Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường ngày càng trở nên cấp bách, tính bền vững đã trở thành yếu tố không thể thiếu trong ngành đồ uống. Người tiêu dùng hiện đại không chỉ quan tâm đến hương vị và giá cả mà còn chú trọng đến tác động môi trường của sản phẩm họ chọn. Đáp ứng nhu cầu này, các nhà sản xuất đồ uống đang tích cực tìm kiếm giải pháp bền vững trong mọi khía cạnh của chuỗi cung ứng.
Tương lai của đồ uống: Bền vững, cá nhân hoá và công nghệ hoá.
Tại các vùng trồng cà phê ở Tây Nguyên Việt Nam, nhiều nông dân đã chuyển đổi sang phương pháp canh tác hữu cơ, không chỉ vì giá trị cao hơn của sản phẩm mà còn vì lợi ích lâu dài cho đất đai và môi trường sống. Các thương hiệu nước giải khát lớn cũng đang nỗ lực giảm lượng nước sử dụng trong quy trình sản xuất, với nhiều nhà máy hiện đại áp dụng công nghệ tái chế nước lên đến 90%. Không chỉ vậy, bao bì thân thiện với môi trường đang trở thành tiêu chuẩn mới, với các vật liệu có thể phân hủy sinh học, tái chế hoặc tái sử dụng thay thế dần cho nhựa một lần.
Đặc biệt, khái niệm "từ nông trại đến ly uống" (farm-to-cup) đang được đề cao, với sự minh bạch về nguồn gốc và phương pháp sản xuất. Người tiêu dùng có thể quét mã QR trên bao bì để biết được hành trình của đồ uống, từ nguồn nguyên liệu ban đầu đến tay họ. Điều này không chỉ tạo niềm tin mà còn khuyến khích các nhà sản xuất có trách nhiệm hơn với cộng đồng và môi trường.
Song song với xu hướng bền vững là sự trỗi dậy mạnh mẽ của cá nhân hóa trong ngành đồ uống. Thời đại của những sản phẩm đại trà, một kích cỡ phù hợp với tất cả đang dần qua đi. Thay vào đó, các thương hiệu đang hướng tới việc cung cấp những trải nghiệm đồ uống được thiết kế riêng cho từng cá nhân, dựa trên sở thích, nhu cầu dinh dưỡng và thậm chí là cấu trúc gen của họ.
Cá nhân hóa còn thể hiện qua những trải nghiệm độc đáo và mang tính biểu tượng. Từ những ly cocktail với hình ảnh khuôn mặt người uống được in lên bề mặt bọt, đến những chai rượu với nhãn được thiết kế riêng cho dịp đặc biệt, ngành đồ uống đang khai thác nhu cầu về sự độc đáo và cá tính hóa của người tiêu dùng hiện đại.
Cả hai xu hướng trên đều được thúc đẩy mạnh mẽ bởi sự phát triển công nghệ - yếu tố thứ ba đang định hình tương lai của ngành đồ uống. Từ khâu trồng trọt, sản xuất đến phân phối và tiêu thụ, công nghệ đang cách mạng hóa mọi khía cạnh của ngành công nghiệp này.
Trong canh tác, các cảm biến IoT (Internet vạn vật) được sử dụng để theo dõi điều kiện đất đai, thời tiết và tình trạng cây trồng, giúp tối ưu hóa việc sử dụng nước, phân bón và năng lượng. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng trí tuệ nhân tạo để đưa ra dự đoán và khuyến nghị chính xác về thời điểm thu hoạch tốt nhất, đảm bảo chất lượng nguyên liệu đầu vào.
Tại các nhà máy sản xuất, robot và tự động hóa không chỉ tăng năng suất mà còn đảm bảo độ chính xác và vệ sinh an toàn thực phẩm. Công nghệ xử lý áp suất cao (HPP) cho phép tiệt trùng đồ uống mà không cần nhiệt độ cao, giúp bảo toàn hương vị và chất dinh dưỡng tự nhiên. In 3D thực phẩm đang mở ra khả năng tạo ra những đồ uống với kết cấu và hình dạng trước đây chưa từng có.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội to lớn, sự hội tụ của ba xu hướng này cũng đặt ra không ít thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ bền vững và hệ thống cá nhân hóa thường rất cao, có thể dẫn đến sự phân hóa giữa các doanh nghiệp lớn có tiềm lực và các doanh nghiệp nhỏ. Vấn đề bảo mật dữ liệu cá nhân cũng trở nên quan trọng khi ngày càng nhiều thông tin về sức khỏe và sở thích của người tiêu dùng được thu thập.
Đối với người tiêu dùng, sự bão hòa thông tin và đa dạng lựa chọn có thể gây ra "mệt mỏi quyết định" - tình trạng khó khăn trong việc lựa chọn giữa quá nhiều phương án. Điều này đòi hỏi các thương hiệu phải tìm ra cách truyền thông hiệu quả và đơn giản hóa trải nghiệm người dùng.
Về mặt xã hội, cần quan tâm đến việc đảm bảo các công nghệ mới không làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng. Những đồ uống cá nhân hóa cao cấp không nên chỉ dành cho người giàu, trong khi số đông phải tiếp tục với những sản phẩm kém chất lượng. Đây là thách thức đòi hỏi sự phối hợp giữa doanh nghiệp, Chính phủ và xã hội dân sự.
Tiến Hoàng