Bìa sách "Văn minh trà Việt". ảnh: NXB Phụ nữ Việt Nam.
Tác phẩm gồm 4 chương trình bày về nguồn gốc xuất xứ của trà Việt và khẳng định Việt Nam là cội nguồn trà của thế giới bằng những luận chứng và tư liệu thuyết phục.
Chương 1: Khắc họa biên niên sử trà Việt từ những cứ liệu quý giá, chắt lọc, truy xét kỹ lưỡng, khai thác qua nhiều nguồn thông tin: dữ liệu lịch sử, tư liệu khảo cổ, tác phẩm văn học, các truyền thuyết, phả lục và trên hết từ những nhân chứng, vật chứng sống còn đang hiển hiện.
Chương 2: Là nghệ thuật thưởng trà độc đáo với sự song hành của hai phong thái: uống trà dân gian giải khát và nghệ thuật thưởng trà bác học - cung đình kiêu sa và tinh tế.
Chương 3: Tôn vinh nghệ thuật và văn hóa trà Việt qua nền trà cụ Việt độc đáo với hình thái đa dạng: trà cụ dân gian bản địa, trà cụ cung đình.
Trà cụ dân gian không chỉ gắn liền với hơi thở làng quê mà còn ăn sâu bén rễ vào tất cả tầng lớp: từ cộng đồng cư dân nghèo khó đến tầng lớp trên giàu sang quyền quý, thậm chí cả ở giới tinh hoa.
Trong khi đó trà cung đình lại mang hơi hướng khác biệt hẳn, thể hiện sự tinh tế, độc đáo, chuyên biệt hóa cao và luôn ẩn chứa nét sáng tạo, sang trọng, kiêu sa của giới quý tộc Việt
Chương 4: Kể về bề dày nghề khai thác, canh tác trà trải hơn 5.000 năm của dân tộc Việt vượt qua bao bão tố của lịch sử. Tất cả được tìm tòi, tái hiện thông qua những vùng trà huyền thoại, những đặc sản trà tinh khiết, cao sang chinh phục lòng người, khắc dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn bè toàn cầu.
Điểm đặc biệt của lần tái bản này là sau hơn 10 năm sưu tầm, tích lũy thêm nhiều tư liệu quý giá và đón nhận những phản hồi tích cực từ cộng đồng yêu trà Việt, tác giả đã bổ sung nhiều nguồn tư liệu và cứ liệu quan trọng để minh xác, khẳng định thêm về lịch sử văn hóa trà Bách Việt.
Chân dung trà Việt hội tụ từ văn hóa trà Bách Việt dần được sáng tỏ hơn bao giờ hết. Kho báu vô giá trà Shan tuyết cổ thụ Việt đã xuất lộ suốt một dải vùng Tây Bắc sang Đông Bắc Việt Nam, kéo tới Tây Nguyên, thậm chí hiện diện ngay tại khu vực châu thổ sông Hồng.
Điều này minh chứng Việt Nam là một trong những "cái nôi" phát tích hiếm hoi của cây trà trên thế giới. Hàng loạt chứng cứ văn hóa trà Bách Việt hội tụ về trà Việt qua tập tục trà của người: Mông, Thái, Dao, Mường, Cao Lan, Hà Nhì, Sán Dìu… đã được sưu tầm. Chứng cứ khẳng định về trà Mạn Hảo Việt danh bất hư truyền càng thuyết phục hơn về nền một văn hóa trà Việt đậm đặc bản sắc.
Hàng loạt câu chuyện thú vị mới về trăm năm trà sen Trưởng An, về giống trà chờ Lồng Việt chiếm vị trí giống chủ đạo của vương quốc trà Cylon (Srilanca) và "chân dung" chân thực về những vùng trà đầy quyến rũ.
Về ông Đặng Văn Minh, người trải qua bao đắng cay trong đời, nhưng chính cây chè Shan tuyết đã cứu cuộc đời và đưa ông tới một cuộc sống mới.
Những câu chuyện đậm đặc chất văn hóa Việt vẽ tiếp bức tranh toàn cảnh hoành tráng hơn, sinh động và kì vĩ hơn về nền Văn minh trà Việt.
Cuối cùng, cuốn sách mong muốn gửi tới độc giả thông điệp của người xưa về tác dụng của trà có thể gói gọn trong lời "sấm" dạy của thần y Tuệ Tĩnh: Trà khả thanh tâm giải nhiệt, ẩm nhất bát, vạn lự đốn tiêu - Trà làm cho tâm hồn sảng khoái, thanh nhiệt cơ thể, uống một bát vạn nỗi ưu phiền tan biến.
Hoàng Tuấn