống có thể sẽ không mang lại hiệu quả tương tự ở người. "Vitamin B3 rất dễ bị các loại vi khuẩn trong đường ruột phân hủy trước khi nó có thể đến được não. Chúng tôi hiện đang nghiên cứu các dạng bào chế khác như việc sử dụng miếng dán, thuốc nhỏ mũi hoặc các loại viên ngậm dưới lưỡi để có thể cải thiện hiệu quả hấp thụ," ông cho biết.
Ngoài ra, các chuyên gia dinh dưỡng cũng nhấn mạnh rằng, chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng một cách toàn diện vẫn là một yếu tố then chốt để có thể duy trì được một sức khỏe não bộ tốt. Bà Vanessa King, một chuyên gia dinh dưỡng và là người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và Chế độ ăn kiêng Hoa Kỳ, nhận định: "Thay vì chỉ tập trung vào một chất đơn lẻ nào đó, chúng ta nên áp dụng các chế độ ăn uống mang tính toàn diện như chế độ ăn MIND, một chế độ ăn đã được chứng minh là có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer". Chế độ ăn MIND khuyến khích việc tiêu thụ nhiều các loại rau lá xanh, các loại quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt, hải sản, thịt gia cầm, dầu ô liu và các loại hạt, và rất nhiều trong số các thực phẩm này cũng chính là nguồn cung cấp vitamin B3 tự nhiên cho cơ thể.
Một câu hỏi mà nhiều người sẽ đặt ra là: liệu việc chỉ uống trà xanh đơn thuần có đủ để mang lại những lợi ích này hay không? Một số nghiên cứu quan sát trên người đã cho thấy rằng, việc uống trà xanh một cách thường xuyên có thể giúp cải thiện trí nhớ, làm giảm cảm giác lo âu và hỗ trợ hạ huyết áp. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng nhấn mạnh rằng, việc chỉ uống trà xanh đơn lẻ sẽ không thể thay thế được cho sự kết hợp với vitamin B3 như trong nghiên cứu này. "Não bộ của chúng ta cần một lượng năng lượng rất lớn để có thể duy trì được chức năng ghi nhớ. Do đó, chỉ riêng tác dụng chống oxy hóa của trà xanh là chưa đủ, chúng ta cần phải cung cấp cả một nguồn năng lượng ổn định cho não bộ," tiến sĩ Brewer nói thêm.
Công trình nghiên cứu này đã xác định được một sự kết hợp mạnh mẽ giữa các hợp chất tự nhiên và một cơ chế hoạt động quan trọng, liên quan đến năng lượng GTP, có khả năng đảo ngược một phần quá trình lão hóa của các tế bào não. Mặc dù một sản phẩm bổ sung trực tiếp vẫn còn đang trong giai đoạn nghiên cứu, những phát hiện này đã mang lại một lời khuyên thiết thực và khả thi cho tất cả mọi người. Việc duy trì một thói quen uống trà xanh đều đặn, kết hợp với một chế độ ăn uống cân đối, lành mạnh và giàu các nguồn cung cấp vitamin B3 tự nhiên, có thể là một bước đi chủ động và thông minh để có thể bảo vệ não bộ của chúng ta trước nguy cơ của quá trình lão hóa. Đây là một tia hy vọng mới, một hướng đi tiềm năng trong cuộc chiến toàn cầu nhằm chống lại căn bệnh Alzheimer và tình trạng suy giảm nhận thức do tuổi tác.
Bảo An