Ở nhiều nền văn hóa Á Đông, uống trà sau bữa ăn là một phần không thể thiếu của phong cách sống từ bữa cơm gia đình cho đến những buổi chiêu đãi trang trọng. Người Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Việt Nam đều có truyền thống dọn trà nóng sau bữa, với quan niệm rằng trà giúp “tráng miệng”, hỗ trợ tiêu hóa, làm sạch vị giác.
Cảm giác no nê, rồi nhấp một ngụm trà nóng tưởng như quá đỗi hợp lý. Nhưng chính lúc ấy, cơ thể đang bước vào một giai đoạn chuyển hóa phức tạp, và việc uống trà quá sớm có thể khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn mức cần thiết, thậm chí bị cản trở trong hoạt động tiêu hóa.
Ở nhiều nước Á Đông, uống trà sau ăn là nét văn hóa giúp tráng miệng, hỗ trợ tiêu hóa và thể hiện sự chu đáo trong tiếp đãi. Ảnh mịnh họa
Trà và hệ tiêu hóa: Mối quan hệ không đơn giản
Để hiểu rõ trà ảnh hưởng thế nào đến dạ dày, cần xét đến các thành phần chính trong trà: polyphenol (đặc biệt là tanin và catechin), caffeine, flavonoid và một số axit hữu cơ.
Tanin là hợp chất làm nên vị chát của trà. Khi gặp protein trong thức ăn, tanin dễ kết tủa, tạo thành hợp chất khó tiêu. Nghiên cứu cho thấy tanin cũng có thể làm giảm hấp thu sắt phi heme loại sắt có trong rau, trứng và các loại đậu từ đó ảnh hưởng đến khả năng cung cấp sắt cho cơ thể, đặc biệt ở người ăn chay hoặc phụ nữ.
Caffeine trong trà có thể kích thích dạ dày tiết axit nhiều hơn. Với người có dạ dày khỏe, điều này không thành vấn đề, nhưng với người bị viêm loét dạ dày, trào ngược hoặc hội chứng ruột kích thích (IBS), lượng axit dư thừa này có thể làm trầm trọng triệu chứng đầy hơi, đau bụng hoặc ợ nóng.
Polyphenol và catechin lại có mặt tốt chúng giúp chống oxy hóa, kháng viêm nhẹ, hỗ trợ hệ miễn dịch và ngăn ngừa một số tác nhân gây ung thư đường tiêu hóa. Tuy nhiên, hiệu quả này chỉ phát huy khi trà được dùng đúng thời điểm và lượng vừa phải.
“Tốt cho tiêu hóa” – Sự hiểu nhầm phổ biến
Rất nhiều người tin rằng trà nóng giúp tiêu hóa nhanh hơn. Tuy nhiên, cơ chế tiêu hóa chủ yếu dựa vào enzyme tiêu hóa, nhu động ruột và dịch tiêu hóa nội sinh chứ không phải nhiệt độ hay độ chát của đồ uống.
Một nghiên cứu được công bố trên European Journal of Clinical Nutrition chỉ ra rằng uống trà ngay sau bữa ăn có thể làm chậm quá trình tiêu hóa protein và tinh bột, đặc biệt ở người già hoặc người có rối loạn tiêu hóa. Trong khi đó, một ly nước ấm thông thường lại giúp nhu động ruột vận hành trơn tru hơn mà không mang theo những yếu tố “gây nhiễu” như caffeine hay tanin.
Khi nào thì uống trà là hợp lý?
Các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ tiêu hóa khuyến nghị:
Không nên uống trà ngay sau bữa ăn chính (đặc biệt là bữa có nhiều thịt, trứng, rau xanh hoặc đậu hạt).
Thời điểm hợp lý nhất để uống trà là sau bữa ăn khoảng 30–40 phút, khi dạ dày đã bắt đầu tiêu hóa phần lớn thức ăn và giảm tiết axit. Lúc này, trà có thể phát huy tác dụng chống oxy hóa, hỗ trợ tiêu hóa nhẹ mà không gây cản trở.
Đặc biệt, nếu bạn đang điều trị thiếu máu do thiếu sắt, bị viêm loét dạ dày hoặc dễ đầy bụng, đau âm ỉ sau ăn việc uống trà nên được cân nhắc kỹ và nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Trà nào “thân thiện” với dạ dày hơn?
Không phải loại trà nào cũng giống nhau. Nếu bạn yêu thích thói quen uống trà sau ăn nhưng muốn bảo vệ dạ dày, hãy chọn những loại trà nhẹ dịu, ít caffeine và ít chát:
Trà thảo mộc như trà hoa cúc, trà gừng, trà bạc hà không chứa caffeine và hỗ trợ làm dịu dạ dày.
Trà ô long nhẹ, trà trắng hoặc trà xanh non chứa ít tanin hơn trà đen, dịu nhẹ hơn với hệ tiêu hóa.
Trà phổ nhĩ lên men lâu năm đặc biệt phổ biến ở Trung Quốc có tính ấm và được cho là giúp “hóa thực”, nhưng vẫn nên dùng sau bữa ăn ít nhất 30 phút.
Uống trà sau bữa ăn không hẳn là thói quen xấu, nhưng thời điểm và cách uống đóng vai trò quyết định. Một tách trà nóng đúng lúc có thể là món quà cho hệ tiêu hóa, nhưng nếu quá vội vàng, nó có thể trở thành gánh nặng cho chính dạ dày của bạn.
Trong một thế giới mà thói quen ăn uống thay đổi nhanh chóng, việc hiểu rõ bản chất và phản ứng của cơ thể với từng hành động nhỏ như “uống trà sau ăn” có thể giúp chúng ta sống khỏe mạnh và tỉnh thức hơn mỗi ngày.